Persbericht
Brussel/Utrecht, 31 maart 2009
Jaarresultaten 2008
Nettowinst verzekeringsactiviteiten EUR 6 miljoen over het hele jaar, inclusief negatief
effect van beleggingsportefeuille van EUR 639 miljoen
Totaal nettoresultaat over 2008 EUR 28,0 miljard negatief, inclusief een verlies van EUR 27,4 miljard op
beëindigde activiteiten en een verlies van EUR 0,6 miljard bij Algemeen
· Fortis Insurance Belgium
- Nettowinst EUR 6 miljoen, inclusief een negatief effect op de beleggingsportefeuille van EUR 534 miljoen na
belastingen
- Totaal bruto-instroom EUR 6,3 miljard
- Bruto-instroom Leven daalde met 22% door de moeilijke omgeving en onzekerheid over Fortis
- Brutopremies Niet-leven met 7% omhoog, waarmee FIB beter presteert dan de Belgische markt
- Risicoprofiel beleggingsportefeuille met een waarde van EUR 37,3 miljard verlaagd door verkoop en de lagere waarde
van aandelenbeleggingen
· Fortis Insurance International
- Nettoresultaat break-even, inclusief een negatief effect op de beleggingsportefeuille van EUR 105 miljoen na
belastingen
- Totaal bruto-instroom geconsolideerde bedrijven EUR 5,3 miljard
- Geconsolideerde bruto-instroom Leven met 5% omhoog, waarbij de belangrijkste bijdrage afkomstig was van
Portugal, Turkije en Hongkong
- Brutopremies Niet-leven 2% hoger tegen constante valutakoersen
- Beleggingsportefeuille van EUR 9,4 miljard, met lagere blootstelling in aandelen
· Algemeen
- Nettoverlies van EUR 629 miljoen door nettorentelasten op het niveau van de holding en een eenmalig verlies van
EUR 295 miljoen op valutatransacties
· Beëindigde activiteiten (bedrijfsresultaat en resultaat uit verkoop)
- De verkoop van de bankactiviteiten heeft in 2008 een verlies opgeleverd van EUR 29,4 miljard
- De verkoop van de Nederlandse verzekeringsactiviteiten zorgde voor een winst van EUR 2,0 miljard
· Vermogenspositie
- Kernvermogen ultimo 2008 EUR 7,9 miljard
- Solvabiliteitsratio verzekeringsactiviteiten 202%; wettelijk vereist minimum verzekeringsactiviteiten EUR 2,5 miljard
- Materieel eigen vermogen van EUR 6,0 miljard
· Pro-forma financiële positie (onder voorbehoud van de goedkeuring van de transacties door aandeelhouders op
8 en 9 april)
- Pro-forma netto kaspositie Algemeen EUR 3,3 miljard
- Pro-forma eigen vermogen EUR 7,5 miljard
CEO Karel De Boeck: "De operationele resultaten van onze verzekeringmaatschappijen waren bevredigend rekening
houdend met de marktturbulentie en de onzekerheid rond Fortis. De totale bruto-instroom kwam ondanks moeilijke
omstandigheden uit op EUR 14,6 miljard. De solvabiliteitsratio's bleven zeer sterk. Belangrijk is nu om ons op de toekomst te
richten. Met de nieuwe, verbeterde transactie wordt een stevige fundering gelegd voor de toekomst. Een toekomst waarin
we grondig zullen onderzoeken hoe we ons kapitaal op de meest effectieve manier kunnen inzetten. Mogelijkheden zijn onder
meer autonome groei, acquisities en teruggave van kapitaal aan aandeelhouders."
Kerncijfers
in EUR miljoen
2008 2007 H2 2008 H1 2008 H2 2007
Nettowinst
- Fortis Insurance Belgium 6 522 - 242 248 237
- Fortis Insurance International 0 40 - 70 70 3
- Algemeen (excl. eliminaties) - 629 - 446 - 327 - 302 - 433
- Eliminaties 13 - 32 8 5 - 8
Nettowinst voortgezette bedrijfsactiviteiten - 610 84 - 631 21 - 201
- Resultaat beëindigde bedrijfsactviteiten - 27.412 3.910 - 29.029 1.617 1.413
Nettowinst toewijsbaar aan de aandeelhouders - 28.022 3.994 - 29.660 1.638 1.212
Gewogen gemiddeld aantal gewone aandelen (in miljoen) 2.296 1.736 2.396 2.195 1.818
Winst per aandeel (in EUR) ( 12,21 ) 2,30 ( 12,38 ) 0,75 0,67
- Vóór resultaat beëindigde bedrijfsactviteiten ( 0,27 ) 0,05 ( 0,31 ) 0,06 ( 0,11 )
Eigen vermogen per aandeel (in EUR) 2,75 15,08 2,75 12,48 15,08
2 | Fortis Resultaten 2008 | 31 Maart 2009 |
1 Hoofdpunten 2008
Zie pagina's 6 tot en met 34 voor nadere informatie.
Nettoresultaat Fortis
Het nettoresultaat over 2008 kwam uit op een verlies van EUR 28,0 miljard in vergelijking met een winst van EUR 4,0 miljard
in 2007. Het verlies in 2008 was het gevolg van het negatieve resultaat van EUR 27,4 miljard op de beëindigde activiteiten,
dat werd veroorzaakt door de verkoop van de bankactiviteiten en ten dele werd gecompenseerd door de winst op de
verkoop van de Nederlandse verzekeringsactiviteiten.
De totale bruto-instroom in het verzekeringsbedrijf, inclusief de niet-geconsolideerde joint ventures, bedroeg EUR 14,6
miljard, een daling van 5,5% op jaarbasis. De bruto-instroom van de geconsolideerde levensverzekeraars daalde met 11%
naar EUR 8,9 miljard als gevolg van de financiële crisis. Deze laatste was vooral in de productie in België sterk voelbaar. De
brutopremies van de geconsolideerde niet-levenbedrijven bedroegen EUR 2,7 miljard, een toename van 5% in constante
valuta's. De niet-geconsolideerde joint ventures noteerden een groei van 12% tot EUR 3,0 miljard dankzij een sterke
productie in China.
De verzekeringsactiviteiten realiseerden een totale nettowinst van EUR 6 miljoen, inclusief het negatieve effect van
afwaarderingen op de beleggingsportefeuille van EUR 639 miljoen na belastingen.
Het pro-forma netto eigen vermogen bedroeg eind 2008, uitgaande van de goedkeuring van de transacties door de
aandeelhouders op 8 en 9 april, EUR 7,5 miljard. De pro-forma netto kaspositie van Algemeen kwam, wederom uitgaande
van de goedkeuring van de transacties met BNP Paribas en de Belgische staat door de aandeelhouders op 8 en 9 april, uit
op EUR 3,3 miljard na aflossing van de Europese medium term notes (EMTN) en commercial paper (CP) programma's en na
het aanzuiveren van de schuldpositie van Fortis Insurance International N.V.
De strategie van Fortis Insurance is om de klantgerichtheid steeds verder te verbeteren. Dit wordt gerealiseerd door
continue aanpassingen van de productportefeuille en een steeds betere afstemming van de multi-distributiestrategie op
de wijzigende klantenbehoeften. Andere ambities zijn onder andere een versterkte organisatie door een verbetering van
de `operationale uitmuntendheid' in alle landen en door het internationaal uitbreiden van de verzekeringsactiviteiten.
Nettoresultaat Fortis Insurance Belgium
De nettowinst na belastingen kwam voor 2008 uit op EUR 6 miljoen, vergeleken met EUR 522 miljoen in 2007. Het effect
van de crisis op de financiële markten op het resultaat bedroeg EUR 534 miljoen negatief na belastingen en tastte
hoofdzakelijk de resultaten Leven aan.
De totale bruto-instroom aan premie-inkomsten daalde met 16% tot EUR 6,3 miljard. De bruto-instroom Leven was in 2008
EUR 4,8 miljard, 22% minder dan in 2007, als gevolg van de sterke concurrentie van hoogrentende bankdeposito's en de
onzekerheid rond Fortis. Een toename met 7% van de premie-instroom Niet-leven naar EUR 1,5 miljard bood onvoldoende
compensatie voor de daling bij Leven. Ondanks de daling van de instroom, handhaafde Fortis Insurance Belgium haar
positie als marktleider in Leven en verstevigde tegelijkertijd haar positie in Niet-leven.
Het vermogen onder beheer van het levenbedrijf was vrijwel onveranderd op EUR 41,8 miljard, hetgeen tevens tot
uitdrukking kwam in een stabiel marktaandeel van 28%.
| Fortis Resultaten 2008 | 31 Maart 2009 | 3
Nettoresultaat Fortis Insurance International
Het nettoresultaat voor 2008 was break-even vergeleken met een winst van EUR 40 miljoen in 2007. Tegenover een winst
van EUR 65 miljoen in Niet-leven stond een verlies van EUR 65 miljoen in Leven. Op het resultaat 2008 drukte een negatief
effect van EUR 105 miljoen na belastingen uit beleggingsverliezen en waardeverminderingen op de beleggingsportefeuille.
Het commerciële resultaat werd ondanks de moeilijke marktomstandigheden goed gehandhaafd, in het bijzonder in het
tweede halfjaar. De totale bruto-instroom bij de geconsolideerde ondernemingen en de niet-geconsolideerde joint ventures
bereikte een niveau van EUR 8,3 miljard tegen EUR 8,0 miljard in 2007. De bruto-instroom bij de geconsolideerde
ondernemingen kwam 1% hoger uit op EUR 5,3 miljard dankzij de succesvolle implementatie van multi-distributiekanaal
ontwikkelingen en verdere productinnovatie. Bij de niet-geconsolideerde joint ventures steeg de bruto-instroom met 12%
naar EUR 3,0 miljard. De belangrijkste bijdrage kwam van China, terwijl de verdere geografische diversificatie eveneens
zorgde voor een positieve impuls.
Het vermogen onder beheer van het internationale levenbedrijf (alleen geconsolideerde ondernemingen) bleef nagenoeg
onveranderd ten opzichte van 2007 op EUR 19,8 miljard.
Nettoresultaat Algemeen
Het nettoverlies over 2008 bedroeg EUR 629 miljoen in vergelijking met een verlies van EUR 446 miljoen in 2007. Deze
negatieve ontwikkeling hield hoofdzakelijk verband met de verslechtering van gerealiseerde en niet-gerealiseerde winsten en
verliezen van EUR 118 miljoen, het gevolg van het negatieve resultaat van EUR 295 miljoen op de verkoop van valutaÂŽs
eind december tegen de achtergrond van de opgeschorte afronding van de transactie met BNP Paribas en de Belgische
staat.
Nettoresultaat beëindigde activiteiten
Het nettoverlies op de beëindigde activiteiten kwam uit op EUR 27,4 miljard, vergeleken met EUR 3,9 miljard positief in
2007. Het verlies in 2008 werd veroorzaakt door een verlies van EUR 29,4 miljard op de verkoop van de bankactiviteiten. De
verkoop van de Nederlandse verzekeringsactiviteiten leverde daarentegen een winst op van EUR 2,0 miljard. Het resultaat
op de beëindigde activiteiten in 2007 bestond onder andere uit een winst van EUR 1,0 miljard op de desinvestering van
CaiFor.
Vermogenspositie
Het kernvermogen van Fortis bedroeg ultimo 2008 EUR 7,9 miljard en overtreft daarmee het wettelijk vereiste minimum voor
het geconsolideerde verekeringsbedrijf met EUR 5,4 miljard. Het kernvermogen van de verzekeringsactiviteiten kwam uit op
EUR 4,7 miljard, 184% van het wettelijk vereiste minimum, bij een totaal beschikbaar kapitaal voor de verzekeringsactiviteiten
van EUR 5,1 miljard, 202% van het wettelijk vereiste minimum. De solvabiliteitsratio van Fortis Insurance Belgium bedroeg
ultimo 2008 189%. Bij Fortis Insurance International was dat eind 2008 238%.
Dividend 2008
Als onderdeel van het op 26 juni 2008 aangekondigde versnelde kapitaalplan is besloten in 2008 geen interim-dividend uit te
keren. Fortis heeft op 15 maart bekendgemaakt dat er door het overgedragen statutaire verlies van Fortis SA/NV van EUR
22,5 miljard geen uitkeerbare reserve meer was. De Raad van Bestuur heeft hieruit geconcludeerd dat over het boekjaar
2008 geen dividend kan worden voorgesteld. In het bijzondere verslag van de Raad van Bestuur van 16 maart 2009 wordt
het effect van dit besluit op de door (voormalige) Fortis-entiteiten uitgegeven verschillende Tier 1-instrumenten beschreven.
FTE-ontwikkelingen
Na de desinvestering van het bankbedrijf en de Nederlandse verzekeringsactiviteiten in oktober had Fortis per jaarultimo
2008 10.374 mensen in dienst, waarvan er 5.542 werkzaam waren bij Fortis Insurance Belgium (inclusief 1.541 werknemers
4 | Fortis Resultaten 2008 | 31 Maart 2009 |
bij Interparking), 4.718 bij Fortis Insurance International en 114 bij Algemeen. Op vergelijkbare basis bedroeg dat totaal
10.163 FTE's ultimo 2007. Deze toename kwam voor rekening van de vastgoedbedrijven van Fortis Insurance Belgium.
Fortis bevond zich eind december 2008 nog volop in een overgangsproces. Het doel is om een nieuwe organisatie op te
zetten die kan voldoen aan de strategische behoeften van de aangepaste onderneming na de desinvesteringen van oktober.
Dit komt tevens tot uitdrukking in de afname van het aantal FTE's bij Algemeen van 197 naar 114. Het Corporate Center,
(deel van Algemeen), wordt verder afgeslankt in overeenstemming met de nieuwe structuur van Fortis en richt zich op de
nodige efficiëntie en effectiviteit ten bate van de werkmaatschappijen door de juiste vaardigheden en ervaring.
