Nederlandsch Octrooibureau
koning klant Â
Duurzaam en gezond voor koning klant
Welke food trends houden de gemoederen van de voedingsindustrie bezig?
Gezondheid en duurzaamheid concurreren om de eerste plek. Welke
gevolgen hebben deze trends voor de manier waarop bedrijven hun
ideeën en producten patenteren? Visie deed navraag bij vijf
organisaties die op verschillende manieren betrokken zijn bij het
maken van voedselproducten: Heineken, CSM, Unimills, Danone Research
en het Top Institute Food and Nutrition.
âDe aandacht voor het milieu is een alles overschrijdende trend bij
veel bedrijvenâ, zegt Lex Ronteltap, manager Research & Innovation bij
bierproducent Heineken. âJe ziet dat verpakkingen sowieso veel
ontwikkelingen doormaken. In plaats van soep in een blik heb je
bijvoorbeeld soep in een zak. Maar verpakkingen moeten vooral
duurzamer zijn.â Ook Heineken wil zijn CO2-footprint verkleinen.
Daarom oriënteert het zich op PETflessen die minder slecht zijn voor
het milieu dan glazen flessen. âHet is uitzoeken en afwachten hoe de
PET-flessen in verschillende landen uitpakken. Nederlanders beschouwen
glas nog als de beste verpakking voor bier en vinden PET minder
hoogwaardig. Dat de beleving per land sterk verschilt, bewijst
Rusland: hier zijn al sinds vijf jaar meer PETflessen dan glazen
flessen in omloop.â
Duurzame processen
Veel bedrijven in de voedselindustrie gaan bewust om met hun
energieverbruik. Ze proberen hun processen zo duurzaam mogelijk maken.
Afgelopen jaar introduceerde Unimills, een van de grootste
leveranciers van plantaardige olie in Europa, bijvoorbeeld
enzymtechnologie voor het maken van hardstocks in margarine. âEiwitten
voeren dan een bepaalde reactie uit in het productieprocesâ, vertelt
Gerhard de Ruiter, Research en Development manager van het
innovatiecentrum Europa van Unimills. âDe productie vindt dan onder
een lagere temperatuur plaats dan normaal. Omdat we minder hoeven te
verwarmen, scheelt dat energie. Bovendien is er minder afvalwater.â
CO2-uitstoot op voedseletiket
âUiteindelijk krijgen alle voedselproducten etiketten waarop de
CO2-footprint staat, zoals dat nu al gebeurt met de voedingswaardeâ,
verwacht Ronteltap. De klant bepaalt dan of hij zich hier iets van
aantrekt en een product wel of niet koopt. Hoe lang het duurt voordat
de voedselindustrie meer actie onderneemt om de CO2-uitstoot te ver
minderen, hangt ook af van wanneer de overheid de voedselindustrie
serieuze maatregelen oplegt. Ronteltap: âDe klimaatverandering staat
nu wel hoog op de agenda, maar er is nog een lange weg te gaan.â
De omwenteling
De voedselindustrie neemt ook zeker zijn eigen verantwoordelijkheid om
het tij te keren. Aan nieuwe, milieuvriendelijkere productieprocessen
hangt nu nog een kostenplaatje. âDit soort processen zijn nog relatief
duurâ, zegt De Ruiter. Maar hij en Ronteltap zijn ervan overtuigd dat
de voedselindustrie op een punt komt waar het gewicht naar
natuurvriendelijkere processen zal kantelen. De Ruiter: âHoe meer het
wordt toegepast, hoe goedkoper én hoe verder de techniek zich zal
ontwikkelen.â
Gezondheid in ontwikkeling
Naast de trend om duurzame verpakkingen en processen te bedenken, is
er veel aandacht voor gezond voedsel. Het mag allemaal wat minder vet
en minder zout. Maar het moet wel even lekker blijven. De afgelopen
periode heeft Unimills veel nieuwe plantaardige producten ontwikkeld
met een lager verzadigd vetgehalte, voor bijvoorbeeld koekjes en ijs.
Zo komen er steeds meer producten die rijk zijn aan gezondere
onverzadigde vetten. âNeem roomboterâ, zegt De Ruiter. âDat bestaat
voor zo'n zeventig procent aan verzadigde vetten. Nieuwe
formuleringen op basis van plantaardige vetten zorgen dat bijvoorbeeld
bakkerijproducten minder verzadigd vet bevatten.â
Lekker zout
âAls je opeens minder zout of vet aan een product toevoegt, verandert
de textuur en de smaakâ zegt Jeanette Verbart, Intellectual Property
manager bij CSM, de grootste leverancier van bakkerijproducten.
Voedselproducenten proberen dit zo veel mogelijk te ondervangen. âWe
eten al gauw te veel zout en vet.â âWe doen daarom veel onderzoek naar
het minderen van zout, zonder dat dit ten koste gaat van smaak en
structuur.â De Ruiter van Unimills voegt toe dat bedrijven hierbij ook
rekening moeten houden met de lijnprocessen van hun klanten, de
voedselproducenten: âOns doel is om voor bestaande productielijnen
altijd nieuwe en gezonde ingrediënten te ontwikkelen.â
Procesverbetering
Tegelijkertijd willen voedselproducenten door het verbeteren van
processen gezondere producten krijgen. Sinds 2002 is bijvoorbeeld
bekend dat de schadelijke stof acrylamide ontstaat bij verhitting van
eiwitten in bakkerijproducten zoals brood. Deze stof is in grote
concentraties mogelijk kankerverwekkend. CSM heeft een product
ontwikkeld om deze stof onschadelijk te maken tijdens het bakproces.
