4. Antwoorden op kamervragen van Gerven over het voorschrijven en
verkopen van geneesmiddelen via internet
Antwoorden op kamervragen van Gerven over het voorschrijven en verkopen van
geneesmiddelen via internet
Kamerstuk, 27 maart 2009
De Voorzitter van de Tweede Kamer
der Staten-Generaal
Postbus 20018
2500 EA DEN HAAG
27 maart 2009
GMT-K-U-2913206
Antwoorden van minister Klink op de vragen van het Kamerlid Gerven
(SP) over het voorschrijven en verkopen van geneesmiddelen via
internet (2009Z02429/2080913110).
Vraag 1
Wat is uw mening over de website dokteronline.com waar
receptgeneesmiddelen als antibiotica voor seksueel overdraagbare
aandoeningen (SOA's), maagzuurremmers, migrainemiddelen,
potentiemiddelen, injectiepreparaten kunnen worden gekocht zonder
tussenkomst van de huisarts, behandelend specialist of eigen apotheek?
1) 2)
Antwoord 1
Het voorschrijven van geneesmiddelen via internet is aan strenge
voorwaarden verbonden. Artikel 67 van de Geneesmiddelenwet schrijft
voor dat de voorschrijver geen geneesmiddelen via het internet mag
voorschrijven voor personen die hij nog nooit persoonlijk heeft
ontmoet, die hij niet kent of van wie hij de medicatiehistorie niet
beschikbaar heeft. Ik vind de website van dokteronline.com dan ook
zeer onwenselijk.
Vraag 2
Erkent u het gevaar voor de medicatieveiligheid, wanneer zonder
tussenkomst van een arts of apotheker, die de medicatiegegevens
bewaakt, geneesmiddelen worden verstrekt? Zo nee, waarom niet? Zo ja,
welke maatregelen gaat u nemen?
Antwoord 2
Ja, ik erken het gevaar hiervan. In december 2008 ben ik een internet
campagne gestart waarbij de burgers gewezen worden op de gevaren van
het bestellen van geneesmiddelen via internet (www.internetpillen.nl).
Hierin wordt ook verwezen naar het legale distributiecircuit van
geneesmiddelen, namelijk via een `fysieke' apotheek of via de arts.
Als uitzondering hierop verwijs ik naar de website www.apotheek.nl.
Apotheken die daar genoemd worden hebben een goede internet site waar
de burger terecht kan. Aan de hand van de uitslag van voornoemde
campagne, alsmede enkele nog lopende onderzoeken ben ik voornemens
eind 2009 een bredere campagne uit te zetten om de burgers te
waarschuwen.
Vraag 3
Hoe lang is dokteronline al in de lucht?
Antwoord 3
Deze site is al sinds 2003 in de lucht.
Vraag 4
Is het waar dat dit bedrijf gevestigd is op de Nederlandse Antillen?
Zo ja, wat is daarvan de reden? In hoeverre wijkt de
geneesmiddelenwetgeving aldaar af van die in Nederland?
Antwoord 4
De eigenaar van deze website is inderdaad gevestigd op de Nederlandse
Antillen.
De Geneesmiddelenwet is daar niet van kracht, alleen de desbetreffende
Landsbesluiten, die aanzienlijk verschillen van de Geneesmiddelenwet,
zijn daar van toepassing.
Vraag 5
Is het waar dat de Inspectie geen handvatten heeft om zo nodig in te
kunnen grijpen omdat de website van dokteronline.com buiten Nederland
is gevestigd? Zo ja, bent u bereid de wet aan te passen zodat de
Inspectie ook kan ingrijpen op internetsites die de verkoop van
geneesmiddelen richten op Nederland, vergelijkbaar met de roep van de
Inspectie om de Wet op het bevolkingsonderzoek te wijzigen? 3)
De werking van de Nederlandse wetgeving is beperkt tot het grondgebied
van Nederland. Het is niet mogelijk die uit te breiden tot andere
landen. In principe kan een website vanuit elk willekeurig land in
stand worden gehouden. Waar het om gaat is of op Nederlands
grondgebied de Nederlandse wet wordt overtreden. Dit kunnen anderen
zijn dan degene die de website in stand houdt. Daarbij kan gedacht
worden aan voorschrijvers en afleveraars. Indien deze kunnen worden
getraceerd zal ik daartegen actie ondernemen.
Vraag 6
Wat vindt u van de prijsstelling van medicijnen op dokteronline die,
bijvoorbeeld bij de verkoop van 2 tabletten zithromax 500 mg. 15,95
euro vraagt, terwijl de prijs in Nederland 5,62 euro bedraagt? Is hier
sprake van een toegestane vrije prijsstelling of wordt hiermee de wet
overtreden?
Antwoord 6
In tariefbeschikking 5200-1900-09-2 van de Nederlandse Zorgautoriteit
(NZa) is het maximumtarief vastgelegd dat in rekening kan worden
gebracht voor de prestatie terhandstelling van een UR-geneesmiddel.