Beschrijving van de gebeurtenissen in 2008
Het jaar 2008 was de meest turbulente periode in de geschiedenis van Fortis. De financiële crisis begon medio mei met een
wereldwijde daling van de aandelenkoersen en het verdwijnen van het vertrouwen tussen de banken onderling. Gedurende
de zomermaanden stabiliseerden de markten enigszins maar gebeurtenissen buiten de invloedssfeer van Fortis liepen al snel
uit de hand. Het gevolg was een enorme vertrouwenscrisis tussen financiële instellingen onderling die uitmondde in
`reddende' overnames, nationalisaties en faillissementen. Fortis kreeg het zwaar te verduren door geruchten over de
liquiditeit. Noodfondsen van de centrale banken eind september bleken ontoereikend en onmiddellijke actie was
noodzakelijk.
Op 29 september 2008 maakte Fortis bekend dat er met België, Nederland en Luxemburg overeenstemming was bereikt
over een totale investering van EUR 11,2 miljard waarmee de drie nationale overheden elk een belang van 49,9% namen in
het Fortis bankbedrijf in eigen land. De overeenkomst met de Nederlandse staat heeft echter nooit haar beslag gekregen. In
plaats daarvan zijn Fortis Bank Nederland (Holding) N.V., Fortis Verzekeringen Nederland N.V. en Fortis Corporate Insurance
N.V. op 3 oktober voor EUR 16,8 miljard aan de Nederlandse staat verkocht.
Op 6 oktober maakte Fortis de verkoop aan de Belgische staat (via de Federale Participatie- en Investeringsmaatschappij
`FPIM') bekend van de resterende 50% plus 1 aandeel in Fortis Bank voor een bedrag van EUR 4,7 miljard. De Belgische
regering bereikte daarnaast overeenstemming met BNP Paribas over de overdracht van 75% van Fortis Bank aan BNP
Paribas in ruil voor aandelen BNP Paribas; de resterende 25% van Fortis Bank zou eigendom van de Belgische staat blijven.
Daarnaast werd afgesproken dat Fortis 100% van Fortis Insurance Belgium aan BNP Paribas zou verkopen voor een bedrag
van EUR 5,7 miljard (afhankelijk van de afrondingsvoorwaarden en een mogelijke definitieve aanpassing van minus EUR 200
miljoen). Tot slot werden Fortis, de Belgische staat (via SFPI/FPIM) en BNP Paribas het eens over de oprichting van een
special purpose vehicle (SPV) die een gestructureerde kredietportefeuille van Fortis Bank zou kopen. Deze beslissingen
waren genomen om te waarborgen dat de Fortis ondernemingen konden blijven functioneren en zijn klanten zou blijven
bedienen en dat Fortis aan de verplichtingen jegens tegenpartijen van alle werkmaatschappijen zou blijven voldoen.
Op 12 december 2008 bepaalde het Hof van Beroep dat de overeenkomsten van 3 en 6 oktober ter goedkeuring aan de
aandeelhouders van Fortis SA/NV dienden te worden voorgelegd. Een college van deskundigen werd daarnaast belast met
een onderzoek naar de omstandigheden en voorwaarden voor de transacties. Dit college, dat zijn tussentijds verslag op 27
januari 2009 publiceerde, stelde dat de beslissingen konden worden beschouwd als naar omstandigheden logisch en
redelijk. Voorafgaand aan de stemming door de aandeelhouders hebben de Raad van Bestuur en het management alles in
werking gesteld om betere voorwaarden voor de aandeelhouders uit de onderhandelingen te halen, terwijl tegelijkertijd de
geldigheid van de overeenkomst met de Belgische staat en BNP Paribas werd gerespecteerd. De herziene voorwaarden
werden echter door de aandeelhoudersvergadering van Fortis SA/NV op 11 februari 2009 afgewezen. Dat was het
startschot voor een nieuwe onderhandelingsronde tussen de Belgische overheid, Fortis en BNP Paribas.
Op de Algemene Vergadering van Aandeelhouders van februari 2009 is een nieuwe Raad van Bestuur gekozen. De heer
Jozef De Mey werd tot voorzitter benoemd.
Op 6 maart 2009 zijn Fortis, BNP Paribas en de FPIM het eens geworden over de herziene voorwaarden van de transactie.
De voorgestelde nieuwe overeenkomst werd getekend op 12 maart 2009 en wordt ter goedkeuring voorgelegd aan de
| Fortis Resultaten 2008 | 31 Maart 2009 | 5
Algemene Vergadering van Aandeelhouders van Fortis N.V. in Utrecht, Nederland en van Fortis SA/NV in Brussel, België op
respectievelijk 8 en 9 april 2009.
De overeenkomst betreft hoofdzakelijk de verkoop van 25% + 1 aandeel in Fortis Insurance Belgium aan Fortis Bank, een
strategisch samenwerkingsverband tussen BNP Paribas/Fortis Bank enerzijds en de verzekeringsactiviteiten van de Fortis-
groep anderzijds en de financiering (omvang EUR 760 miljoen) door Fortis van een special purpose vehicle (SPV) dat een
deel van de gestructureerde kredietportefeuille van Fortis Bank gaat overnemen. De toekomstige waarde van het belang in
de SPV hangt af van de kwaliteit van de activa die door de SPV worden verworven en de voorwaarden van de financiering
die de SPV ontvangt. De bewuste activa worden nog steeds onderzocht en over de financiering wordt nog onderhandeld.
Het neerwaartse risico voor Fortis in verband met de SPV beloopt echter maximaal de initiële investering van EUR 760
miljoen in het geval van een positieve stemming.
Het moet ook worden opgemerkt dat Fortis, ingeval van een negatieve stemming op het voorstel van besluit vanuit juridisch
oogpunt desalniettemin gebonden zou blijven door een terugvalclausule in de Share Purchase Agreement van 10 oktober
2008 met de FPIM (zoals gewijzigd) met betrekking tot de financiering van de SPV. Deze overeenkomst bepaalt dat de
financiering van de SPV enkel door Fortis en de FPIM gebeurt ingeval de overeenkomst (met BNP Paribas) niet van kracht
wordt. Indien de terugvalclausule wordt afgedwongen tegenover Fortis, dan zou Fortis verplicht worden 6,86 miljard euro te
financieren van een totaal bedrag van 9,36 miljard euro (onder voorbehoud van terugbetalingen en
wisselkoersaanpassingen). Om deze verplichting zeker te stellen, heeft Fortis 100% van haar aandelen in Fortis Insurance
Belgium als waarborg gesteld.
Alhoewel, indien Fortis verplicht wordt gesteld om EUR 6,86 miljard te financieren, er een overeenkomst is getroffen met de
SFPI/FPIM dat deze EUR 3 miljard zal financieren, zal een negatieve uitkomst een belangrijke negatieve impact hebben op
de liquiditeitspositie van Fortis. Fortis heeft het vertrouwen, gebaseerd op de huidige discussies en de overeenstemmingen
die de laatste maanden zijn bereikt dat het in staat zal zijn om tot een onderhandelingsresultaat over een financieringsplan te
komen dat voldoende liquiditeit creëert om de huidige activiteiten te continueren en om te voldoen aan de verplichtingen die
voortvloeien uit een negatieve stem.
Fortis was niet in staat om haar verplichting per jaareinde 2008 te waarderen die voortvloeit uit de toezegging om de SPV
welke is opgericht om de toxische activa te verkrijgen, te financieren door de verschillende onzekerheden die hiervoor zijn
vermeld met betrekking tot de overeenkomsten tussen de betrokken partijen.
Als gevolg van de gebeurtenissen en ontwikkelingen tussen mei 2007 en oktober 2008 (kapitaalverhoging en verwerving van
de aandelen van ABN AMRO in oktober 2007, aankondiging van het versnelde solvabiliteitsplan in juni 2008, desinvestering
uit de bankactiviteiten en uit de Nederlandse verzekeringsactiviteiten in september/oktober 2008 ...), is Fortis daarenboven
nog betrokken of kan zij nog betrokken geraken bij een aantal rechtsplegingen of bij administratieve of strafrechtelijke
onderzoeken in België, in Nederland en in de Verenigde Staten, waarvan een aantal kunnen resulteren in wezenlijke, doch op
vandaag niet begrootbare toekomstige verplichtingen voor Fortis (zie nota 52 of 7 van de Geconsolideerde Jaarrekening van
Fortis voor meer details).
Voor een nadere beschrijving van de belangrijkste gebeurtenissen in 2008 verwijzen we naar de jaarrekening die uiterlijk 10
april 2009 wordt gepubliceerd op www.fortis.com.
6 | Fortis Resultaten 2008 | 31 Maart 2009 |
2 Resultaten
2.1 Fortis Insurance Belgium
Kerncijfers
in EUR miljoen
2008 2007 H2 2008 H1 2008 H2 2007
Nettowinst toewijsbaar aan de aandeelhouders 6 522 - 242 248 237
- Leven - 85 425 - 277 192 173
- Niet-leven 91 97 35 56 64
FTE's ultimo periode 5.542 5.298 5.542 5.358 5.298
Leven
Bruto premies 4.077 4.970 1.754 2.323 2.251
Bruto premies inzake beleggingscontracten 740 1.181 368 372 515
Bruto-instroom Leven 4.817 6.151 2.122 2.695 2.766
Premie-equivalenten op jaarbasis (APE) 419 585 186 233 275
Technisch resultaat - 11 242 - 89 78 57
Operationele marge - 77 344 - 220 143 130
Niet-leven
Bruto premies Niet-Leven 1.465 1.367 691 774 646
Technisch resultaat 119 118 61 58 83
Operationele marge 117 137 49 68 96
Combined ratio 100,9% 100,4% 100,7% 101,2% 96,4%
BALANS
Leven
Totale reserves  Leven 41.779 42.089 41.779 42.605 42.089
- Verzekerings- en beleggingscontracten 35.878 33.933 35.878 35.305 33.934
- Unit-linked contracten 5.901 8.155 5.901 7.300 8.155
Niet-leven
Totale reserves - Niet-leven 2.893 2.752 2.893 2.884 2.752
Technische voorzieningen/premie-inkomsten 197% 201% 197% 186% 201%
· Nettowinst van EUR 6 miljoen ten opzichte van EUR 522 miljoen in 2007 door het negatieve effect van netto
beleggingsverliezen en afschrijvingen op de beleggingsportefeuille met een totale omvang van EUR 534 miljoen
na belastingen
· Bruto-instroom Leven 22% lager op jaarbasis naar EUR 4,8 miljard, waarbij het particuliere levenbedrijf vooral te
kampen had met sterke concurrentie van hoogrentende bankdeposito's en de onzekerheid rond Fortis.
Collectief Leven versterkte daarentegen haar leiderspositie, met een marktaandeel van bijna 30%
· De brutopremies Niet-leven lagen 7% hoger op EUR 1,5 miljard, een aanzienlijk betere prestatie dan de
gemiddelde marktgroei in 2008
· Uit de laatste ICMA-enquête komt het makelaarskanaal van Fortis Insurance Belgium naar voren als de
voorkeurspartner voor de makelaarsgemeenschap
| Fortis Resultaten 2008 | 31 Maart 2009 | 7
De nettowinst kwam uit op EUR 6 miljoen, tegen EUR 522 miljoen vorig jaar, onder invloed van de crisis op de
internationale aandelen- en kredietmarkten. Vooral de resultaten bij Individueel Leven hadden het zwaar te verduren. Het
negatieve effect van de financiële crisis beliep in 2008 EUR 534 miljoen, inclusief afschrijvingen op de beleggingsportefeuille
en netto beleggingsverliezen als gevolg van belangrijke desinvesteringen in de aandelenportefeuille die het risicoprofiel verder
moesten verlagen.
Het nettoverlies bedroeg het tweede halfjaar EUR 242 miljoen tegen een nettowinst van EUR 248 miljoen in de eerste
jaarhelft. De oorzaak was een negatief effect van EUR 515 miljoen na belastingen als gevolg van de verslechterende krediet-
en aandelenmarkten.
De totale bruto-instroom van EUR 6,3 miljard lag 16% lager dan de EUR 7,5 miljard die in 2007 werd geboekt. De instroom
Leven daalde met 22% naar EUR 4,8 miljard, terwijl de brutopremies bij Niet-leven daarentegen met 7% omhoog gingen
naar EUR 1,5 miljard. Dit dankzij sterke groei in het midden- en kleinbedrijf, tariefsverhogingen en indexatie conform de
ABEX-index.1
De bruto-instroom bedroeg het tweede halfjaar EUR 2,8 miljard en lag daarmee 19% lager dan de EUR 3,5 miljard die het
eerste halfjaar werd opgetekend. De instroom bij Leven daalde met 21% naar EUR 2,1 miljard: de unit-linked instroom had
te lijden van de negatieve marktstemming terwijl de spaartegoeden hinder ondervonden van de hevige concurrentie van de
hoge rente op bankdeposito's en de onzekerheid omtrent Fortis. Bij Niet-leven was de instroom 11% lager in de tweede
jaarhelft vergeleken met het eerste halfjaar. In dit geval ging het om een normaal seizoenseffect: in het eerste halfjaar wordt
doorgaans in januari geprofiteerd van forse jaarbetalingen in het midden- en kleinbedrijf.
De operationele kosten gingen met 4% omhoog naar EUR 404 miljoen. De jaarlijkse loonindexatie werd deels
gecompenseerd door een strakke kostenbeheersing en verdere efficiëntieverhogende initiatieven. Het aantal FTE's steeg bij
Fortis Insurance Belgium met 244 naar 5.542 ultimo 2008, hoofdzakelijk onder invloed van een toename bij de
vastgoeddochtermaatschappijen, die ultimo 2008 1.794 FTE's in dienst hadden.
Fortis Insurance Belgium handhaafde ook in 2008 een stringente kosten- en acceptatiediscipline, hetgeen mede tot
uitdrukking kwam in de kostenverhoudingen. Bij Leven daalde de kostenratio als percentage van het gemiddelde vermogen
onder beheer met 2 basispunten van 0,42% naar 0,40% eind 2008. Voor Niet-leven lag de verhouding kosten/brutopremies
ultimo 2008 30 basispunten lager op 16,1%.
Leven
De bruto-instroom Leven nam op jaarbasis 22% af tot EUR 4,8 miljard.
