NOS, Gesprek met de minister-president, Nederland 1
Radio / TV-interview | 27-03-2009
Minister-president Balkenende, na afloop van de wekelijkse
ministerraad, over het crisispakket en het daaropvolgende Tweede
Kamerdebat en de komende G20-top
HAGENS:
Meneer Balkenende, welkom. U heeft het voor elkaar: een
anticrisispakket met de steun van natuurlijk de regeringspartijen,
maar ook werkgevers en werknemers. Dat is een felicitatie waard
natuurlijk.
BALKENENDE:
Dank u wel.
HAGENS:
Dus bij deze. Maar er is natuurlijk een aantal vragen en sterker nog:
er is ook veel boosheid, met name bij de oppositie. Zullen we die
vragen even nalopen die er nog zijn? Bijvoorbeeld over de AOW. De
vraag is: gaat die nou wel of niet naar 67 jaar?
BALKENENDE:
Het is zo dat de coalitie een besluit heeft genomen om naar de 67 te
gaan en waarom? Omdat we zeggen het is goed voor de participatie, het
benut menselijk talent. Mensen worden ouder dus gebruik de
mogelijkheden die mensen hebben, dat is eigenlijk één. Twee, het is
goed voor de overheidsfinanciën. En het derde, en dat is niet echt
heel duidelijk naar voren gekomen, het is ook van groot belang voor de
pensioenfondsen. Die maken op het ogenblik zware tijden mee en als je
nu ook gaat naar de 67, dan verlicht dat hun problematiek. Dus reden
genoeg om dat te doen.
HAGENS:
Toch zegt mevrouw Jongerius van het FNV: die AOW-leeftijd van 67 die
gaat van tafel, daar ben ik van overtuigd.
BALKENENDE:
Ja.
HAGENS:
Wie heeft er nou gelijk?
BALKENENDE:
Dat heeft zij gezegd. Ik zeg wat ikzelf zeg. We hebben een besluit
genomen, maar, hebben we ook aangegeven, de Sociaal Economische Raad
heeft de ruimte tot in oktober om met een advies te komen en met
alternatieven te komen, en dan zullen we dat bezien en zijn wij aan
zet.
HAGENS:
Maar zij zegt nu al van dat gaat wel lukken, ik heb een alternatief.
BALKENENDE:
Nou goed, dat mag zij zeggen, dat kan ook.
HAGENS:
U wilt het eerst zien en dan geloven?
BALKENENDE:
Wij hebben aangegeven waarom wij deze stap van groot belang vinden.
Het is overigens ook wel goed om te zeggen dat mevrouw Jongerius
natuurlijk een voorzitter is van een belangrijke vakcentrale in
Nederland. Het CNV, de Unie en MHP denken er ook anders over. Het is
goed om nog te zeggen dat niet iedereen hetzelfde over het onderwerp
denkt en het is niet zo dat mevrouw Jongerius alleen dit bepaalt.
HAGENS:
Toch is het ook weer geen toeval dat haar naam zo vaak valt, al aan
het begin van dit gesprek. Want u weet hoe zij inmiddels genoemd
wordt: minister Jongerius door velen, omdat met name de mensen bij de
oppositie het gevoel hebben dat zij meer kans krijgt om mee te praten
over belangrijke beslissingen dan de oppositiepartijen.
BALKENENDE:
Ja die typeringen zijn er dan voor mevrouw Jongerius. Ja er heeft
gisteren ook een journalist geschreven, die had het zelfs over
fractievoorzitter Jongerius. Kijk, het is zo dat iemand die een
belangrijke organisatie als het FNV leidt, natuurlijk speelt die een
belangrijke rol, hetzelfde geldt voor de heer Wientjes, die de
werkgevers vertegenwoordigt. We hebben met elkaar gesproken in het
Catshuis en ik hecht zeer, dat mag ik er ook bij zeggen, aan goede
contacten met de sociale partners. We zitten in zwaar weer en
Nederland kan dit aan, maar je hebt elkaar wel nodig. En wat ik het
goede vind van deze week is dat we in de eerste plaats als coalitie
een akkoord hebben kunnen vaststellen met oog voor de korte en lange
termijn, voor economische, financiële en maatschappelijke aspecten. En
dat de dag erna we een akkoord konden sluiten met de sociale partners.