Dit tarief omvat ten hoogste de som van (a) de vergoeding voor
dienstverlening van de zorgaanbieder en (b) de vergoeding voor de
inkoopkosten van het UR-geneesmiddel. De tarieven zijn exclusief BTW.
De vergoeding voor inkoopkosten van het UR-geneesmiddel is gelijk aan
ten hoogste de bruto-inkoopprijs, verminderd met de clawback-korting.
Ten aanzien van het in uw vraag genoemde voorbeeld worden op de
website van dokteronline de volgende tarieven weergegeven:
1. Zithromax 500 mg 2 tabletten EUR15,95
2. Arts consult EUR12,40
3. Order/recept regel EUR 6,47
4. Verzend/handelingskosten EUR 10,95
Ad 1. Op de website van dokteronline wordt voor het in uw voorbeeld
genoemde geneesmiddel 2 tabletten zithromax 500 mg. een tarief van EUR
15,95 gehanteerd. De bruto-inkoopprijs (de Apotheek Inkoop Prijs
volgens de G-standaard van maart 2009), van 2 tabletten Zithromax 500
mg is EUR5,79. De vergoeding voor inkoopkosten bedraagt derhalve ten
hoogste EUR5,30 (= EUR5,79 - 8,53%) exclusief BTW. Inclusief BTW komt
dit neer op EUR5,62.
Ad. 2. Voor een emailconsult in het kader van geneeskundige zorg zoals
huisartsen die bieden, geldt een maximumtarief van EUR4,50. Het tarief
dat op de website van dokteronline wordt weergegeven is hoger dan dit
maximumtarief. Het in rekening mogen brengen van dit tarief is
bovendien aan voorwaarden verbonden:
- het consult moet duidelijk ter vervanging dienen van een
spreekuurconsult;
- het moet gaan om een ingeschreven patiënt;
- er moet sprake zijn van een bestaande behandelrelatie;
- het mag geen eerste consult voor die aandoening betreffen;
- er dient een overeenkomst te zijn met de zorgverzekeraar van de
patiënt over het in rekening brengen van een emailconsult.
Als niet aan bovenstaande voorwaarden is voldaan, mag het emailconsult
niet in rekening worden gebracht.
Ad. 3. Apotheekhoudenden mogen naast de prijs voor het geneesmiddel
een vergoeding voor de dienstverlening in rekening brengen. Deze
zogenaamde receptregelvergoeding bedraagt maximaal EUR 6,40 voor een
standaarduitgifte.
Ad. 4. Kosten die met het terhandstellen van UR-geneesmiddelen
samenhangen, zoals onder meer administratiekosten, handelingkosten en
verzendkosten, zijn al verdisconteerd in de door de NZa vastgestelde
vergoeding voor de dienstverlening en mogen daarom niet extra in
rekening worden gebracht. Een zorgaanbieder mag dus geen kosten als
verzend/handelingskosten in rekening brengen. Onlangs heeft de NZa een
apotheek die gebruikt maakt van de mogelijkheden van internet, beboet
voor het in rekening brengen van afzonderlijke kosten bij het
afleveren van receptgeneesmiddelen.
De tarieven voor het geneesmiddel, het artsenconsult en de
verzending/handeling zoals die staan weergegeven op de website van
dokteronline, stemmen derhalve niet overeen met de regelgeving van de
NZa.
Indien een hoger bedrag dan voortvloeit uit de tariefbeschikking van
de NZa in rekening wordt gebracht, is inderdaad sprake van overtreding
van de Wet marktordening gezondheidszorg. De NZa houdt toezicht op de
naleving van de tariefbeschikkingen en kan handhavend optreden wanneer
deze niet worden nageleefd. De verplichtingen van de Wet Marktordening
Gezondheidszorg (Wmg) gelden voor een ieder die zich begeeft op de
Nederlandse zorgmarkten, ongeacht de plaats van vestiging van de
zorgaanbieder. De NZa zal de dienstverlening van dokteronline nader
analyseren en onderzoeken welke instrumenten haar ter beschikking
staan om zonodig handhavend te kunnen optreden tegen een buitenlandse
zorgaanbieder die zich op de Nederlandse zorgmarkt begeeft.
Vraag 7
Zijn de tarieven die dokteronline hanteert voor de medicijnen, het
artsenconsult en de afleverkosten geoorloofd?
Antwoord 7
Zie voor het antwoord vraag 6.
Vraag 8
Is het niet laakbaar dat dokteronline de risico's geheel bij de koper
legt en geen enkele aansprakelijkheid aanvaardt voor de door haar
geleverde producten? Is het voorts niet onverantwoord dat de koper
zelf zijn arts en apotheker moet inlichten over het gekochte
geneesmiddel? In hoeverre kan de Inspectie toezicht houden op
dergelijke sites, vergelijkbaar met het toezicht dat zij houdt op
reguliere apotheken?
