Luchtoorlog boven Fryslân 1940-1945
28 september 2008 tot en met 1 juni 2009
Amerikaanse bemanningsleden voor hun vliegtuig
Zeedijk bij Ferwerd
Op zaterdag 11 december 1943 stortte de Amerikaanse B-17 bommenwerper
neer op de zeedijk bij Ferwerd. Dit is slechts een van de vele
verhalen die te vinden zijn in de expositie `Luchtoorlog boven
Friesland 1940-1945' die van 28 september 2008 tot en met 4 januari
2009 is in het Verzetsmuseum Friesland is te zien. Uitgangspunt van de
expositie is om vooral het menselijk drama van de luchtoorlog
uitvoerig te belichten.
Nederland vormde tijdens de bezettingsjaren de westgrens van het
'Derde Rijk' en lag op de aanvliegroute tussen Engeland en Duitsland.
Het gevolg was dat de luchtoorlog zich in alle hevigheid boven ons
land afspeelde. Ook in de provincie Friesland was de impact van de
luchtoorlog enorm. Duitse piloten, ondergebracht op de Fliegerhorst
Leeuwarden, zaaiden dood en verderf onder de geallieerde
vliegtuigbemanningen die, op weg naar doelen in Duitsland, Friesland
en het IJsselmeer als aanvliegroute gebruikten. Ook veel Duitse
vliegers kwamen bij deze luchtgevechten om het leven. Talloze
vliegtuigwrakken, soms nog steeds in de Friese bodem aanwezig, zijn
hiervan een stille getuige evenals de op 57 Friese begraafplaatsen
begraven militaire slachtoffers van de luchtoorlog.
.
600 bombardementen
Het Nederlandse luchtruim diende als aanvliegroute, maar het
Nederlandse grondgebied was ook een belangrijk doelwit van geallieerde
acties vanuit de lucht. Zo werden er tijdens de bezetting ruim 600
bombardementen uitgevoerd op Nederlandse doelen en werd er op meer dan
1.000 dagen luchtactiviteiten gemeld. Ook in Fryslân kreeg de
burgerbevolking te maken met de luchtoorlog. Gedwongen werk op de
vliegbasis, verduisteringsmaatregelen, luchtalarm, bombardementen en
beschietingen van treinen en schepen maakten meer dan 200
slachtoffers.
Schaal modellen en wrakstukken
De expositie bestaat uit twaalf panelen, waarbij elk paneel behandelt
een aspect behandelt van de luchtoorlog. Hierbij komen ook aanverwante
zaken aan de orde zoals de hulp van het Friese verzet aan geallieerde
piloten, propaganda, het afschieten van de V-2 in Gaasterland en
droppingen van wapens en geheime agenten. Uit eigen collectie en via
bruiklenen van particulieren zijn vele authentieke objecten te zien
zoals schaalmodellen en wrakstukken van gecrashte vliegtuigen en
worden er foto's en documenten geëxposeerd. Bijzondere vermelding
verdienen de schoenen van een omgekomen Amerikaanse vlieger die via
een Duitse militair in handen zijn gekomen van een Joodse onderduiker,
een kandelaar gemaakt van de wrakstukken van een bij Wirdum
neergekomen vliegtuig en wrakstukken van een V-2 uit Gaasterland.
bsite
In samenwerking met de Friese Missing Airmen Memorial Foundation is er
gewerkt aan een website over de luchtoorlog boven Friesland. De
website www.luchtoorlogfriesland.nl geeft een overzicht van alle
crashsites in de provincie en de slachtoffers van de luchtoorlog en is
een belangrijk onderdeel van de tentoonstelling. De website wordt in
de toekomst verder uitgebreid en aangevuld.
Een belangrijke doelgroep voor de tentoonstelling en de website is het
primair onderwijs. Inhakend op de belangstelling voor
omgevingsgeschiedenis worden vijf scholen door het Verzetsmuseum
benaderd met de vraag leerlingen onderzoek laten te doen naar aspecten
van de luchtoorlog in de eigen omgeving. De resultaten van dit
onderzoek krijgen een plaats op de website.