Bij Individueel Leven ging de instroom in 2008 met 27% onderuit naar EUR 3,8 miljard. De instroom uit spaar- en
beleggingsproducten bij zowel het bank- als het makelaarskanaal stond onder druk door de ontwikkelingen op de financiële
markten, de hevige concurrentie van depositoproducten met een hoge rente en de negatieve stemming omtrent Fortis. De
vergelijkingsbasis, het jaar 2007, was bovendien een recordjaar geweest voor de instroom bij Individueel Leven. Fortis
Insurance Belgium heeft derhalve 3,7% van het marktaandeel in Individueel Leven moeten inleveren. Dat marktaandeel
bedroeg 25,3% ultimo 2008.2 Ondanks deze daling bleef het marktleiderschap van Fortis Insurance Belgium onbetwist.
Daarnaast is 2,0% aan terrein gewonnen in individueel unit-linked producten, een relatief sterke prestatie in een markt die in
2008 in het totaal met 42,5% daalde.
1 In de ABEX-index worden de prijsontwikkelingen in de bouwsector weergegeven
2 Op basis van cijfers Assuralia
8 | Fortis Resultaten 2008 | 31 Maart 2009 |
De instroom via het bankkanaal kwam voor het hele jaar uit op EUR 2,8 miljard, 23% minder dan in 2007. Zowel bij spaar-
als unit-linked producten tekende zich een daling af. De instroom bij sparen liep met 21% terug door de hevige concurrentie
van bankspaarproducten met een hoge rente en de aanhoudende onzekerheid rond Fortis. De unit-linked instroom via het
bankkanaal daalde met 34% en weerspiegelde daarmee de geringe animo voor beleggingsfondsen met een open-end
structuur. Fortis Insurance Belgium ging deze neerwaartse ontwikkeling te lijf met de uitgifte van negen tranches Smart
Invest Bon, een gestructureerd unit-linked product met kapitaalgarantie dat via het bankkanaal wordt verkocht. Dit leverde
een instroom op van EUR 300 miljoen.
Via het makelaarskanaal stroomde 34% minder binnen. De daling naar EUR 1,1 miljard ultimo 2008 werd ingegeven door
negatieve ontwikkelingen in sparen en unit-linked producten. De instroom uit Top Rendement Invest (TRI), dat bij sparen nog
steeds verantwoordelijk is voor de sterkste instroom, ging met 46% omlaag naar EUR 481 miljoen per jaarultimo. Klanten
voorzagen een lage winstdeling op de 0% garantieoptie in TRI.
Collectief Leven via het Employee Benefits-kanaal noteerde een solide groei van 5,2% op jaarbasis. De instroom overtrof
de EUR 1,0 miljard. Fortis Insurance Belgium heeft daarmee het marktleiderschap tot bijna 30% versterkt.
Premie-equivalenten op jaarbasis daalden met 28% van EUR 585 miljoen in 2007 naar EUR 419 miljoen in 2008.
Het vermogen onder beheer bij Leven daalde slechts met 1% naar EUR 41,8 miljard. Vermogen onder beheer in verband
met niet-unit-linked activiteiten steeg zelfs met 6% naar EUR 35,9 miljard en maakte de daling van het unit-linked vermogen
onder beheer bijna helemaal goed. Die laatste daling naar EUR 5,9 miljard hing vooral samen met de bedrukte financiële
markten. Fortis Insurance Belgium bleef de onbetwiste marktleider met een stabiel marktaandeel van 28% wat betreft
vermogen onder beheer Leven. In oktober en november is Fortis Insurance Belgium, ondanks de algemene financiële en
Fortis-specifieke turbulentie, er toch nog in geslaagd de royementen te beperken tot tweemaal het gebruikelijke niveau.
Tegen jaarultimo was het vervalpercentage alweer normaal.
De operationele marge Leven was over heel 2008 EUR 77 miljoen negatief in vergelijking met een positief bedrag van EUR
344 miljoen in 2007. De daling was te wijten aan de internationale financiële marktcrisis, in het bijzonder in het tweede
halfjaar.
De financiële crisis had een direct effect op de resultaten bij Individueel Leven door de invloed van de kredietschaarste en de
waardeaanpassingen op de beleggingsopbrengsten (EUR 532 miljoen na belastingen). Indirect kwam de crisis tot
uitdrukking in de gedaalde volumes en het lagere vermogen onder beheer bij unit-linked producten. Het resultaat werd
daarnaast ook beïnvloed door een nieuwe voorziening van EUR 30 miljoen voor de beleggingen van klanten in een
gestructureerd unit-linked product van Lehman Brothers. Fortis Insurance Belgium heeft in september aangekondigd deze
verplichtingen van Lehman over te nemen en daarmee het kapitaal van de klanten zeker te stellen.
De operationele marge van Collectief Leven ondervond niet of nauwelijks hinder van de internationale financiële crisis. De
bestaande portefeuille bleef een goede marge opleveren.
De nettowinst daalde van EUR 425 miljoen in 2007 naar een nettoverlies van EUR 85 miljoen in 2008, met name omdat
Individueel Leven flink te lijden kreeg van de verslechtering op de krediet- en aandelenmarkten.
Niet-Leven
De brutopremies groeiden bij Niet-leven met 7% naar EUR 1,5 miljard, een duidelijk betere prestatie ten opzichte van de
totale groei van de niet-levenmarkt met 3,7%. Fortis Insurance Belgium heeft daardoor haar marktaandeel met 0,5% kunnen
verhogen tot 14,8% ultimo 2008. De groei was vooral te danken aan de sterke prestaties van het makelaarskanaal in het
marktsegment voor kleine en middelgrote bedrijven, met name bij autoverzekeringen. Bij zorgverzekeringen gingen de
premie-inkomsten met 11% omhoog naar EUR 108 miljoen. Bovendien was die groei zichtbaar in alle productlijnen, mede
dankzij nieuwe productie, tariefs- en ABEX-verhogingen.
| Fortis Resultaten 2008 | 31 Maart 2009 | 9
De instroom Niet-leven via het bankkanaal bereikte EUR 226 miljoen, 1,5% boven het niveau van vorig jaar. De via het
makelaarskanaal verkochte Niet-levenproducten brachten EUR 1,2 miljard op. Dat is 8% meer dan in dezelfde periode vorig
jaar.
Het innovatieve productaanbod van Fortis Insurance Belgium, inclusief flexibele producten met meerdere dekkingen zoals
Familis en Modulis, bleef gestaag groeien. Eind 2008 waren er ruim 430.000 Familis-polissen in de verzekeringsportefeuille,
met gemiddeld 2,3 overeenkomsten elk  een stijging met 14% ten opzichte van 2007. Voor Modulis, een concept waarin
verschillende contracten kunnen worden gecombineerd en dat voorziet in flexibele premiebetalingen voor het midden- en
kleinbedrijf, werden ultimo 2008 bijna 68.000 contracten genoteerd, 13% meer dan in 2007 en met een gemiddeld aantal
overeenkomsten van 3,9.
De operationele marge over heel 2008 bedroeg bij Niet-leven EUR 117 miljoen, een daling van 15% ten opzichte van 2007.
Oorzaken waren het gebrek aan meerwaarden, forse schadeclaims bij brand- en autoverzekeringen en de negatieve
aanpassing van voorzieningen conform de nieuwe referentietabellen voor lichamelijk letsel (EUR 35 miljoen voor belastingen).
Dit werd ten dele gecompenseerd door de introductie in 2008 van een regresvoorziening van EUR 46 miljoen. In 2007 had
de operationele marge te lijden van de storm Kyrill.
De combined ratio bij Niet-leven, inclusief bedrijfsongevallenverzekeringen, bedroeg 100,9%, vergeleken met 100,4% vorig
jaar, toen de storm Kyrill een nadelige invloed was. In 2008 was sprake van hogere schadeclaims bij brand- en
autoverzekeringen.
Bij Niet-leven ging de nettowinst in 2008 met 6% omlaag naar EUR 91 miljoen in vergelijking met EUR 97 miljoen in 2007
als gevolg van het gebrek aan meerwaarden, forse schadeclaims bij brand- en autoverzekeringen en de negatieve
aanpassing van voorzieningen conform de nieuwe referentietabellen voor lichamelijk letsel.
Strategie en bedrijfsontwikkeling
In 2008 heeft Fortis Insurance Belgium met succes de rol van productinnovator op de Belgische markt verder vormgegeven.
Bij Niet-leven zijn de succesvolle verzekeringspakketten verder uitgebreid met nieuwe pakketen voor particulieren en het
midden- en kleinbedrijf. Ook werd de unieke BA Max autodekking in de markt gezet. Eind 2008 profiteerden al meer dan
420.000 bestuurders van de gratis uitbreiding op de basis cascodekking: alle bestuurders die schadevrij hebben gereden
zijn automatisch verzekerd tegen lichamelijk letsel. Voor het midden- en kleinbedrijf was er VIP Modulis. Dit nieuwe
synergiemodel tussen het bankkanaal en het makelaarskanaal biedt interessante en exclusieve voordelen aan bedrijven die
hun bankzaken via Fortis Bank regelen en hun verzekeringszaken via Fortis Insurance Belgium tussenpersonen.
Bij Individueel Leven zijn negen tranches van Smart Invest Bon (een gestructureerd unit-linked product met
kapitaalgarantie) uitgegeven als reactie op het snel veranderende financiële marktklimaat. Collectief Leven bleef groei
nastreven in de snelgroeiende markt voor sectorbrede pensioen- en zorgregelingen.
De innovatieve aanpak van Fortis Insurance Belgium kon rekenen op de sterke goedkeuring van de markt. Fortis Insurance
Belgium ontving van Decavi in 2008 drie Niet-levenonderscheidingen voor de beste brandverzekering, de beste
autoverzekering en het beste concept voor het midden- en kleinbedrijf. Daarnaast kende Decavi de innovatieprijs 2008 toe
voor `Pension@Work', een concept dat in juni is geïntroduceerd om het ongebruikte potentieel in de collectieve levenmarkt
voor het midden- en kleinbedrijf aan te boren.
Uit de ICMA-enquête kwam Fortis Insurance Belgium voor het vijfde jaar op rij uit de bus als de beste dienstverlener in
verzekeringen. Uit de enquête, die werd gehouden ten tijde van alle onrust rond Fortis in september/oktober, blijkt de
10 | Fortis Resultaten 2008 | 31 Maart 2009 |
waardering van de tussenpersonen voor het niet aflatende streven van Fortis Insurance Belgium naar verbetering van de
dienstverlening en voor de flexibiliteit en innovatie.
Fortis Insurance Belgium is zich ook in 2008 weer blijven richten op `operational excellence'. Door de samenvoeging van het
IT-platform Niet-leven in bankverzekeren en het makelaarskanaal, die in mei met succes doorgang heeft gevonden,
verbeteren de kostensynergieën en wordt de time-to-market voor nieuwe producten korter. Daarnaast heeft Fortis Insurance
Belgium besloten de kwaliteit van de activiteiten aan de hand van de `lean' methodiek geleidelijk te evalueren. In 2008 is een
aantal `lean' projecten van start gegaan. In de toekomst zullen er meer volgen.
| Fortis Resultaten 2008 | 31 Maart 2009 | 11
2.2 Fortis Insurance International
Kerncijfers
in EUR miljoen
2008 2007 H2 2008 H1 2008 H2 2007
Nettowinst toewijsbaar aan de aandeelhouders 0 40 - 70 70 3
- Leven - 65 76 - 87 22 52
- Niet-leven 65 - 36 17 48 - 49
FTE's ultimo periode 4.718 4.684 4.718 4.700 4.684
Leven
Brutopremies 1.719 1.611 972 747 923
Brutopremies inzake beleggingscontracten 2.383 2.300 927 1.456 1.288
Bruto-instroom Leven 4.102 3.911 1.899 2.203 2.211
Premie-equivalenten op jaarbasis (APE) 527 478 256 272 288
Technisch resultaat - 24 75 - 78 54 36
Operationele marge - 57 99 - 110 53 47
Niet-leven
Brutopremies Niet-leven 1.228 1.360 593 635 637
Technisch resultaat 109 - 56 51 58 - 59
Operationele marge 104 - 53 47 57 - 57
Combined ratio 98,4% 114,0% 99,0% 97,8% 119,0%
BALANS
Leven
Totale reserves - Leven 19.770 20.133 19.770 20.897 20.133
- Verzekerings- en beleggingscontracten 7.593 7.132 7.593 7.263 7.132
- Unit-linked contracten 12.177 13.001 12.177 13.634 13.001
Niet-leven
Totale reserves - Niet-leven 1.432 1.711 1.432 1.634 1.711
Technische voorzieningen/premie-inkomsten 117% 126% 117% 129% 126%
12 | Fortis Resultaten 2008 | 31 Maart 2009 |
Kerncijfers per regio
in EUR miljoen
Bruto premies Bruto premies
Leven Niet-leven Totaal
% eigendom 2008 2007 2008 2007 2008 2007
TOTAAL 4.102 3.910 1.229 1.361 5.331 5.271
Europa 3.820 3.685 1.168 1.304 4.988 4.989
Verenigd Koninkrijk 100% 1 954 1.107 955 1.107
Portugal 51% 2.238 1.740 192 176 2.430 1.916
Frankrijk 100% 433 517 433 517
Luxemburg
- Leven 50% 1.033 1.352 1.033 1.352
- Niet-leven 100% 22 21 22 21
Duitsland 100% 29 26 29 26
Turkije 100% 82 47 82 47
Overig 4 3 4 3
Azië 282 225 282 225
Hongkong 100% 282 225 282 225
Overig 61 57 61 57
Fortis Reinsurance 100% 61 57 61 57
Niet geconsolideerde joint ventures (op basis van 100%)
TOTAAL 2.673 2.380 337 303 3.010 2.683
Maleisië 31% 435 526 269 254 704 780
Thailand
- Leven 40% 358 306 358 306
- Niet-leven 15% 68 49 68 49
China 25% 1.850 1.548 1.850 1.548
India 26% 30 30
Algemeen totaal 6.775 6.290 1.566 1.664 8.341 7.954
· Nettoresultaat over 2008 break-even, inclusief een negatief effect van EUR 105 miljoen na belastingen uit netto
beleggingsverliezen en afwaarderingen als gevolg van de turbulente financiële markten
· Geconsolideerde bruto-instroom Leven 5% hoger tot EUR 4,1 miljard, ondanks lastige marktomstandigheden;
belangrijkste bijdragen van Portugal, Turkije en Hongkong
· Brutopremies Niet-leven 10% omlaag naar EUR 1,2 miljard. Exclusief het negatieve valuta-effect op de
activiteiten in het VK stegen de brutopremies met 2%
· IDBI Fortis start activiteiten in India
· Diverse nieuwe initiatieven die het distributiebereik en het productaanbod van de bedrijven in Europa en Azië
moeten verbeteren
De resultaten van de desinvesteringen (Fortis Corporate Insurance en de CaiFor joint venture) worden verantwoord onder
`Resultaten beëindigde activiteiten'. De resultaten van het Luxemburgse levenbedrijf worden opgenomen als een deelneming
van 50% (waarin Fortis managementcontrole heeft). De resultaten over 2007 voor het Luxemburgse levenbedrijf zijn
dienovereenkomstig aangepast.