En ik denk dat het goed is, en ik denk dat Nederland daarin redelijk
uniek is, om het op deze manier aan te pakken.
HAGENS:
Alleen, het leidt tot enorme woede bij de oppositie. De stoom kwam uit
de oren en meneer Wilders liep zelfs weg. Kunt u zich iets van die
boosheid voorstellen?
BALKENENDE:
Mwah, eigenlijk niet zo. Ik moet zeggen wij luisteren altijd heel goed
naar wat partijen zeggen. We hebben ook een aantal weken geleden het
debat gehad met leden van de Tweede Kamer en ik weet precies hoe een
SP hier over denkt, of een VVD, een D66, een PVV. Ik weet dat in dat
debat, dat is ook naar voren gekomen, hoe zij tegen deze zaak
aankeken. Alleen als ik nu zie wat er deze week is gebeurd, dat was
bij een uitzending van Pauw&Witteman, ik weet niet of u het heeft
gezien, ik heb het zelf niet kunnen zien, ik was druk bezig, maar ik
hoorde wel dat de oppositiepartijen verenigd zijn in het leveren van
kritiek op het kabinet, maar als je dan weer vervolgens de vraag
stelt: wat vind je zelf dan waait het alle kanten uit en dan kom je
ook niet verder.
HAGENS:
Maar wat de oppositie ziet gebeuren is dat bijvoorbeeld mevrouw
Jongerius eerder mag praten bij u in het Catshuis over de nieuwe
plannen en dat zij niet uitgenodigd worden en dat meneer Van Geel, de
fractievoorzitter van het CDA in de Tweede Kamer, ook nog zegt: ja, er
is eigenlijk geen ruimte om nog iets aan de plannen te veranderen. U
heeft dat gisteren aan u voorbij zien trekken. Dacht u: laat maar gaan
want ik heb het toch al voor elkaar of begreep u ook iets van die
boosheid?
BALKENENDE:
De boosheid, de vraag is van of het altijd wel terecht is. Kijk, er
zijn opmerkingen gemaakt over de sociale partners, maar ik heb
gisteren in het debat aangegeven dat we hebben steeds aangegeven dat
wil je oplossingen vinden voor deze moeilijke situatie, dan heb je ook
werkgevers en werknemers nodig en dat is ons gelukt.
HAGENS:
Nee, maar net zoals u zegt. Mijn vraag was: kunt u zich iets
voorstellen bij de woede, want daar kunnen we echt van spreken, van de
oppositiepartijen? Ik zou ook de vraag kunnen stellen: vindt u niet
dat het aanzien van de Tweede Kamer voor het parlement is geschaad?
BALKENENDE:
Nou dat vind ik niet. Het is zo, ik heb gisteren uitgelegd wanneer we
het hebben over het nemen van moeilijke stappen, dat kost even tijd.
Wat is er gebeurd? Al in de tijd van premier Lubbers, het kabinet
Lubbers-Kok, toen was er een tussenbalans nodig, dat heeft ook een
tijd geduurd en dat werd ook gedaan met de fracties. Toen wij een paar
jaar geleden de moeilijke maatregelen moesten nemen, het Paasakkoord
werd dat genoemd, dat was een coalitie van CDA-VVD-D66. Toen hebben we
ook tijd nodig gehad om die afspraken met elkaar te maken. Het is een
hele moeilijke tijd en ik begrijp best dat er Tweede Kamerleden
zeggen: ja we willen erbij betrokken zijn, alleen dan zeg ik: wat de
opvattingen zijn, die ken ik heus wel en daar probeer je dan ook
rekening mee te houden. En ik denk van: het gaat mij als premier om
het boeken van resultaat. De situatie is ernstig in dit land en
gesteld nu eens dat wij hadden gezegd van nou dinsdagavond: wij komen
niet tot een deal met de sociale partners, laat ik eerst gaan praten
met alle oppositiepartijen.
