Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek
Neanderthaler jaagt geraffineerd en onverschrokken
31 maart 2009
De Neanderthaler, het 'domme' neefje van de mens, was in staat om de
meest indrukwekkende beesten buit te maken. Dit wijst erop dat de
Neanderthalers toch beschikten over een flinke dosis gezond verstand.
NWO-onderzoeker Gerrit Dusseldorp onderzocht hun dagelijkse zoektocht
naar eten om zo inzicht te krijgen in het complexe gedrag van de
Neanderthaler. Uit zijn analyse blijkt dat de jacht zeer
kennisintensief was. Dusseldorp promoveert op 2 april aan de
Universiteit Leiden.
Hoewel inmiddels duidelijk is dat de Neanderthalers geen aaseters maar
juist jagers waren, is nog onduidelijk hoe de jacht in zijn werk ging.
Dusseldorp onderzocht hoe geraffineerd de jachtmethoden van
Neanderthalers nou eigenlijk waren. Uit zijn analyse van twee
archeologische vindplaatsen blijkt dat Neanderthalers in warme beboste
omgevingen een voorkeur hadden voor solitair levende
prooidieren. Opvallend genoeg gingen ze in koudere, minder beboste
omgevingen juist achter moeilijk te vangen kuddedieren aan gingen.
De Neanderthalers lieten zich niet makkelijk afschrikken door hun
prooidieren. Neushoorns, bizons en zelfs roofdieren zoals de bruine
beer stonden op het menu. Dusseldorp stelt vast dat, net als bij de
moderne mens, de omgeving en de beschikbaarheid van voedsel bepalend
was voor de keuze voor een prooi en de jachtmethode. Wanneer de
omstandigheden het toelieten, leefden Neanderthalers in grote groepen
en lagen zelf de meest aantrekkelijke en moeilijk te vangen prooien
binnen handbereik.
Coördinatie en communicatie
Hoewel kuddedieren zich moeilijk laten verrassen en isoleren, leefden
op de open steppes wel veel prooidieren. Dit grotere aanbod trok grote
groepen Neanderthalers aan. Dat de neanderthalers in staat waren de
moeilijk te vangen prooidieren te pakken te krijgen, betekent dat zij
goed konden coördineren én goed met elkaar konden communiceren.
De vangst van elk prooidier brengt een specifiek kosten-batenplaatje
met zich mee. Zo leveren sommige moeilijk te vangen prooidieren
bijvoorbeeld wel veel calorieën of hebben ze een bruikbare, dikke
vacht. Dusseldorp gebruikte deze gegevens om te kijken waar de
voorkeur van de Neanderthalers naar uit ging. Op dezelfde wijze
analyseerde hij de prooien van hyena's. Hyena's waren belangrijke
concurrenten van de Neanderthaler, met een vergelijkbaar
voedingspatroon.
Dusseldorp toont aan dat Neanderthalers, dankzij hun intelligentie,
zelfs hyena's overtroffen bij het vangen van de sterkste prooidieren.
Al met al blijken de Neanderthalers bekwame jagers met veel inzicht te
zijn geweest. Het imago van de Neanderthaler als brute krachtpatser is
dus van de baan.
Dit onderzoek maakte deel uit van het NWO-project Thoughtful Hunters?
The Archaeology of Neandertal Communication and Cognition. Dusseldorp
vervolgt zijn onderzoek met een post-doc in Johannesburg. Hier zal hij
zich richten op de in Afrika geëvolueerde moderne mens.
..............................
Meer informatie:
* Gerrit Dusseldorp (Universiteit Leiden)
* tel.: +31 (0)71 527 2931 g.dusseldorp@arch.leidenuniv.nl
* promotiedatum: 2 april 2009
* promotor: prof. dr. Wil Roebroeks, copromotor: prof. dr. Raymond
Corbey
laatst gewijzigd op 31 maart 2009