Het nettoresultaat over 2008 bedroeg EUR 0 miljoen tegenover een winst van EUR 40 miljoen in 2007. Tegenover een
positief resultaat van EUR 65 miljoen bij Niet-leven stond een negatief resultaat van EUR 65 miljoen in Leven. De nettowinst
werd in 2008 negatief beïnvloed door netto beleggingsverliezen en afwaarderingen van in het totaal EUR 105 miljoen na
belastingen (hoofdzakelijk bij Leven), als gevolg van de internationale neergang op de financiële markten. In 2007 werd het
resultaat sterk beïnvloed door belangrijke met het weer samenhangende schadeclaims.
| Fortis Resultaten 2008 | 31 Maart 2009 | 13
Het effect van de turbulentie op de financiële markten verhevigde in de tweede helft van 2008, waardoor er de laatste zes
maanden een nettoverlies van EUR 70 miljoen werd geboekt. De belangrijkste oorzaak was het verlies van EUR 95 miljoen
(na belastingen en minderheidsbelangen) op de beleggingsportefeuille van het levenbedrijf.
De totale bruto-instroom bij geconsolideerde ondernemingen groeide met 1% naar EUR 5,3 miljard, ondanks de lastige
marktomstandigheden en de daling van het Britse pond in 2008. Deze goede prestatie is vooral te danken aan de
succesvolle implementatie van de multi-channel benadering (Turkije, VK) en productinnovatie (UK Life, Portugal). In
constante valuta steeg de totale bruto-instroom bij geconsolideerde ondernemingen met 4%.
Bij de niet-geconsolideerde joint ventures steeg de bruto-instroom met 12% naar EUR 3,0 miljard (op 100%-basis).
China tekende voor de belangrijkste bijdrage (groei van 20% naar EUR 1,9 miljard), terwijl de nieuw opgestarte IDBI Fortis-
activiteiten in India een impuls vormden voor de spreiding.
De instroom daalde het tweede halfjaar met 12% ten opzichte van de eerste helft, met name als gevolg van de groeiende
financiële crisis en de onzekerheid rond Fortis.
De operationele kosten lagen met EUR 393 miljoen 4% lager dan in 2007, mede dankzij gunstige wisselkoersverschillen. In
constante valuta's gingen de kosten op jaarbasis met 2% omhoog door investeringen in nieuwe markten en activiteiten.
Leven
De bruto-instroom bij geconsolideerde ondernemingen Leven steeg in 2008 met 5% van EUR 3,9 miljard naar EUR 4,1
miljard. In Europa groeide de instroom met 4% naar EUR 3,8 miljard. In Portugal steeg de bruto-instroom zelfs met 29%
doordat men het productaanbod flexibel aan de volatiele marktomstandigheden wist aan te passen. De nieuw betreden
markten realiseerden zonder uitzondering groei in de dubbele cijfers ondanks de merkbare invloed van de onzekerheid rond
Fortis. Turkije steeg met 74% dankzij de succesvolle multi-channel benadering. In Azië bedroeg de instroom bij FICA (de
volledig geconsolideerde in Hongkong gevestigde onderneming) EUR 282 miljoen (25% hoger). FICA plukte de vruchten van
de uitbreiding van de verkooporganisatie van verzekeringsagenten. De instroom in Frankrijk (-16%) en Luxemburg (-24%),
beide gericht op unit-linked producten, ondervond daarentegen de negatieve invloed van de financieel-economische crisis
en de onzekerheid rond Fortis.
Het vermogen onder beheer (alleen bij geconsolideerde ondernemingen) bleef nagenoeg stabiel op EUR 19,8 miljard. De
afname van het unit-linked vermogen onder beheer door de onder druk staande financiële markten werd gecompenseerd
door een toename van de reserves bij niet-unit-linked activiteiten.
Bij de niet-geconsolideerde joint ventures (op basis van 100%) steeg de instroom met 12% naar EUR 2,7 miljard door
de uitbreiding van de distributiecapaciteit in met name China en Thailand.
De operationele marge was EUR 57 miljoen negatief als gevolg van netto beleggingsverliezen en afwaarderingen. Die
afwaarderingen hingen samen met de eerder genoemde herstructurering van de beleggingsportefeuille en de bijzondere
waardeverminderingen op aandelen.
Het nettoresultaat sloeg om van een winst van EUR 76 miljoen in 2007 naar een verlies van EUR 65 miljoen in 2008 onder
invloed van afschrijvingen (EUR 100 miljoen na belastingen). In 2007 werd daarenboven geprofiteerd van aanzienlijke
meerwaarden (EUR 25 miljoen).
14 | Fortis Resultaten 2008 | 31 Maart 2009 |
Niet-leven
Bij geconsolideerde ondernemingen Niet-leven bedroegen de brutopremies EUR 1,2 miljard. Deze daling van 10% in
vergelijking met het voorgaande jaar was te wijten aan de depreciatie van het Britse pond (negatief effect EUR 156 miljoen).
Tegen constante wisselkoersen ging het premie-inkomen met 2% omhoog door de sterke groei in Portugal (+9%). In het
Verenigd Koninkrijk ontwikkelden de premies zich stabiel tegen constante wisselkoersen, dankzij de toenemende aandacht
voor winstgevendheid.
De brutopremies bij niet-geconsolideerde joint ventures (op basis van 100%) stegen hoofdzakelijk door de expansie
van de activiteiten in Thailand met 12% naar EUR 337 miljoen. Door de fusie van Muang Thai Insurance Co. en Phatra
Insurance is in Thailand de op vier na grootste schadeverzekeraar ontstaan.
De operationele marge is fors omhoog gegaan, van EUR 53 miljoen negatief in 2007 naar EUR 104 miljoen positief in 2008.
Dit was grotendeels te danken aan het uitblijven van belangrijke met het weer samenhangende gebeurtenissen, al werd de
positieve invloed daarvan ten dele tenietgedaan door de ongunstige wisselkoersontwikkelingen. In 2007 hadden de
resultaten te lijden van natuurrampen zoals de storm Kyrill en de overstromingen in het Verenigd Koninkrijk, die het resultaat
per saldo met EUR 143 miljoen hadden aangetast.
De nettowinst in 2008 bedroeg EUR 65 miljoen in vergelijking met een verlies van EUR 36 miljoen in 2007. De toename
hangt samen met de hierboven beschreven verbetering van het operationele resultaat.
De combined ratio is in 2008 verbeterd naar 98,4% dankzij gunstiger kosten- en schaderatio's. In 2007 bedroeg de
combined ratio daarentegen 114%, oftewel 102% gecorrigeerd voor natuurrampen. In de combined ratio van 2007 was
tevens de toename voelbaar van de reeds voorgevallen maar nog niet gemelde reserves.
Strategie en bedrijfsontwikkeling
Fortis Insurance International (FII) heeft zich in 2008 vooral toegelegd op versterking van het distributiebereik en uitbreiding
van het productaanbod van de werkmaatschappijen.
Het verbeterde bereik van het distributieplatform wordt geïllustreerd door de situatie in India. Daar is IDBI Fortis in maart
2008 van start gegaan via de banknetwerken van de joint venture-partners en via een eigen netwerk van agenten. In
Thailand is door de samenvoeging van de schadeverzekeringsactiviteiten van Muang Thai en Phatra Insurance 's lands op
vier na grootste schadeverzekeraar ontstaan. In Maleisië is de joint venture van Fortis gestart met de distributie via een direct
verkoopkanaal.
In Portugal kon Millennium bcp Fortis met zeer actieve productontwikkeling inspelen op het veranderende economische
klimaat. Millennium bcp Fortis is daarnaast ook begonnen met de verkoop van niet-levenproducten aan kleine en
middelgrote ondernemingen via het makelaarskanaal. In Turkije heeft Fortis Emeklilik ve Hayat het bankverzekeringskanaal
verder uitgebreid. Verder is er een nieuw kanaal van verzekeringsagenten geïntroduceerd dat vooral aan de bovenkant van
de markt gaat opereren. Tot slot is Fortis in juli 2008 begonnen met een levensverzekeraar in het Verenigd Koninkrijk, die
innovatieve beschermingsproducten verzorgt.
De hieronder genoemde ondernemingen zijn volledige dochtermaatschappijen van Fortis, tenzij anders aangegeven.
Fortis Insurance UK kan bogen op een zeer succesvolle multi-channel benadering. Dit wordt geïllustreerd door de Niet-
levenactiviteiten, waar het aantal bestaande affinity-relaties is uitgebreid met organisaties als de Post Office en
samenwerkingsverbanden met bedrijven als Greenbee, een dochteronderneming van de John Lewis Partnership-
winkelketen. Dankzij de groei van affinity-relaties realiseert dit kanaal inmiddels 25% van de totale brutopremies van Fortis
Insurance UK van EUR 954 miljoen.
| Fortis Resultaten 2008 | 31 Maart 2009 | 15
Fortis Insurance UK heeft haar aanbod in 2008 verder uitgebreid met de introductie van levensverzekeringsactiviteiten in het
derde kwartaal via innovatieve producten en acceptatie. De nieuwe dienstverlening is door klanten en marktkenners goed
ontvangen. Het Britse levenbedrijf baseert zich op de in het Verenigd Koninkrijk gehanteerde strategie van hoge kwaliteit en
lage kosten via multi-channel distributie.
In 2008 heeft Fortis Insurance UK diverse bekroningen en onderscheidingen in ontvangst mogen nemen van zowel klanten
als de sector zelf. Zo ontving het Britse bedrijf als eerste verzekeraar een Gold Standard Award (een prijs die wordt
gepresenteerd aan een financiële dienstverlener met duidelijke en aantoonbare kenmerken als financiële slagvaardigheid, de
manier waarop zaken wordt gedaan, dienstverlening aan klanten, de levering van een reëel gewaardeerd product en het
vertrouwen van klant en consument). Verder werden een aantal onderscheidingen ontvangen voor de dienstverlening aan
particulieren, de afhandeling van schadeclaims en samenwerkingsverbanden, alsmede innovatieprijzen voor ontwikkelingen
in het internetkanaal.
Fortis Assurances Vie Luxembourg (FAL) (deelneming Fortis: 50%) haalde in 2008 ondanks moeilijke
marktomstandigheden meer dan EUR 1 miljard aan verzekeringspremies binnen. FAL heeft in januari 2008 alle producten in
overeenstemming gebracht met de nieuwe circulaire van de lokale toezichthouder CAA. De nieuwe regels hebben
belangrijke wijzigingen en verbeteringen met zich meegebracht in de beleggingsvoorschriften voor gespecialiseerde
beleggingsfondsen, die ten grondslag liggen aan de internationale activiteiten van FAL. Daarnaast heeft FAL de
verkoopinspanningen op de Italiaanse, Duitse en Zwitserse markt opgevoerd.
Collectief Leven presteerde zeer goed in de lokale markt en noteerde een stijging van de premie-inkomsten met 14%. Die
groei is te danken aan de verdergaande samenwerking met BGL, het voormalige Fortis Banque Luxembourg. Een aantal
nieuwe grote klanten was het gevolg.
Niet-leven premie-inkomsten bij Fortis Assurances Non-Vie Luxembourg kwamen in 2008 ruim 6% hoger uit op
EUR 22 miljoen.
Millennium bcp Fortis in Portugal (deelneming Fortis: 51%) realiseerde in 2008 een omzetgroei die hoger lag dan die van
de markt. Dat gold zowel voor Leven als voor Niet-leven. Het marktaandeel in de binnenlandse markt schoot omhoog van
1,9% naar 16%. Bruto-premies op unit-linked producten gingen de EUR 1 miljard voorbij en vormen het resultaat van drie
jaar intensieve inspanningen in de ontwikkeling van deze producten. Ook werd de hoogste opbrengst in persoonlijke
pensioenproducten ooit opgetekend, een blijk van het vermogen van Millennium bcp om voor elk marktsegment interessante
producten te ontwikkelen.
De productie van Ocidental Seguros had baat bij het nieuwe productaanbod Niet-leven dat is toegesneden op het midden-
en kleinbedrijf. Dit nieuwe aanbod is begin 2008 in de markt gezet en wordt via zorgvuldig geselecteerde
verzekeringsagenten en tussenpersonen verkocht. Vooral zorgverzekeringen leverden een belangrijke bijdrage. Op jaarbasis
kwam de groei uit op 13%.
Het totale vermogen onder beheer van Millennium bcp Fortis bedroeg EUR 10 miljard en was daarmee in overeenstemming
met 2007. Er zijn belangrijke stappen gezet in de richting van `operational excellence', waardoor de tevredenheid van de
klant en de verkooporganisatie eveneens sterk is toegenomen. Dit komt tot uitdrukking in de internationale
tevredenheidsindex voor banken (een interne benchmark): de diensten van Millennium bcp Fortis zijn gestaag gestegen van
60% in 2005 naar 71% in 2008.
Voor Fortis Assurances France was 2008 een moeilijk jaar. Het bedrijf had ernstig te lijden van de internationale financiële
onrust en de onzekerheid rond Fortis.
16 | Fortis Resultaten 2008 | 31 Maart 2009 |
De bruto-instroom kwam uit op EUR 433 miljoen, wat 16% lager was op jaarbasis. De Franse markt voor
levensverzekeringen in het algemeen werd geconfronteerd met een daling van 11%. De vertraging viel met name te wijten
aan de lagere unit-linked productie. Die markt kromp in het totaal met 45%.
Fortis Assurances France reageerde met een aantal bijsturingsmaatregelen, zoals gespecialiseerde teams in het call centrum
en de formulering van een specifiek klantenbindingsplan.