HAGENS:
Dan was het nog niets geworden, zegt u?
BALKENENDE:
Dan denk ik: dan hadden we een herhaling van zetten gekregen, die
grote meningsverschillen.
HAGENS:
Toch, Wilders bijvoorbeeld liep weg. Kreeg daar veel aandacht mee. Wat
vindt u van zijn vertrek uit de Kamer?
BALKENENDE:
Ik heb het zeer betreurd. Ik vond het niet verstandig.
HAGENS:
Waarom niet?
BALKENENDE:
Kijk, ik moest wel een klein beetje lachen. De heer Van Geel had nog
geen enkel woord gesproken of hij stond al voor de
interruptiemicrofoon.
HAGENS:
Het was vooropgezet?
BALKENENDE:
Dat moet u aan hem vragen.
HAGENS:
Wat denkt u?
BALKENENDE:
Ik vond het heel typisch: de heer van Geel had nog geen woord gezegd
en de heer Wilders stond er al. De camera's stonden in de aanslag, om
het zo maar even te noemen, dus ik vond dat zeer merkwaardig.
HAGENS:
U suggereert dus dat het vooropgezet was?
BALKENENDE:
Dat moet u hem vragen. Het gaf mij een heel merkwaardig beeld en daar
komt nog iets anders bij. Je kunt kritiek hebben op een partij, een
fractievoorzitter. Alleen in een democratie is het wel zo dat je
elkaar aankijkt, je strijdt in de standpunten en dat doe je in de
vergaderzaal van de Tweede Kamer en het is ook veel te gemakkelijk om
weg te lopen. En ik vind dat ook eerlijk gezegd niet passen. Een
democratie is nou juist het zoeken van het debat, de degens kruizen in
de vergaderzaal en dan ga je niet weglopen.
HAGENS:
Kunt u tegen die kritiek, want er is ook wel veel kritiek op het
pakket. Er wordt gezegd: het is niet groen genoeg, niet duurzaam
genoeg, er wordt lang niet genoeg geld in de economie gepompt, hete
hangijzers die worden niet aangepakt, zoals de hypotheekrenteaftrek.
Het is een beetje een voorzichtig visieloos pakket, zo luidt de
algemene kritiek. Kunt u daar tegen? Trekt u zich dat aan?
BALKENENDE:
Nee, ik trek het me niet aan, maar ik vind ook de kritiek niet
terecht. Het is zo dat, de kritiek komt van verschillende kanten. De
één zegt van: je moet de hypotheekrenteaftrek nu maar eens onderuit
halen. En de ander zegt dan: dat moet je juist niet doen, want dat
past niet in deze tijd. De één zegt je moet bezuinigen op
ontwikkelingssamenwerking, en de ander zegt: je moet juist rekening
houden met de armste landen op dit moment. En zo kan ik die zaken
naast elkaar zetten, de kritiek komt van alle kanten. En ik vind dat
wij erin zijn geslaagd om met een pakket te komen dat de economie
ondersteunt op de kortere termijn waarin we ook hebben voor die
langere termijn. We hebben ook gezegd van laten we ook oog hebben voor
het thema klimaat en duurzaamheid en dan krijg je natuurlijk een
discussie met andere partijen van is het genoeg, dan kun je van mening
verschillen. Ik denk dat wij het goede werk hebben gedaan en de
kritiek, nou als die fair is dan hou ik er rekening mee, maar een hele
hoop van de kritiek vind ik echt voorspelbaar.
HAGENS:
De belangrijkste vraag misschien is wel: maakt het wat uit? Want u
heeft nu een heel pakket bedacht, maar wij zijn een open economie en
zijn natuurlijk afhankelijk van wat in de rest van de wereld gebeurt.
