Onze ecologische voetafdruk: hoe het milieurecht kan helpen die te
verkleinen
Datum: 31 maart 2009
Oratie: prof.mr. G.A. Biezeveld, 16.15 uur, Academiegebouw,
Broerstraat 5, Groningen
Titel: Onze ecologische voetafdruk: hoe het milieurecht kan helpen die
te verkleinen
Leeropdracht: Milieurecht, vanwege de Stichting Groninger
Universiteitsfonds
Faculteit: Rechten
De wereldbevolking leeft op te grote voet. Omvangrijke CO2-emissies,
overbevissing, grootschalige kap van tropisch regenwoud, grote vraag
naar soja en palmolie, en illegale exporten van afvalstoffen zijn
symptomen van een te grote ecologische voetafdruk op de aarde. De
mogelijkheden voor de mensheid te voorzien in haar behoeften aan
voedsel, water, grondstoffen, energie, hout en ruimte en zich te
ontdoen van afvalstoffen, komen hierdoor ernstig in gevaar. De door de
aarde geleverde goederen en verrichte diensten, die kunnen worden
aangeduid als ecosysteemdiensten, zijn onmisbaar voor welvaart en
welzijn van de huidige en toekomstige generaties. Zij hebben een
onschatbare economische waarde.
De mensheid heeft geen keus: de ecologische voetafdruk moet worden
verkleind in het belang van het milieu én de economie. Het
milieurecht, dat zowel economisch ordeningsrecht als beschermingsrecht
is, moet hiervoor worden aangevuld. Voor allerlei ecosysteemdiensten
moet de milieugebruiksruimte kunnen worden vastgesteld en verdeeld
tussen en binnen landen. Het gebruik van ecosysteemdiensten door
productie- en consumptieketens moet effectief kunnen worden beïnvloed
door de ministers die gaan over de bouw, landbouw, visserij,
industrie, handel en transport. Verder is actief beheer nodig van
milieugebruiksruimten en bijbehorende ecosystemen, in Nederland en
elders. Om ontduiking, misbruik en illegale handel met kracht tegen te
kunnen gaan, moet de handhaving in nationaal en internationaal verband
anders worden georganiseerd.
Dit alles vergt de komende jaren inspanningen op het vlak van
onderzoek en wetgeving, zowel in Nederland als in de EU. De vorming
van een nieuwe Europese Commissie na de komende Europese verkiezingen
en de volgende kabinetsformatie zijn een goed moment om hierover
afspraken te maken.
Mr. Gustaaf A. Biezeveld (1947) is bijzonder hoogleraar milieurecht
aan de Rijksuniversiteit Groningen en coördinerend milieuofficier van
justitie bij het Functioneel Parket van het Openbaar Ministerie. In
2002 is hij gepromoveerd op een proefschrift over wenselijke
veranderingen in de wetgeving en bestuurlijke organisatie voor het
milieu- en natuurbeheer in Nederland.
Rijksuniversiteit Groningen