Fortis pensioen- en levensverzekeringen Turkije (FEH) realiseerde uitmuntende groei. De instroom lag 74% hoger op
EUR 82 miljoen. In 2007 was dat nog EUR 47 miljoen. De toename is te danken aan goed relatiebeheer in het
bankverzekeringskanaal en de succesvolle invoering van het nieuwe netwerk verzekeringsagenten. FEH groeit sneller dan de
markt en bezet op dit moment de negende plaats op de Turkse pensioenmarkt.
Fortis Lebensversicherungen Deutschland (FDL) boekte in 2008 een instroom die 11% hoger uitkwam op
EUR 29 miljoen. FDL bracht verbeteringen aan in op commissies gebaseerde adviesproducten en haalde daarmee diverse
omvangrijke koopsompremies binnen. Verder is in 2008 gewerkt aan een stabiele uitgangspositie voor de verdere uitbreiding
van de adviesproductie op commissiebasis.
Fortis Life Insurance in Rusland is een in 2007 nieuw opgezette activiteit waarmee Fortis hoopt in te spelen op het enorme
potentieel van de Russische verzekeringsmarkt. Het bedrijf heeft besloten de strategie van meerdere producten via meerdere
kanalen over te nemen waarmee Fortis elders in Europa succes heeft geboekt, en werkt niet-aflatend aan de uitbreiding van
de huidige portefeuille levensverzekeringsproducten. Na in 2007 al de nodige vergunningen te hebben gekregen voor het
ontplooien van levensverzekeringsactiviteiten zijn in 2008 met succes vergunningen voor bepaalde niet-levenactiviteiten
aangevraagd. Fortis Insurance Russia kan daardoor nu ook hypotheekverzekeringen in het productaanbod opnemen.
Fortis Insurance Ukraine (FIU) heeft in 2008 ondanks de turbulente marktomstandigheden een sterke productie
gerealiseerd, in het bijzonder in de laatste maanden van het jaar. De onderneming consolideerde de positie in de top tien van
de lokale markt voor levensverzekeringen. Producten worden via vier distributiekanalen afgezet, namelijk een eigen netwerk
van verzekeringsagenten, tussenpersonen, verkoop aan bedrijven en bankverzekeren. De nadruk bleef liggen op het eigen
netwerk. Met meer dan 180.000 klanten is FIU een succesvolle `uitdager' in deze markt.
In China boekte Taiping Life (Leven, deelneming Fortis: 24,9%) in 2008 een bruto-instroom van EUR 1,9 miljard, een
toename van 22% ten opzichte van 2007. Taiping Life is inmiddels uitgegroeid tot de op zes na grootste levensverzekeraar
van China met een marktaandeel van bijna 3%. Ultimo 2008 bestond het nationale netwerk uit 547 vestigingen en ruim
50.000 verzekeringsagenten. In 2008 won Taiping Life de Best Selling Product Award voor de focus op productinnovatie. Er
wordt momenteel een `shared services centre' opgericht waarin alle administratieve activiteiten en consumentendiensten
worden samengevoegd met als doel de efficiëntie te verhogen en het niveau van de dienstverlening aan de klant te
verbeteren.
In Hongkong werd door FICA (Leven) een bruto-instroom voor 2008 opgetekend van EUR 282 miljoen, mede dankzij een
sterk vierde kwartaal. De premiebijdragen van traditionele en unit-linked producten gingen vrijwel gelijk op. In december is
FICA met het `Forever Health' zorgverzekeringsplan gekomen. De verzekering werd door klanten warm onthaald en leverde
een belangrijke bijdrage aan de nieuwe productie. FICA staat inmiddels op de tiende plaats van levensverzekeraars op basis
van nieuwe productie (in 2007 was dat 13). Door de speciale kenmerken van het product heeft FICA een pioniersrol in dit
marktsegment. Verder blijft de onderneming investeren in de kwaliteit en professionaliteit van het lokale netwerk (op dit
moment 2.833 verzekeringsagenten) door middel van nationale en internationale trainingsprogramma's. Tot slot blijft FICA
sterk maatschappelijk betrokken: de medewerkers doen mee aan een aantal specifieke duurzaamheidsinitiatieven.
In Maleisië kreeg Mayban Fortis (Leven, Niet-leven en takaful, deelneming Fortis: 30,95%) te maken met een daling van de
bruto-instroom met 10% naar EUR 704 miljoen. De ontwikkelingen op de financiële markten hadden een negatief effect op
de verkopen van unit-linked koopsompolissen. In de tweede helft ging de bruto-instroom echter wel omhoog ten opzichte
van dezelfde periode het jaar daarvoor. In november 2008 is Etiqa (Niet-leven) met succes van start gegaan met een nieuw
| Fortis Resultaten 2008 | 31 Maart 2009 | 17
direct distributiekanaal. In drie direct mail-testrondes zijn ongevallenproducten aangeboden aan de retailklanten van
Maybank. Het resultaat overtrof alle verwachtingen: er zijn circa 16.400 nieuwe polissen verkocht.
In Thailand bedroeg de bruto-instroom in 2008 van Muang Thai Life (MTL) (Leven, deelneming Fortis: 40%)
EUR 358 miljoen, 17% meer dan in 2007 door de solide prestatie van zowel het verzekeringsagenten- als het
bankverzekeringskanaal. Het premie-inkomen steeg het vierde kwartaal met 28% ten opzichte van hetzelfde kwartaal vorig
jaar, waardoor MTL binnen Thailand tot de eerste drie verzekeraars behoort. Bij Muang Thai Insurance Plc (Niet-leven,
deelneming Fortis: 15,05%) lagen de opbrengsten Niet-leven 38% hoger op EUR 68 miljoen, met name door de fusie met
Phatra Insurance die medio 2008 is afgerond. Het bedrijf is in Thailand inmiddels de nummer vijf in Niet-levenverzekeringen.
In India is IDBI Fortis (Leven, deelneming Fortis: 26%) sinds het begin van de activiteiten in maart 2008 al snel uitgegroeid
tot de succesvolste nieuwe levensverzekeraar. De onderneming heeft de eerste negen maanden al meer dan 49.000
polissen verkocht en een premie-inkomen van circa EUR 30 miljoen geboekt. De ontwikkeling van het bedrijf is geënt op het
concept van meerdere kanalen (`multi-channel'), via het bankenplatform enerzijds (IDBI en Federal Bank) en via een netwerk
van 5000 verzekeringsagenten aan de andere kant. Aan het einde van 2008 was het bankverzekeringsplatform goed voor
driekwart van het premievolume en het netwerk van eigen agenten voor een kwart.
18 | Fortis Resultaten 2008 | 31 Maart 2009 |
2.3 Embedded value
Fortis berekent de embedded value op basis van marktconforme methoden die zijn afgestemd op de aanbevelingen van het
CFO-forum (conform EEV-principes). Marktconforme embedded value is de term die gebruikt wordt voor embedded value
wanneer de waarderingstechnieken gebruikt voor de activa en passiva (en waarin ook rekening wordt gehouden met de
risico's), aanwezig in de producten, consistent zijn met hoe de markt ze zou waarderen. Dit omvat derhalve ook de kosten
van opties die we aan onze polishouders aanbieden. De extreme marktomstandigheden en herstructurering van de groep
hebben een ingrijpend effect gehad op het levenbedrijf van de groep. Dit komt tevens tot uitdrukking in de ontwikkeling van
de embedded value in vergelijking met 2007.
Bij de levenactiviteiten die onderdeel van Fortis zijn gebleven zijn er een aantal begincorrecties aangebracht in de embedded
value per ultimo 2007 die recht doen aan de herstructurering in 2008. Dat geldt onder andere voor de uitsluiting bij Fortis
Insurance Belgium van door Fortis Bank uitgekeerde winst die in het verleden werd opgenomen uit hoofde van het EEV
`look-through-principe' en de deconsolidatie van 50% van Fortis Luxembourg Life. Verder zijn er begincorrecties
aangebracht in de overgenomen levenactiviteiten van Fortis Insurance Company Asia. Deze begincorrecties alsmede
modelaanpassingen hebben geleid tot een gecorrigeerde embedded value voor 2007 van EUR 6.666 miljoen.
Geconsolideerde bedrijven zijn opgenomen naar gelang de omvang van het belang van Fortis, waarbij de belangen in de
joint ventures in Azië buiten beschouwing zijn gelaten.
De onderliggende waardegroei van EUR 527 miljoen op basis van solide operationele kasstromen en de Value Added by
New Business (VANB) van EUR 102 miljoen zijn meer dan tenietgedaan door de aanzienlijk negatieve gevolgen van de
turbulente financiële markten. Dat effect bedroeg EUR 2.372 miljoen door dalende aandelenkoersen, hogere spreads op
bedrijfs- en overheidsobligaties, lagere rente en hogere optiekosten per de waarderingsdatum ultimo 2008.
Ultimo 2008 bedroeg de embedded value van de wereldwijde verzekeringsactiviteiten EUR 4.923 miljoen. Bij Fortis
Insurance Belgium werd de waarde van de traditionele activiteiten gedomineerd door de financiële markten, waarbij vooral
de langlopende verplichtingen te lijden hebben van de lagere rente en de hoge optiekosten. Bij Fortis Insurance International
wordt het rente-effect tegengegaan door een gebalanceerde activiteitenmix.
Embedded Value
in EUR miljoen
Insurance Insurance Total
Belgium International Insurance
Embedded value ultimo 2007 5,706 1,000 6,706
Correcties beginstand ( 399 ) 359 ( 40 )
Herziening eerdere EEV 5,307 1,359 6,666
Waardemutatie voor economische verschillen en VANB 499 27 526
Economische verschillen ( 2,043 ) ( 329 ) ( 2,372 )
Value added by New Business 53 49 102
Embedded value ultimo 2008 3,816 1,106 4,922
(1) Tot de begincorrecties behoren de desinvesteringen van FIN en 50% van FII Luxembourg, de verwerving van FICA in Hongkong en de aftrek van
resultaatgerelateerde commissie door FIB aan Fortis Bank die voorheen uit hoofde van de `look-through-benadering' werd verantwoord
(2) Inclusief een illiquiditeitspremie van 50 basispunten voor Europese bedrijven en 100 basispunten voor Hongkong in heel 2008
| Fortis Resultaten 2008 | 31 Maart 2009 | 19
Value added by New Business (VANB)
Insurance Insurance Total
Belgium International Insurance
Value added by New Business
Value Added by New Business 2008 53 49 102
Value Added by New Business 2007 151 77 228
% verandering - 65% - 36% - 55%
Contante waarde premies nieuwe productie
Contante waarde premies nieuwe productie 2008 4.355 2.959 7.313
Contante waarde premies nieuwe productie 2007 5.305 2.569 7.874
% verandering - 18% 15% - 7%
Marge
Marge 2008 1,2% 1,7% 1,4%
Marge 2007 2,8% 3,0% 2,9%
(1) VANB 2007 herzien voor de desinvesteringen van FIN en 50% van FII Luxembourg, voor de verwerving van FICA in Hongkong en voor de aftrek van
resultaatgerelateerde commissie door FIB aan Fortis Bank die voorheen uit hoofde van de `look-through-benadering' werd verantwoord
De `Value Added by New Business' (VANB) daalde van EUR 228 miljoen in 2007 (herzien op basis van de nieuwe scope)
naar EUR 102 miljoen in 2008. De daling werd hoofdzakelijk veroorzaakt door lagere volumes en een dalende rente,
waardoor de marge op veel traditionele spaarinstrumenten ook lager lag. Bij Fortis Insurance Belgium werd de daling van de
VANB veroorzaakt door lagere volumes en beleggingsmarges. Bij Fortis Insurance International gingen de volumes weliswaar
omhoog maar werd de VANB negatief beïnvloed door onder druk staande beleggingsmarges op spaarproducten.
Als gevolg van de turbelente marktomstandigheden heeft Fortis besloten haar marktconforme waarderingsmethode aan te
passen door middel van een opslag van 50 basispunten op de swapcurve voor EUR-valuta en 100 basispunten voor de
Amerikaanse- en Hongkongse dollar. Dit weerspiegelt de overtuiging van Fortis inzake de extra waarde die onder de huidige
omstandigheden te realiseren valt bovenop de risicovrije premie met het aanhouden van schuldbewijzen tot einde looptijd.
Zie het Embedded Value Report 2008 voor meer informatie over de embedded value-resultaten dat vandaag gepubliceerd
wordt.
20 | Fortis Resultaten 2008 | 31 Maart 2009 |
2.4 Algemeen
Resultatenrekening
in EUR miljoen
2008 2007 H2 2008 H1 2008 H2 2007 H1 2007
Netto rentemarge - 301 - 303 - 136 - 165 - 169 - 134
Gerealiseerde/Niet-gerealiseerde meerwaarden - 184 - 66 - 56 - 128 - 196 130
Overige baten 53 83 17 36 19 64
Totale baten - 432 - 286 - 176 - 256 - 345 59
Wijzigingen in de bijzondere waardeminderingen - 20 - 20
Nettobaten - 452 - 286 - 196 - 256 - 345 59
Personeelskosten - 44 - 49 - 21 - 23 - 25 - 24
Overige operationele en administratieve lasten - 193 - 188 - 118 - 75 - 106 - 82
Totale lasten - 237 - 237 - 139 - 98 - 131 - 106
Winst voor belastingen - 689 - 523 - 334 - 354 - 476 - 47
Winstbelastingen 60 77 8 52 44 33
Nettowinst over de periode - 629 - 446 - 327 - 302 - 433 - 13
Nettowinst toewijsbaar aan de minderheidsbelangen
Nettowinst toewijsbaar aan de aandeelhouders - 629 - 446 - 327 - 302 - 433 - 13
· Verlies van EUR 629 miljoen in 2008 in vergelijking met verlies van EUR 446 miljoen in 2007, hoofdzakelijk door
het verlies gerealiseerd op wisselkoerstransacties
· Nettokaspositie EUR 2,0 miljard ultimo 2008
Algemeen (General) bestaat uit de houdstermaatschappijen en diverse financieringsentiteiten die schuldinstrumenten hebben
uitgegeven om de bank- en verzekeringsactiviteiten te financieren. Algemeen creëerde een negatief eigen vermogen
(`leverage') op groepsniveau door de werkmaatschappijen te voorzien van kapitaal dat (gedeeltelijk) werd gefinancierd met
schuldbewijzen uitgegeven door Algemeen (hoofdzakelijk via Fortis Finance N.V.). Zoals al eerder is aangegeven, is de scope
van Fortis ingrijpend gewijzigd na de transacties eind september/begin oktober 2008. Hierdoor is ook de toekomstige rol van
Algemeen veranderd. Algemeen zal in de nieuwe samenstelling en als gevolg van de transacties eind september/begin
oktober 2008 niet langer leverage creëren op groepsniveau, maar het eigen vermogen beheren, op back-to-back basis
financiering verschaffen aan de werkmaatschappijen en mede het corporate center van Fortis omvatten.