Of daar protectionisme heerst of niet bijvoorbeeld.
BALKENENDE:
Ja, dat is een heel goed punt. Natuurlijk is het zo dat wij
afhankelijk zijn van de ontwikkelingen in andere landen. En waarom
gaat het dit jaar zo hard achteruit in Nederland? Dat komt omdat de
wereldhandel echt in elkaar zakt. Echt met procenten.
HAGENS:
Dus waar maken we ons druk over?
BALKENENDE:
Nou, het is zo dat op enig moment zal de wereldhandel weer gaan
aantrekken, zullen de aandelenmarkten weer omhoog gaan. Maar dan is
juist ook de vraag: kun je dan aanhaken op een goede manier? Ik heb
vaker gezegd: het is beste is om ervoor te zorgen, met elkaar, om
sterker uit deze crisis te komen dan je hier in bent gegaan. Als wij
in staat zijn om goede stappen te zetten, zowel op financieel gebied,
zorgen dat de staatsschuld weer kan worden teruggedrongen als het tij
daar is. Zorgen dat je investeert in kennis en innovatie, als je
duurzaamheid goed oppakt. Ja dan heb je gewoon kansen.
HAGENS:
Dan heb je misschien grotere kansen maar de crisis los je er niet mee
op?
BALKENENDE:
Wij kunnen niet een wereldcrisis oplossen, dat zou een overschatting
zijn van wat je kunt. Je kunt er wel aan bijdragen en dat proberen we
te doen.
HAGENS:
Kan het wel op de G20, want die bijeenkomst is aanstaande woensdag,
daar gaat u naar toe. U heeft volgende week meer buitenlandse
bijeenkomsten: de Afghanistanconferentie is, later in de week nog een
NAVO-bijeenkomst, dus het wordt weer een lekker druk weekje.
BALKENENDE:
Ja, de hele week, tot en met zondag ja.
HAGENS:
Ja tot en met zondag, maar daar op die G20, is daar voor u het
belangrijkste onderwerp dat begrip wat we net bespraken, dat
protectionisme. Het nemen van beschermende maatregelen om je eigen
economie af te sluiten van de rest van de wereld?
BALKENENDE:
Dat is één van de belangrijke aspecten die daar aan de orde zal zijn.
Protectionisme helpt ons niet, want juist als je zegt dat het goed,
dat die afhankelijkheid sterker wordt, dat niet landen naar eigen
belangen gaan kijken. Dat is één van de belangrijke zaken die we daar
aan de orde zullen stellen, de strijd tegen protectionisme. Iets
anders is dat we zeggen van de financiële sector, laten we alsjeblieft
oog hebben voor zaken op het gebied van toezicht, van transparantie en
tegen die tijd, want we moeten lessen trekken uit datgene wat zich
vorig jaar heeft afgespeeld. En andere thema's die aan de orde zullen
zijn, dat is bijvoorbeeld de situatie van landen waar het echt
moeilijk is, ontwikkelingslanden, Millenniumontwikkelingsdoelen wat
lastig wordt en het thema klimaat, klimaatsverandering. Dat zijn de
elementen die in Londen op de agenda staan.
HAGENS:
Ja en dan voor Londen vanavond nog even met de benen op tafel, lekker
hangen op de bank voor de TV?
BALKENENDE:
Nee, ik heb nu straks een andere activiteit. Ik mag een bank openen,
daar heb ik echt veel zin in, want het is een moeilijke tijd, ook voor
de financiële sector. En als je dan ziet dat er een nieuw filiaal is,
dan ben ik er graag bij om ook duidelijk van mijn belangstelling te
laten blijken en dan heb ik weer een andere verplichting, dus het gaat
de hele dag door.
HAGENS:
Ik wens u sterkte.
BALKENENDE:
Dank u zeer.
HAGENS:
En bedankt.
BALKENENDE:
Graag gedaan.
(letterlijke tekst, ongecorrigeerd, PS)
Ministerie van Algemene Zaken