Gasthoogleraar leert studenten luisteren
Vrijblijvend muziekjes luisteren is er niet bij in de colleges
van Katherine Preston, gasthoogleraar Muziekgeschiedenis bij
Amerikanistiek. In haar colleges The History of American
Popular Music en Music and Film in the United States dwingt ze
studenten intensief te luisteren. En dat moeten ze geleerd
krijgen.
Katherine Preston: `De combinatie van Europese en Afrikaanse
muziek is wat de Amerikaanse muziek zo uniek maakt. But come
on, it took a long time to get there!'
Witte muziek
`We hebben het alleen maar over witte muziek', riep een student
verontwaardigd uit na zijn eerste college over Amerikaanse
popmuziek. Terwijl het volgens hem juist over zwarte rhythm and
blues, jazz en soul zou moeten gaan. Dit soort opmerkingen
krijgt Katherine Preston vaker naar het hoofd geslingerd.
`Natuurlijk is Afro-Amerikaanse muziek een belangrijke
component van onze pophistorie', zegt ze. `De combinatie van
Europese en Afrikaanse muziek is wat de Amerikaanse muziek zo
uniek maakt. But come on, it took a long time to get there!' En
daarom beginnen de colleges in de achttiende eeuw, met
ballades, theatermuziek en minstreelmuziek, om later uit te
komen bij militaire muziek, brassband, ragtime, jazz, folk en
rock.
iPod
Bladmuziek was de iPod van de achttiende eeuw.
`Popmuziek is breed', legt Preston uit. `Het laat zich het best
definiëren als populaire muziek waar mensen graag naar
luisteren. Het is muziek die een massa kan bereiken. Daarbij
spelen commerciële belangen vaak een rol.' Popmuziek heeft
volgens Preston haar oorsprong in bladmuziek, die een flinke
impuls kreeg in de achttiende eeuw. `Bladmuziek was de iPod van
de achttiende eeuw. Een revolutionaire uitvinding en een goed
marketinginstrument dat de muziekgeschiedenis voorgoed heeft
veranderd. Voor het eerst kon muziek verspreid worden onder een
groot publiek, zonder dat mensen live aanwezig hoefden te
zijn.'
Nostalgie
De muziek van de film `Casablanca' speelt direct in op de
emotie volgens Preston.
De laatste vijftien tot twintig jaar is er meer
wetenschappelijke aandacht gekomen voor populaire cultuur.
Preston: `Niet langer is alleen maar interessant wat de elite
doet, maar ook wat er leeft onder "gewone mensen". Dat hele
veld is kicking and alive. Popmuziek speelt daar een
belangrijke rol in. Het vertelt ons iets over de maatschappij
waarin we leefden. Zo zie je in de negentiende eeuw steeds het
thema nostalgie in de muziek terugkeren. Dat is natuurlijk niet
gek in een immigratieland als Amerika. Mensen die destijds naar
de Verenigde Staten trokken, deden dat in de wetenschap nooit
meer terug te keren naar het oude land. Dat land werd op nogal
sentimentele wijze bezongen. Met name Ieren waren daar goed in.
In de tweede helft van de negentiende eeuw kreeg deze
bevolkingsgroep, die te boek stond als zware drinkers met luide
stemmen, te maken met discriminatie. Leuzen als "No Irish need
apply", die overal te lezen waren, lieten hun sporen na in de
muziek, die steeds meer het karakter van protestliederen
kreeg.'
Casablanca
Hoewel popmuziek veel vertelt over het verleden, noemt Preston
zichzelf geen muziekhistoricus. `Ik ben een musicologe', legt
ze uit. `Natuurlijk kan muziek niet losstaan van de historische
context, maar ik beschouw muziek ook als een kunstwerk an sich,
zoals je ook literatuur of beeldende kunst beschouwt. Je kunt
niet alleen maar lezen over muziek, je moet er naar luisteren.
Dat klinkt voor de hand liggend, maar veel studenten moet echt
geleerd worden om intensief te luisteren. Ik dwing hen om te
schrijven over wat ze horen. Daar hoef je geen verregaande
muzikale scholing of technische kennis voor te hebben. Keer op
keer zie ik dat juist studenten zonder muzikale achtergrond in
staat zijn om de emotie te vatten. Neem nou "Casablanca". In
mijn colleges over muziek en film liet ik vroeger altijd eerst
de film zien om het vervolgens over de muziek te hebben. Nu heb
ik het omgedraaid. Ik laat ze de muziek horen en daarover
schrijven. Dat kan omdat bijna niemand een film als
"Casablanca" gezien heeft. Het resultaat is verbluffend. Meer
dan eens denk ik: Bingo! You totally nailed the emotion.'
---
-----------------------
The History of American Popular Music (BA) en Music and Film in
the United States (MA) zijn vakken binnen binnen de keuzeruimte
van Geesteswetenschappen. Ze kunnen worden gevolgd binnen de
Amerikanistiek-trajecten: Multidisciplinaire Amerikanistiek,
Amerikaanse geschiedenis en Amerikaanse letterkunde.
---
-----------------------
(31 maart 2009/Marl Pluijmen)
Webredactie - 31/3/2009
Universiteit Leiden