Juridisch gezien omvat Fortis Algemeen de volgende ondernemingen:
· Fortis SA/NV en Fortis N.V., de twee houdstermaatschappijen
· Fortis Brussel SA/NV en Fortis Utrecht N.V., twee subhoudstermaatschappijen die hoofdzakelijk alle activa van Fortis
SA/NV en Fortis NV in bezit hebben
· Fortis Insurance N.V., de houdstermaatschappij van de verzekeringsentiteiten
· Fortis Finance N.V., het belangrijkste (langetermijn)financieringsvehikel voor Algemeen en de werkmaatschappijen van
Fortis
· Financieringsvehikels: Fortfinlux SA, FGF Lux SA, Fortinvestlux SA en Fortis Hybrid Financing
Het nettoresultaat van Algemeen bedroeg in 2008 EUR 629 miljoen negatief tegen EUR 446 miljoen negatief in 2007. Voor
vergelijkingsdoeleinden zijn de op 7 maart 2008 gepubliceerde cijfers over 2007 aangepast. Het belangrijkste verschil met de
gepubliceerde cijfers over 2007 betreft de intra-groep eliminaties. Eliminaties die verband hielden met de activiteiten die in
2008 zijn verkocht, zijn buiten de 2007 vergelijkingsbasis gehouden.
| Fortis Resultaten 2008 | 31 Maart 2009 | 21
Hogere gerealiseerde en niet-gerealiseerde negatieve meerwaarden (EUR 118 miljoen negatief) en lagere `overige
opbrengsten' (EUR 30 miljoen negatief) zijn de oorzaak voor de belangrijkste verschillen met 2007.
De hogere gerealiseerde vermogensverliezen komen met name voor rekening van een verlies van EUR 295 miljoen op de
verkoop van Amerikaanse dollars en Britse ponden (in de context van de opgeschorte afronding van de transacties met BNP
Paribas en de Belgische staat, zie ook het persbericht van 24 december 2008). De andere belangrijke redenen voor het
verschil zijn een verslechtering van de reële-waardecorrecties van verplicht converteerbare obligatieleningen (EUR 50
miljoen), verliezen op de aflossing van het EMTN-programma (EUR 82 miljoen) en een meerwaarde van EUR 127 miljoen
positief op de verkoop van de deelneming van Fortis in Munich Re in 2007. In 2008 werd een positief effect van EUR 193
miljoen als gevolg van de relative performance note (RPN) in verband met de CASHES geboekt. Het effect van de RPN in
2007 bedroeg EUR 223 miljoen negatief (voor toelichting hierover, zie pagina 22). De waarde van de RPN was ultimo 2008
EUR 30 miljoen negatief.
De overige opbrengsten kwamen EUR 29 miljoen lager uit als gevolg van extra kosten in verband met de herstructurering
van Fortis, die niet konden worden doorberekend aan de voormalige groepsmaatschappijen. Door de herstructurering daalt
het aantal FTE's op het niveau van de holding naar verwachting verder van 114 naar 40 Ã 50 in 2009.
De nettorentelasten bleven vrijwel stabiel op EUR 301 miljoen. In het tweede halfjaar was sprake van een verbetering als
gevolg van de positieve instroom van contanten van EUR 8,2 miljard uit de verkoop van de bank- en verzekeringsactiviteiten.
Daarvan hield EUR 4,7 miljard verband met de verkoop van de resterende 50% van Fortis Bank en EUR 3,5 miljard met
Fortis Verzekeringen Nederland. De opbrengst van EUR 0,5 miljard uit de verkoop van Fortis Corporate Insurance is
toegerekend aan Fortis Insurance International. Tegenover dit positieve effect stond een verlies van EUR 50 miljoen op de
rentemarge als gevolg van de versnelde amortisatie van premies en kortingen uit hoofde van de EMTN-aflossingen.
Op vergelijkbare basis bleven de totale kosten in 2008 stabiel ten opzichte van 2007. De personeelskosten komen overeen
met 2007 maar zullen in 2009 naar verwachting fors dalen als gevolg van de geplande verlaging van het aantal corporate
medewerkers.
22 | Fortis Resultaten 2008 | 31 Maart 2009 |
De belangrijkste elementen van de balans die specifiek betrekking hebben op Algemeen worden in de onderstaande tabellen
samengevat.
Analyse van het eigen vermogen toewijsbaar aan de aandeelhouders
in EUR miljoen
2008 2007 H2 2008 H1 2008 H2 2007
Geldmiddelen en kasequivalenten 2.509 1.171 2.509 2.939 1.171
Vorderingen op banken korte termijn 6.079 11 6.079 11
Schulden aan banken korte termijn - 1.826 - 1.006 - 1.826 - 2.818 - 1.006
Schuldbewijzen - 4.812 - 7.920 - 4.812 - 8.052 - 7.920
Nettokaspositie 1.950 - 7.744 1.950 - 7.931 - 7.744
Vorderingen op klanten 1.453 2.580 1.453 2.106 2.580
Vorderingen op banken lange termijn 6.661 2.750 6.661 6.771 2.750
Schulden aan banken lange termijn - 4.750 - 1.750 - 4.750 - 4.750 - 1.750
Achtergestelde leningen - 2.946 - 1.760 - 2.946 - 2.844 - 1.760
Overige financieringen - 65 - 86 - 65 - 76 - 86
Nettovorderingen 353 1.734 353 1.207 1.734
Overlopende vorderingen en verplichtingen en overig 729 1.354 728 1.889 1.354
Eigen vermogen Algemeen 3.032 - 4.656 3.031 - 4.835 - 4.656
Eigen vermogen Fortis Insurance Belgium 2.785 3.176 2.785 1.805 3.176
Eigen vermogen Fortis Insurance International 2.009 1.427 2.009 1.220 1.427
Eliminatie eigen aandelen en beëindigde activiteiten - 1.031 33.100 - 1.030 31.053 33.100
Eigen vermogen toewijsbaar aan de aandeelhouders Fortis 6.795 33.047 6.795 29.243 33.047
De nettokaspositie van Fortis bedroeg ultimo 2008 EUR 2,0 miljard. Dat bedrag bestond voor EUR 2,5 miljard uit contanten,
voor EUR 4,2 miljard uit netto vorderingen op banken, met daartegenover EUR 4,8 miljard aan schuldbewijzen.
Laatstgenoemde betreft het ultimo 2008 resterende uitstaande bedrag op de euro medium term note (EMTN) en commercial
paper (CP) programma's.
Op 8 december 2008 heeft Fortis bekendgemaakt dat houders van EMTN-obligaties in het licht van de structurele
wijzigingen in de Fortis-groep om een vervroegde terugbetaling van hun vordering konden verzoeken. Fortis is per 16
december begonnen met de aflossing van de obligaties. Op 8 december 2008 stond nog een totaalbedrag aan EMTN-
obligaties uit van EUR 7,6 miljard. Dat bedrag is inmiddels verder verlaagd tot circa EUR 1,4 miljard ultimo maart 2009.
De belangrijkste elementen van de overige activa en verplichtingen van Algemeen zijn:
· Schulden aan banken op de lange termijn: leningen aan Fortis Bank SA/NV
· Vorderingen op banken op de lange termijn: leningen van Fortis Bank SA/NV
· Vorderingen op klanten: hoofdzakelijk een lening verschaft aan Fortis Insurance Belgium (EUR 900 miljoen) en een aantal
andere leningen aan (voormalige) groepsmaatschappijen
· Achtergestelde schulden: onderverdeeld naar de uitstaande bedragen op NITSH I & II (EUR 1,2 miljard), FRESH (EUR 1,1
miljard) en Hybrone (EUR 500 miljoen)
Toelichting CASHES:
CASHES zijn door Fortis Bank uitgegeven verplicht converteerbare obligatieleningen die aflosbaar zijn in aandelen Fortis, en
waarin de twee houdstermaatschappijen optreden als medeschuldenaars. Ter afdekking van de verplichting om bij aflossing
van de CASHES Fortis-aandelen te leveren heeft Fortis Bank bij uitgifte van het instrument het vereiste aantal Fortis-
aandelen verworven. Om het effect van wijzigingen in de reële waarde van de Fortis-aandelen op het eigen vermogen en/of
de resultatenrekening te minimaliseren is besloten de CASHES en de Fortis-aandelen beide tegen de reële waarde in de
resultatenrekening te verantwoorden. Fortis Bank heeft het verschil tussen de reële waarde-ontwikkeling van de Fortis-
| Fortis Resultaten 2008 | 31 Maart 2009 | 23
aandelen en de CASHES afgedekt met een zogenoemde relative performance note, die met Fortis is overeengekomen.
Hiermee worden de reële waarde-ontwikkelingen van de Fortis-aandelen en de CASHES per saldo overgedragen van Fortis
Bank aan Fortis. De reële waarde van de relative performance note ontwikkelt zich zeer volatiel. Een toelichting op de
uitgangspunten van de RPN werd op 6 februari 2009 gepubliceerd (zie www.fortis.com).
24 | Fortis Resultaten 2008 | 31 Maart 2009 |
2.5 Resultaat beëindigde activiteiten
Netto resultaat
in EUR miljoen
2008 2007
Resultaat beëindigde bedrijfsactviteiten - 27.412 3.910
Fortis Bank NV SA - 20.822 491
Fortis Bank Nederland Holding - 8.591 1.284
Fortis Verzekeringen Nederland 1.746 890
Fortis Corporate Insurance 255 64
Wijziging eliminaties en minderheidsbelangen 168
CaiFor 1.013
· De belangrijkste componenten van het resultaat van beëindigde activiteiten in 2008 zijn de verkochte
bankactiviteiten van Fortis Bank SA/NV, inclusief Fortis Bank Nederland (Holding) N.V. en de verkochte
Nederlandse verzekeringsactiviteiten
· Het totale resultaat van de beëindigde activiteiten beliep EUR 27,4 miljard negatief. Met de verkoop van de
bankactiviteiten was een verlies van EUR 29,4 miljard gemoeid. De verkoop van de Nederlandse
verzekeringsactiviteiten leverde daarentegen een winst op van EUR 2 miljard
Fortis is op 29 september en 3 en 6 oktober een aantal transacties aangegaan waarbij alle bankactiviteiten zijn verkocht
alsmede een groot deel van het verzekeringsbedrijf.
Op 29 september 2008 zijn Fortis en de Belgische staat een overeenkomst aangegaan die voorziet in de inschrijving door de
Belgische staat (via de SFPI/FPIM) op een kapitaalverhoging van Fortis Bank NV. De inschrijvingsprijs bedroeg EUR 4,7
miljard in ruil waarvoor de FPIM 49,93% van de aandelen van Fortis Bank NV verwierf. Omdat de transactie als
kapitaaluitbreiding was gestructureerd, kwam de opbrengst ten goede aan Fortis Bank SA/NV.
Op 3 oktober heeft de Nederlandse overheid Fortis Bank Nederland (Holding) N.V.)) verworven, inclusief het belang van
FBN(H) in RFS Holdings B.V. (waarin de van ABN AMRO overgenomen activiteiten zijn ondergebracht), Fortis Verzekeringen
Nederland N.V. en Fortis Corporate Insurance N.V.. Met de transactie was een totaalbedrag gemoeid van EUR 16,8 miljard.
Van deze opbrengsten is EUR 12,8 miljard toegerekend aan Fortis Bank SA/NV, in verband met de verkoop van Fortis Bank
Nederland (Holding) N.V., en EUR 4 miljard aan Fortis Insurance N.V., in verband met de verkoop van Fortis Verzekeringen
Nederland N.V. en Fortis Corporate Insurance.
Op 6 oktober is het Fortis-belang van 50% + 1 aandeel in Fortis Bank NV voor EUR 4,7 miljard verkocht aan de Belgische
staat.
Zoals vereist door IFRS 5 worden de door Fortis verkochte en overgedragen dochtermaatschappijen als beëindigde
activiteiten verantwoord. In de bovenstaande tabel wordt de samenstelling geïllustreerd van het nettoresultaat na belastingen
van de respectievelijke beëindigde activiteiten. De opsplitsing van het nettoresultaat in een operationeel saldo en een
boekhoudkundig resultaat op verkoop kan niet worden gemaakt.
Het resultaat van de beëindigde activiteiten in 2007 houdt verband met CaiFor.
| Fortis Resultaten 2008 | 31 Maart 2009 | 25
3 Beleggingsportefeuille en vermogenspositie
3.1 Update over de beleggingsportefeuille en overige posities
Het profiel van de beleggingsportefeuille van Fortis is ingrijpend veranderd door de verkoop van Fortis Bank aan de
Belgische staat en de verkoop van de Nederlandse bank- en verzekeringsactiviteiten aan de Nederlandse staat. Het
risicoprofiel van de beleggingsportefeuille van Fortis Insurance is door waardedalingen en de verkoop van
aandelenbeleggingen gewijzigd.
In de onderstaande tabel wordt een overzicht gegeven van de samenstelling van de beleggingsportefeuille van Fortis
Insurance zoals verantwoord onder `voor verkoop beschikbaar' evenals de vastgoedpositie, beide tegen de marktwaarde.