Ook hierbij houden ze rekening dat de consument deze nieuwe toevoeging
niet mag proeven; het product moet even lekker blijven.
Gezondheidsvoeding
Het gezonder maken van voeding gaat verder dan alleen minder zout en
vet toepassen. Er is steeds meer vraag naar gezondheidsvoeding, zoals
yoghurtproducten met bacteriën voor een gezonde darmflora. De
divisies medische voeding en babyvoeding van Danone werken voor
kwetsbaren, zoals zieken en jonge kinderen. Mirjam Govers, directeur
communicatie bij Danone Research: âHoe kunnen we hun gezondheid
ondersteunen? We onderzoeken bijvoorbeeld hoe we moedermelk zo dicht
mogelijk kunnen benaderen. En hoe kunnen we het geheugen verbeteren
bij Alzheimer-patiënten?â
Onderzoek, onderzoek, onderzoek
Voedselproducenten kunnen niet zomaar een gezondheidsclaim geven. âDe
werking moet goed onderbouwd zijn. Dat moet van de overheid, maar ook
de consument wil datâ, vertelt Jan Sikkema, programmadirecteur van Top
Institute Food and Nutrition (TI Food and Nutrition) in Wageningen.
Het instituut vormt een brug tussen voedselindustrie en wetenschap.
Binnen TI Food and Nutrition werken toponderzoekers van verschillende
universiteiten en kennisorganisaties aan technologie en kennis.
Hiermee kan de industrie nieuwe, gezonde en lekkere voedselproducten
ontwikkelen. âWe onderzoeken het positieve effect van voeding op
bijvoorbeeld gewicht en hart- en vaatziekten. Waarom werkt iets, en
hoe?â Die aspecten die effect hebben op de gezondheid zijn zorgvuldig
gepatenteerd.
Vroeg octrooieren zoals bij farma-industrie
Voordat een product met een gezondheidsclaim de markt op kan, is het
uitgebreid en langdurend onderzocht. âEr zijn veel mensen, tijd en
geld mee gemoeidâ, zegt Sikkema. âDeze investeringen zijn bovendien
risicovol, omdat de kans bestaat dat je geen bewijs vindt in je
onderzoek.â In deze onderzoeken, die vaak jaren duren, speelt
intellectueel eigendom een belangrijke rol. âHet onderzoeken en
aantonen van gezondheidseffecten vereist kostbare klinische studiesâ,
vertelt Govers van Danone Research. âHet researchtraject beschermen we
door al in een vroeg stadium te octrooieren: daarmee verzekeren we
onze onderzoeksresultaten.â De voedselindustrie gaat hiermee eigenlijk
richting de farmaceutische industrie, waar al in een vroeg stadium,
nog tijdens het onderzoek, een basispatent wordt aangevraagd. Verbart
van CSM voegt toe dat vroeg patenteren het risico met zich mee brengt
dat je veel octrooien aanvraagt, terwijl uiteindelijk niet alle
octrooiaanvragen doorzetten.
Kennis delen
Bij de research naar gezondheidsclaims van voeding zijn veel partijen
betrokken. De voedingsindustrie werken steeds vaker samen met
kennisinstituten. Daardoor zijn er ook meer gezamenlijke
octrooiaanvragen. Deze open innovatie is nodig: âEr komt zo veel bij
een onderzoek kijken, dat je daarvoor niet alle kennis in huis hebtâ,
zegt Verbart van CSM. âJe zult dus expertise van buiten moet opzoeken.
Op deze open manier kennis delen, is nieuw voor veel bedrijven. Maar
het komt het product én de consument ten goede.â
De klant centraal
In het onderzoek voor nieuwe producten staan dus de leefomgeving, de
gezondheid en het gemak van de klant centraal. CSM biedt bijvoorbeeld
pakketten aan die het de klant vooral makkelijk maken. âDenk aan het
leveren van kanten-klaar mixen voor glazuur of crèmes voor taarten.
Hoe kun je een product, dat gemakkelijk is voor de klant, goed houden,
zonder dat ingrediënten ongewild met elkaar reageren of gaan
klonteren?â Ronteltap van Heineken noemt in dit verband ook de
productdifferentiatie: bedrijven stemmen hun producten steeds vaker af
op een bepaalde doelgroep of gelegenheid. âDe samenleving verandert:
we hebben meer senioren en de samenleving is meer multicultureel dan
eerst. Men houdt er rekening mee dat de smaak tijdens een mensenleven
verandert. Jongeren houden nu eenmaal van andere dingen dan ouderen.â
En dat is de trend van alle tijden: de klant is koning. koekjes en
ijs. Zo komen er steeds meer producten die rijk zijn aan gezondere
onverzadigde vetten. âNeem roomboterâ, zegt De Ruiter. âDat bestaat
voor zo'n zeventig procent aan verzadigde vetten. Nieuwe
formuleringen op basis van plantaardige vetten zorgen dat bijvoorbeeld
bakkerijproducten minder verzadigd vet bevatten.â