Bionanotechnologie: revolutie op het niveau van één enkel molecuul
De ontwikkeling van de bionanotechnologie is essentieel voor het begrip van de lichaamscel en voor het ontwikkelen van nieuwe medicijnen, die tegenwoordig steeds meer op moleculair niveau werken. Dat is een van de stellingen in de intreerede van prof.dr. Nynke Dekker op woensdag 8 april aan de TU Delft.
De biologische wereld bevat veel onderdelen en is dus niet eenvoudig te begrijpen. Door de inbreng van verschillende disciplines gaat het onderzoek echter steeds sneller. Vooral de samenwerking van biologen met fysici en ingenieurs is recentelijk bijzonder vruchtbaar gebleken. Fysische technieken stellen ons tegenwoordig niet alleen in staat om één enkel biologisch molecuul (zoals DNA) in een cel waar te nemen, maar ook om de wisselwerkingen van dit molecuul met eiwitten als het ware te filmen.
Prof. Nynke Dekker: 'Met de ontwikkeling van de biologie richting moleculaire schaal, krijgt de celbiologie steeds meer een 'engineering' karakter: de traditionele benadering van de bioloog verandert in snel tempo in de richting van die van de ingenieur.'
Bionanotechnologie
Bionanotechnologe Dekker: 'Fysici en ingenieurs zijn heel kundig in het maken, beheersen en meten van kleine objecten. Denk bijvoorbeeld aan de ontwikkelingen in de nanotechnologie, waar de TU Delft zelf heel sterk in is.'
Bionanotechnologie bevindt zich op het snijvlak tussen biologie en nanotechnologie en is wetenschappelijk gezien nog grotendeels onontgonnen. Het wordt naar verwachting een van de wetenschappelijke sleutelgebieden van de 21e eeuw. Met de gereedschapskist van de nanotechnologie kunnen biologische moleculen nauwkeurig worden afgebeeld, bestudeerd en gecontroleerd. Dit leidt tot nieuwe inzichten in de fundamentele werking van de levende cel.
Wereldleider
Prof.dr. Nynke Dekker (1971) is een van de prominente onderzoekers op dit vakgebied. Ze studeerde natuurkunde aan Yale en promoveerde aan de universiteit van Harvard. Daarnaast is ze lid van de Jonge Akademie van de KNAW en kreeg ze in 2007 de prestigieuze European Young Investigators (EURYI) Award. Dekker behoort daarmee volgens de Europese wetenschapsorganisatie ESF tot een groep van twintig jonge excellente onderzoekers die worden beschouwd als potentiële wereldleiders in hun vakgebied.
Trekken en draaien
De EURYI Award kreeg ze voor haar onderzoek aan moleculaire motors en hun wisselwerking met individuele DNA moleculen. 'Dergelijke experimenten, waarin je de toestand van het DNA heel goed kunt beheersen door er aan te trekken en te draaien, hebben heel veel los gemaakt: als je het DNA in dergelijke mate kunt beheersen, en in real time kunt bekijken, dan is de volgende stap snel gezet: waarom niet een eiwit toevoegen dat iets aan het DNA verandert en kijken of dat waarneembaar is?'
Medicijnen
'In deze richting bevindt zich ook een deel van ons eigen onderzoek. Deze technieken hebben zich nu zodanig ontwikkeld dat zelfs de resolutie van de elementaire bouwstenen van DNA behaald is. Zo hopen we de werking van eiwitten op moleculair niveau veel beter kunnen begrijpen. Dit is essentieel voor ons begrip van de cel en ook voor de toekomstige ontwikkeling van nieuwe medicijnen, die tegenwoordig steeds gerichter op moleculair niveau werken.'
De TU Delft onderkent het grote belang van de bionanowetenschappen. Er komt dan ook een nieuwe afdeling voor Bionanoscience. De universiteit investeert het komende decennium 10 miljoen euro in deze nieuwe afdeling, die onderdeel wordt van het succesvolle Kavli Institute of Nanoscience van de universiteit.
Technische Universiteit Delft
Technische Universiteit Delft