Voor verkoop beschikbare portefeuille plus vastgoed tegen de marktwaarde
In EUR billion In %
2008 2007 2008 2007
Vastrentede waarden 43,6 39,5 90% 82%
Aandelen 1,3 5,6 3% 12%
Vastgoedbeleggingen 1,8 1,8 4% 4%
Vastgoed voor eigen gebruik 1,4 1,2 3% 2%
Totaal 48,1 48,1 100% 100%
Vastrentende portefeuille
De overgrote meerderheid van de beleggingen in de portefeuille is ondergebracht in vastrentende waarden. Binnen die
portefeuille zijn staatsobligaties goed voor 63%. De portefeuille bestond verder voor 36% uit bedrijfsobligaties, terwijl
gestructureerde kredietbeleggingen ultimo 2008 slechts 1% van de totale vastrentende portefeuille voor hun rekening namen
(oftewel EUR 418 miljoen). Beleggingen in CDO's waren beperkt tot EUR 73 miljoen. De gemiddelde kredietkwaliteit van de
vastrentende portefeuille is zeer sterk: 98% van de portefeuille heeft een rating van A of hoger en 60% een rating van AA of
hoger. Slechts 1% zit onder investmentgrade of heeft geen rating. Bij bedrijfsobligaties is 98% investmentgrade of hoger.
Hybride leningen van banken waren goed voor EUR 410 miljoen oftewel 4% van de totale bedrijfsobligatieportefeuille. Het
effect van de hogere spreads bleef beperkt. Niet-gerealiseerde winsten en verliezen op de bedrijfsschuldenportefeuille
bedroegen in 2008 EUR 76 miljoen.
Aandelenportefeuille
De totale voor verkoop beschikbare aandelenportefeuille van Fortis bedroeg ultimo 2008 EUR 1,3 miljard. De sterke daling
ten opzichte van ultimo 2007 hangt samen met de waardedalingen en aanzienlijke verkopen ter vermindering van het risico
van de totale beleggingsportefeuille. De resterende EUR 1,3 miljard is voor circa 40% belegd in aandelen en
aandelenfondsen. De overige 60% zit in vastgoedfondsen, obligatiefondsen en geldmarktfondsen.
Vastgoedportefeuille
De totale reële waarde van de vastgoedportefeuille van Fortis bedroeg EUR 3,2 miljard, bestaand uit EUR 1,8 miljard in
vastgoedbeleggingen en EUR 1,4 miljard in gebouwen voor eigen gebruik. De vastgoedpositie van Fortis betreft met name
kantoorgebouwen, bedrijfspanden en parkeerplaatsen en -garages in heel Europa (Interparking).
26 | Fortis Resultaten 2008 | 31 Maart 2009 |
De kantoren bevinden zich hoofdzakelijk in de omgeving van Brussel. De regio staat bekend om de relatief lage volatiliteit in
vergelijking met andere Europese markten dankzij de aanwezigheid van de EU. Bedrijfspanden betreft nagenoeg alleen
gebouwen die rond belangrijke winkelcentra in België staan. De parkeerplaatsen bevinden zich in zeven Europese landen in
de buurt van stadscentra, ziekenhuizen, spoorwegstations of luchthavens, dan wel toeristische attracties. De diverse
contracten gelden veelal voor de langere termijn. Voor die diversificatiestrategie is gekozen als bescherming tegen het effect
van eventuele minder gunstige tijden. Ook kan op die manier worden ingespeeld op de beleggingskansen die zich voordoen
op andere segmenten van de vastgoedmarkt.
De niet-gerealiseerde winst na belastingen op deze portefeuille na winstdeling bedroeg ultimo 2008 EUR 583 miljoen. Omdat
de vastgoedpositie geboekt wordt op basis van de afgeschreven kosten, wordt deze meerwaarde niet in het eigen
vermogen opgenomen.
3.2 Vermogenspositie
Introductie
Sinds het eerste kwartaal van 2007 heeft Fortis de geconsolideerde vermogenspositie op basis van de volgende
doelstellingen voor het kernvermogen beheerd:
· Een solvabiliteitsvereiste voor Fortis Bank gelijk aan een verhouding van 6% kernvermogen onder Basel I
· Een solvabiliteitsvereiste voor Fortis Insurance van 175% van het wettelijk vereiste minimum
· Een leverage-doelstelling van de Groep (bij Algemeen) is gelijk aan 15% van het kernvermogen van het Bankbedrijf plus
dat van het Verzekeringsbedrijf. Dit betekent dat 15% van het gecombineerde kernvermogen van het Bank- en het
Verzekeringsbedrijf gefinancierd kan worden met schuld op Groepsniveau
· Een doelstelling voor het kernvermogen van de groep die gelijk was aan de som van de doelstellingen voor het bank- en
verzekeringsbedrijf na aftrek van de toegestane leverage voor de groep
In de doelstellingen voor het kernvermogen van Fortis kwam de gediversifieerde aard van de groep tot uitdrukking alsmede
de leverage op het niveau van de holding. Zonder de bankactiviteiten en diversificatie en bij een positief eigen vermogen op
het niveau van de holding voldoet het oude doelstellingenmodel niet langer.
Na de Algemene Vergaderingen van Aandeelhouders die zich zullen uitspreken over de herziene overeenkomst met de
Belgische staat en BNP Paribas heeft Fortis duidelijk zicht op de activa en verplichtingen. In de periode daarna zal Fortis zich
buigen over de kapitaalvereisten. Uitgaande van een positieve stemuitslag zullen de kapitaalvereisten onder andere afhangen
van de omvang van de verzekeringsverplichtingen, het risicoprofiel van de activa in de verzekeringsentiteiten en de diverse
activa bij Algemeen (`general account'). Tot die activa behoren met name diverse financiële instrumenten die door Fortis
Bank SA/NV zijn uitgegeven alsmede een investering van EUR 760 miljoen in een SPV met gestructureerde kredieten.
De beoordeling van het vereiste kapitaal vormt onderdeel van de totale strategie die in de komende periode door de Raad
van Bestuur en het Executive Management zal worden geformuleerd. In die strategie komen tevens diverse andere
onderwerpen in verband met kapitaalbeheer aan de orde.
Kapitaalratio's
Het kernvermogen van Fortis bedroeg ultimo 2008 EUR 7,9 miljard en overtreft daarmee het wettelijk vereiste minimum voor
het levenbedrijf met EUR 5,4 miljard.
De vermogenspositie van de operationele verzekeringsactiviteiten is eveneens robuust. Het kernvermogen van het
verzekeringsbedrijf bedroeg EUR 4,7 miljard, terwijl het totale beschikbare kapitaal neerkwam op EUR 5,1 miljard, 202% van
het wettelijk vereiste minimum. De solvabiliteitsratio van Fortis Insurance Belgium bedroeg 189%. Op basis van lokaal
boekhoudkundig en wettelijk toezicht was die solvabiliteitsratio voor Fortis Insurance Belgium zelfs 204%. Voor Fortis
Insurance International kwam de totale solvabiliteitsratio ultimo 2008 op 238%.
| Fortis Resultaten 2008 | 31 Maart 2009 | 27
Fortis Insurance International profiteerde van de opbrengst van de verkoop van Fortis Corporate Insurance aan de
Nederlandse staat in het vierde kwartaal van 2008. De solvabiliteitspositie werd hierdoor versterkt.
Vermogens indicatoren
in EUR miljoen
Insurance Insurance Totaal Algemeen Totaal
Year end 2008 Belgium International Insurance (incl. elim) Fortis
Kernvermogen 2.890 1.767 4.657 3.225 7.882
Totaal vermogen 3.535 1.555 5.090 3.079 8.169
Wettelijk vereist minimum 1.871 654 2.525
Totaal vermogen boven wettelijk vereist minimum 1.664 901 2.565
Solvabiliteitsratio op kernvermogen 154% 270% 184%
Totaal solvabiliteitsratio 189% 238% 202%
Materieel eigen vermogen
In de balans van Fortis is slechts in geringe mate sprake van immateriële activa. Het totale bedrag aan immateriële activa
bedroeg ultimo 2008 EUR 1,8 miljard, onderverdeeld naar goodwill (EUR 531 miljoen), overlopende acquisitiekosten (DAC,
EUR 421 miljoen), waarde van verworven activiteiten (VOBA, 549 miljoen) en overige immateriële activa zoals
parkeerbeheercontracten (EUR 287 miljoen). Rekening houdend met belastingen op immateriële activa en door
minderheidsbelangen gedekte immateriële activa kwam het eigen vermogen uit op EUR 6,0 miljard inclusief de niet-
gerealiseerde meerwaarden na belastingen op vastgoed. Dit is EUR 0,8 miljard minder dan het gerapporteerde eigen
vermogen van EUR 6,8 miljard.
Afstemming eigen vermogen op totale vermogen
De afstemming van het eigen vermogen op het totale vermogen ultimo 2008 wordt hierna geïllustreerd.
Fortis kernvermogen
in EUR million
2008
Aandelenkapitaal en reserves 34.394
Nettowinst toewijsbaar aan de aandeelhouders - 28.022
Niet-gerealiseerde winsten en verliezen 423
Eigen vermogen 6.795
Non-innovatieve hybride vermogensinstrumenten 1.474
Minderheidsbelangen 515
Herwaardering vastgoed tegen reële waarde 526
Herwaardering van schuldbewijzen, gecorrigeerd voor belastingen en shadow accounting - 375
Herwaardering van aandelen, gecorrigeerd voor belastingen en shadow accounting
Goodwill - 531
Overig - 522
Kernvermogen 7.882
Innovatieve vermogensinstrumenten 456
Achtergestelde leningen 67
Overige prudentiële en inhoudingen op het totale vermogen - 236
Totale vermogen 8.169
Deelnemingen (als ze niet volledig geconsolideerd zijn) worden in mindering gebracht op het totale vermogen. De door
Fortis-groep uitgegeven en aan Fortis Bank SA/NV doorgeleende kernkapitaalinstrumenten (NITSH 1 en een deel van NITSH
28 | Fortis Resultaten 2008 | 31 Maart 2009 |
2 voor een totaal van EUR 875 miljoen) zijn van de uitstaande bedragen afgetrokken. Niet-gerealiseerde meerwaarden op
vastgoed na belastingen binnen Fortis Insurance Belgium worden voor 90% verantwoord in het kernvermogen, de rest voor
100%.
Het eigen vermogen van Fortis profiteerde het vierde kwartaal van de positieve herwaardering van de vastrentende effecten
als gevolg van de lagere obligatierente. Het negatieve effect van de hogere spreads op bedrijfsobligaties en de voortgaande
negatieve ontwikkeling op de aandelenmarkten werd hiermee meer dan gecompenseerd.
Pro-forma eigen vermogen en kaspositie
Uitgaande van de uitvoering van de overeenkomst met de Belgische staat en BNP Paribas bedroeg het pro-forma eigen
vermogen van Fortis EUR 7,5 miljard, namelijk het eigen vermogen ultimo 2008 plus de meerwaarde van EUR 0,7 miljoen op
de verkoop van 25% van Fortis Insurance Belgium. De meerwaarde is 25% van het verschil tussen het eigen vermogen van
Fortis Insurance Belgium ultimo 2008 van EUR 2,8 miljard en de overeengekomen verkoopprijs van EUR 5,5 miljard.
Het pro-forma eigen vermogen van Fortis ultimo 2008 van EUR 7,5 miljard dient te worden vergeleken met het EUR 7,0
miljard pro-forma eigen vermogen dat in de circulaire voor de aandeelhouders van 16 maart 2009 is gemeld. De toename
wordt verklaard door de hogere boekwaarde van Fortis Insurance Belgium dankzij de positieve rendementsontwikkeling van
de obligatieportefeuille.
De pro-forma nettokaspositie eind 2008 van Algemeen bedroeg EUR 3,6 miljard tegen een nettokaspositie van
EUR 3,5 miljard in de circulaire voor de aandeelhouders van 16 maart 2009. Van de pro-forma nettokaspositie van EUR 3,6
miljard wordt EUR 0,3 miljard gebruikt om in de loop van 2009 de financieringspositie te verbeteren en de leverage van Fortis
Insurance International N.V. op te heffen (de houdstermaatschappij van de werkmaatschappijen buiten België). Hierdoor
wordt de pro-forma nettokaspositie verlaagd tot EUR 3,3 miljard. Dit bedrag is in lijn met de pro-forma nettokaspositie van
EUR 3,4 miljard die werd genoemd in de circulaire voor de aandeelhouders van 16 maart 2009. Het verschil is te verklaren
door onder meer betalingen van kosten en rente in het vierde kwartaal van 2008.
In de circulaire voor de aandeelhouders van 16 maart 2009 wordt een overzicht gegeven van de financiële gevolgen van een
negatieve uitspraak van de aandeelhouders ten aanzien van de voorgestelde transactie.
| Fortis Resultaten 2008 | 31 Maart 2009 | 29
4. Mededeling van de accountants
De gezamenlijke accountants hebben de controle van de jaarrekeningen over 2008 vrijwel geheel voltooid. Hun
werkzaamheden zijn echter nog niet afgerond. De gezamenlijke accountants verwachten dat hun opinie niet
ongekwalificeerd zal zijn. Op basis van de huidige status van hun werkzaamheden, verwachten de gezamenlijke accountants
dat hun verslag met betrekking tot de jaarrekeningen over 2008 de volgende materie zal behandelen:
· onzekerheden betreffende de uitkomst van de gerechtelijke procedures met betrekking tot de transacties van
september/oktober 2008
· onzekerheden betreffende de financiële impact van de verplichtingen aangegaan door Fortis tot financiering van de
SPV in een alternatief scenario (en de mogelijke gevolgen op de continuïteit van de vennootschap)
· publicatie van de gegevens over de beëindigde activiteiten (resultaat na belasting van de beëindigde activiteiten en
de winst/verlies na belasting op deze desinvesteringen)
30 | Fortis Resultaten 2008 | 31 Maart 2009 |
Voor meer informatie over het resultaat voor 2008 verwijzen wij u naar het
Jaarverslag en de Jaarrekeningen die ten laatste op 10 april 2009 worden gepubliceerd.
Deze documenten vindt u op onze website: www.fortis.com
Presentatie pers
Brussel, 31 maart,
Webcast: www.fortis.com
Inbelnummers:
+ 44 203 043 2462 (Verenigd Koninkrijk)
+ 32 2 401 53 07 (België)
+31 10 713 7295 (Nederland)
Conference call met analisten en beleggers
31 maart,
Noem 333770# bij deelname aan de conferentie
Graag 5 Ã 10 minuten van tevoren bellen: de lijnen gaan 10 minuten voor de conferentie open.
Webcast: www.fortis.com
Inbelnummers:
+44 207 750 9903 (Verenigd Koninkrijk)
+32 2 792 03 24 (België)
+1 703 621 9121 (Verenigde Staten)
Inbelnummers: beschikbaar tot 30 april (draai: 258397#)
+32 2 401 89 89 (België)
Fortis holding (Fortis SA/NV en Fortis N.V.) bestaat uit (1) Fortis Insurance Belgium, (2) Fortis Insurance International en (3) de
financiële activa en verplichtingen van de verschillende financiële vehikels. De internationale verzekeringsactiviteiten (Fortis
Insurance International) zijn aanwezig in het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, Hongkong, Luxemburg (Niet-Leven), Duitsland,
Turkije, Rusland en Oekraïne, en in joint ventures in Luxemburg (Leven), Portugal, China, Maleisië, India en Thailand.
Fortis holding is niet betrokken bij bancaire activiteiten.
Perscontact:
Brussel: +32 (0)2 228 82 92 Utrecht: +31 (0)30 226 32 61
Investor Relations:
Brusses: +32 (0)2 565 53 78 Utrecht: +31 (0)30 226 65 66
Bijlage 1 : Geconsolideerde balans Fortis 2008
Bijlage 2 : Geconsolideerde resultatenrekening Fortis 2008
Bijlage 3 : Pro forma balans
Bijlage 4 : Additionele tabellen
| Fortis Resultaten 2008 | 31 Maart 2009 | 31
Bijlage 1: Geconsolideerde balans
Geconsolideerde balans (voor winstbestemming)
2008 2007
Activa
Geldmiddelen en kasequivalenten 5.933 26.360
Voor handelsdoeleinden aangehouden activa 237 74.800
Vorderingen op banken 13.893 119.036
Vorderingen op klanten 2.511 316.308
Beleggingen:
- tot einde looptijd aangehouden 4.234
- voor verkoop beschikbaar 44.704 164.089
- tegen reële waarde met waardeveranderingen in de resultatenrekening 191 6.193
- vastgoedbeleggingen 1.290 3.656
- geassocieerde deelnemingen en joint ventures 431 28.108
46.616 206.280
Beleggingen inzake unit-linked contracten 18.040 31.120
Herverzekering en overige vorderingen 1.154 9.718
Materiële vaste activa 1.135 4.004
Goodwill en overige immateriële activa 1.366 3.339
Overlopende rente en overige activa 1.985 80.214
Totaal activa 92.870 871.179
Verplichtingen
Voor handelsdoeleinden aangehouden verplichtingen 165 89.589
Schulden aan banken 8.759 192.431
Schulden aan klanten 148 262.298
Verplichtingen inzake verzekerings- en beleggingscontracten 47.751 64.732
Verplichtingen inzake unit-linked contracten 18.078 31.788
Schuldbewijzen 4.670 102.073
Achtergestelde schulden 2.908 21.925
Overige financieringen 179 3.018
Voorzieningen 71 899
Actuele en uitgestelde belastingen 684 2.490
Overlopende rente en overige verplichtingen 2.147 65.742
Totaal verplichtingen 85.560 836.985
Eigen vermogen toewijsbaar aan de aandeelhouders 6.795 33.047
Minderheidsbelangen 515 1.147
Eigen vermogen 7.310 34.194
Totaal verplichtingen en eigen vermogen 92.870 871.179
32 | Fortis Resultaten 2008 | 31 Maart 2009 |
Bijlage 2: Geconsolideerde resultatenrekening
Geconsolideerde resultatenrekening
2008 2007
Baten
Verzekeringspremies 8.448 9.227
Rentebaten 3.089 2.737
Dividenden en overige beleggingsbaten 571 582
Aandeel in het resultaat van geassocieerde deelnemingen en joint ventures 27 56
Gerealiseerde winsten (-/- verliezen) op beleggingen - 130 459
Overige gerealiseerde en ongerealiseerde winsten en verliezen - 378 - 299
Commissiebaten 432 417
Baten uit beleggingen inzake unit-linked contracten - 3.191 506
Overige baten 354 349
Totale baten 9.222 14.034
Lasten
Schadelasten en uitkeringen - 8.418 - 9.440
Lasten inzake unit-linked producten 3.219 - 641
Rentelasten - 1.343 - 1.280
Wijzigingen in de bijzondere waardeverminderingen - 558 - 49
Commissielasten - 912 - 915
Afschrijving van materiële en immateriële activa - 174 - 163
Personeelskosten - 644 - 645
Overige lasten - 869 - 780
Totale lasten - 9.699 - 13.913
Winst voor belastingen - 477 121
Winstbelastingen - 108 21
Nettowinst over de periode - 585 142
Nettoresultaat op beëindigde activiteiten - 27.412 3.910
Nettowinst voor minderheidsbelangen - 27.997 4.052
Nettowinst minderheidsbelangen 25 58
Nettowinst toewijsbaar aan aandeelhouders ( 28,022 ) 3,994
Cijfers per aandeel (EUR)
Gewone winst per aandeel - 12,21 2,30
Gewone winst per aandeel vóór nettoresultaat beëindigde activiteiten - 0,27 0,05
Verwaterde winst per aandeel - 11,41 2,04
Verwaterde winst per aandeel vóór nettoresultaat beëindigde activiteiten - 0,25 0,04
| Fortis Resultaten 2008 | 31 Maart 2009 | 33
Bijlage 3: Pro-forma balans
Pro-forma balans per 31 December 2008
Opbrengst pro-forma
Algemeen verkopen SPV Algemeen FIB FII Eliminaties Totaal
Activa
Geldmiddelen en kasequivalenten 2,5 1,4 0,2 4,1 2,8 0,6 7,6
Vorderingen op banken korte termijn 6,1 6,1 0,0 1,0 7,1
Vorderingen op banken lange termijn 6,7 6,7 6,7
Vorderingen op klanten 1,5 1,5 2,1 0,1 - 1,2 2,5
Beleggingen 1,1 0,8 1,9 37,3 9,4 - 1,2 47,4
Overige activa 0,4 0,4 9,3 14,4 - 0,1 24,0
Totaal activa 18,2 1,4 1,0 20,6 51,6 25,5 - 2,5 95,2
Verplichtingen
Schulden aan banken korte termijn 1,8 1,8 1,2 0,9 4,0
Schulden aan banken lange termijn 4,8 1,0 5,8 5,8
Schulden aan klanten 0,0 0,0 0,1 0,1 0,1
Schuldbewijzen 4,8 4,8 - 0,1 4,7
Achtergestelde schulden 2,9 2,9 0,9 0,0 - 1,0 2,9
Overige verplichtingen 0,9 0,9 46,5 22,1 - 0,4 69,1
Totaal verplichtingen 15,3 1,0 16,3 48,7 23,1 - 1,5 86,5
Eigen vermogen aandeelhouders 3,0 0,7 3,7 2,8 2,0 - 1,0 7,5
Minderheidsbelangen 0,7 0,7 0,1 0,4 1,2
Eigen vermogen 3,0 1,4 0 4,3 2,9 2,4 - 1,0 8,7
Totaal verplichtingen en eigen vermogen 18,2 1,4 0 20,6 51,6 25,5 - 2,5 95,2
34 | Fortis Resultaten 2008 | 31 Maart 2009 |
Bijlage 4: Aanvullende tabellen
Resultatenrekening Fortis
Kerncijfers
in EUR miljoen
2008 2007 H2 2008 H1 2008 H2 2007 H1 2007
Nettowinst
- Fortis Insurance Belgium 6 522 - 242 248 237 285
- Fortis Insurance International 0 40 - 70 70 3 37
- Algemeen (excl. eliminaties) - 629 - 446 - 327 - 302 - 433 - 13
- Eliminaties 13 - 32 - 8 5 - 8 - 24
Nettowinst vóór resultaat beëindigde bedrijfsactviteiten - 610 84 - 631 21 - 201 285
- Resultaat beëindigde bedrijfsactviteiten - 27.412 3.910 - 29.029 1,617 1.413 2.497
Nettowinst toewijsbaar aan de aandeelhouders - 28.022 3.994 - 29.660 1.638 1.212 2.782
Gewogen gemiddeld aantal gewone aandelen (in miljoen) 2.296 1.736 2.396 2.195 1.818 1,548
Winst per aandeel (in EUR) - 12,21 2,30 - 12,38 0,75 0,67 1,80
- Vóór resultaat beëindigde bedrijfsactviteiten - 0,27 0,05 - 0,31 0,06 - 0,11 0,18
Eigen vermogen per aandeel (in EUR) 2,75 15,08 2,75 12,48 15,08 12,51
FTE's ultimo periode 10.374 10.163 10.374 10.236 10.163 9,864
| Fortis Resultaten 2008 | 31 Maart 2009 | 35
Fortis Insurance Belgium
Resultatenrekening Leven
Insurance Belgium  Leven
in EUR miljoen
2008 2007 2008 H1 2008 H2 2007 H1 2007
Brutopremies 4.077 4.970 1.754 2.323 2.251 2.719
Brutopremies inzake beleggingscontracten 740 1.181 368 372 515 666
Bruto-instroom Leven 4.817 6.151 2.122 2.695 2.766 3.385
Technisch resultaat - 11 242 - 89 78 57 185
Toegerekend beleggingsresultaat - 66 102 - 132 66 72 30
Operationele marge - 77 344 - 221 144 129 215
Niet-toegerekende overige baten en lasten 93 83 43 50 39 44
Winst voor belastingen 16 427 - 178 194 168 259
Winstbelastingen - 96 3 - 97 1 8 - 5
Resultaat beëindigde bedrijfsactviteiten 5 5 3 2 3 2
Nettowinst toewijsbaar aan de minderheidsbelangen - 85 425 - 277 192 173 252
Resultatenrekening  Niet-leven
Insurance Belgium  Niet-leven
in EUR miljoen
2008 2007 H2 2008 H1 2008 H2 2007 H1 2007
Brutopremies Niet-leven 1.465 1.367 691 774 646 721
Technisch resultaat 119 117 61 58 82 35
Toegerekend beleggingsresultaat - 2 20 - 12 10 14 6
Operationele marge 117 137 49 68 96 41
Niet-toegerekende overige baten en lasten 15 1 11 4 - 2 3
Winst voor belastingen 132 138 60 72 94 44
Winstbelastingen - 40 - 40 - 25 - 15 - 29 - 11
Resultaat beëindigde bedrijfsactviteiten 1 1 1 1
Nettowinst toewijsbaar aan de minderheidsbelangen 91 97 35 56 64 33
Resultatenrekening
Insurance Belgium
in EUR miljoen
2008 2007 H2 2008 H1 2008 H2 2007 H1 2007
Operationele lasten - 404 - 389 - 205 - 199 - 195 - 178
Nettowinst toewijsbaar aan de aandeelhouders 6 522 - 242 248 237 285
36 | Fortis Resultaten 2008 | 31 Maart 2009 |
Fortis Insurance International
Resultatenrekening Leven
Insurance International  Leven
in EUR Miljoen
2008 2007 H2 2008 H1 2008 H2 2007 H1 2007
Brutopremies 1.719 1.611 972 747 923 688
Brutopremies inzake beleggingscontracten 2.383 2.300 927 1.456 1.288 1.012
Bruto-instroom Leven 4.102 3.911 1.899 2.203 2.211 1.700
Technisch resultaat - 24 75 - 78 54 36 39
Toegerekend beleggingsresultaat - 33 24 - 32 - 1 11 13
Operationele marge - 57 99 - 110 53 47 52
Niet-toegerekende overige baten en lasten 1 46 - 7 8 37 9
Winst voor belastingen - 56 145 - 117 61 84 61
Winstbelastingen 1 - 26 16 - 15 - 13 - 13
Resultaat beëindigde bedrijfsactviteiten 10 43 - 14 24 19 24
Nettowinst toewijsbaar aan de minderheidsbelangen - 65 76 - 87 22 52 24
Resultatenrekening  Niet-leven
Insurance International  Niet-leven
in EUR miljoen
2008 2007 H2 2008 H1 2008 H2 2007 H1 2007
Brutopremies Niet-Leven 1.228 1.360 593 635 637 723
Technisch resultaat 109 - 56 51 58 - 59 3
Toegerekend beleggingsresultaat - 5 3 - 4 - 1 2 1
Operationele marge 104 - 53 47 57 - 57 4
Niet-toegerekende overige baten en lasten 3 19 - 13 11 - 2 21
Winst voor belastingen 107 - 34 39 68 - 59 25
Winstbelastingen - 33 7 - 17 - 16 13 - 6
Resultaat beëindigde bedrijfsactviteiten 9 9 5 4 3 6
Nettowinst toewijsbaar aan de minderheidsbelangen 65 - 36 17 48 - 49 13
Resultatenrekening
Insurance International
in EUR miljoen
2008 2007 H2 2008 H1 2008 H2 2007 H1 2007
Operationele lasten - 393 - 410 - 201 - 192 - 226 - 184
Nettowinst toewijsbaar aan de aandeelhouders 0 40 - 70 70 3 37
| Fortis Resultaten 2008 | 31 Maart 2009 | 37
Algemeen
Resultatenrekening
in EUR miljoen
2008 2007 H2 2008 H1 2008 H2 2007 H1 2007
Rentemarge - 301 - 303 - 136 - 165 - 169 - 134
Gerealiseerde / Niet-gerealiseerde meerwaarden - 184 - 66 - 56 - 128 - 196 130
Overige baten 53 83 17 36 19 64
Totale baten - 432 - 286 - 176 - 256 - 345 59
Wijzigingen in de bijzondere waardeminderingen - 20 - 20
Nettobaten - 452 - 286 - 196 - 256 - 345 59
Personeelskosten - 44 - 49 - 21 - 23 - 25 - 24
Overige operationele en administratieve lasten - 193 - 188 - 118 - 75 - 106 - 82
Totale lasten - 237 - 237 - 139 - 98 - 131 - 106
Winst voor belastingen - 689 - 523 - 334 - 354 - 476 - 47
Winstbelastingen 60 77 8 52 44 33
Nettowinst over de periode - 629 - 446 - 327 - 302 - 433 - 13
Nettowinst toewijsbaar aan de minderheidsbelangen
Nettowinst toewijsbaar aan de aandeelhouders - 629 - 446 - 327 - 302 - 433 - 13
---- --