Antwoord 8
Ja, ik vind het laakbaar dat dokteronline en de desbetreffende
beroeps-beoefenaren die hierbij betrokken zijn de risico's geheel bij
de koper leggen en geen enkele aansprakelijkheid aanvaarden voor de
door hen geleverde producten. Ik ga er van uit dat allen die bij deze
praktijken betrokken zijn weten dat zij in strijd handelen met de
regelgeving, c.q. de Geneesmiddelenwet. Het verbaast mij daarom niet
dat zij zich geheel onttrekken aan hun verantwoordelijkheid in deze.
De legale distributieketen is niet op de hoogte van wie welke
geneesmiddelen via het internet bestelt. Het is onverantwoord dat de
koper zijn arts en/of apotheker zelf op de hoogte moet houden van zijn
gekochte geneesmiddelen. Voor het toezicht verwijs ik naar het
antwoord op vraag 5.
Vraag 9
Is sprake van afdoende voorlichting, gegeven het feit dat de
koop/verkoopvoorwaarden in het Engels zijn gesteld?
Antwoord 9
Zowel de website als de levering van receptplichtige geneesmiddelen
zijn op grond van mijn informatie in strijd met de Geneesmiddelenwet.
Daar komt bij dat ook de voorlichting vaak zeer gebrekkig is. Ik vind
derhalve ook de koop- en verkoopvoorwaarden verwerpelijk.
Vraag 10
Is de handelwijze van deze website niet in strijd met de
Geneesmiddelenwet (artikel 67) die eenieder verbiedt geneesmiddelen
voor te schrijven aan personen die de voorschrijver nog nooit
persoonlijk heeft ontmoet, die de voorschrijver niet kent, of van wie
de voorschrijver de medicatiehistorie niet beschikbaar heeft? Zo neen,
waarom niet? Zo ja, welke handhavingsmogelijkheden heeft u dan?
Antwoord 10
Ja, volgens mijn informatie wordt artikel 67 van de Geneesmiddelenwet
overtreden. De Inspectie voor de Gezondheidzorg heeft de
handhavings-mogelijkheden die de Geneesmiddelenwet biedt en die geldt
alleen op Nederlands grondgebied.
Vraag 11
Is het waar dat bij overtreden van artikel 67 er geen
sanctiemogelijkheden bestaan? Zo ja, hoe kan dan effectief toezicht
gerealiseerd worden? Moet de wet dan worden aangepast omdat bij het
handhaven van regels ook effectieve sanctiemaatregelen horen? Zo nee,
waarom niet? Zo ja, hoe gaat u dit vormgeven en binnen welke termijn?
Antwoord 11
Artikel 67 van de Geneesmiddelenwet is bij de plenaire behandeling van
de Geneesmiddelenwet ingevoegd bij amendement. Daarbij is over het
hoofd gezien dat dit artikel ook vermeld moest worden in de
boetebepaling van artikel 101 van de Geneesmiddelenwet. Deze omissie
wordt hersteld in een wetsvoorstel dat heden in voorbereiding is en
waarin ook andere onvolkomenheden in de wet worden hersteld. Dit laat
onverlet dat tuchtrechtelijk kan worden opgetreden tegen artsen die
artikel 67 van de Geneesmiddelenwet overtreden.
Vraag 12
Zijn er meer van dergelijke websites als dokteronline? Hoe groot is
dit probleem in Nederland? Is er sprake van een toename? Bent u bereid
dit te onderzoeken?
Antwoord 12
Internetapotheken komen in toenemende mate voor. Het betreft zowel
Nederlandse als buitenlandse websites. Deze laatste zijn soms op
gebrekkige wijze in het Nederlands vertaald. Het exacte aantal sites
noch de exacte omvang van het probleem zijn bekend. De mogelijkheden
voor IGZ hierop te acteren worden beperkt door de beschikbare
opsporingscapaciteit, alsmede door de complicaties, verband houdende
met het vaak internationale karakter van dit soort websites.
Vraag 13
Hoeveel mensen heeft de Inspectie in dienst om toezicht te houden op
het voorschrijven en verkopen van geneesmiddelen via internet en
internetpharmacie? Acht u dit voldoende, of is uitbreiding
noodzakelijk om effectief toezicht te kunnen uitoefenen? Bent u zo
nodig bereid de capaciteit van de Inspectie hiertoe uit te breiden? Zo
nee, kunt u aangeven waarom u dat niet nodig acht?
Antwoord 13
De inspectie heeft 12 FTE beschikbaar voor het houden van toezicht op
de gehele eerstelijns zorg, inclusief de openbare farmacie. Het
toezicht op de internetactiviteiten van onder toezicht staande
apotheken maakt onderdeel uit van de reguliere werkzaamheden.
De inspectie heeft 8 FTE beschikbaar voor de opsporing van strafbare
feiten. De opsporing in verband met illegale internetactiviteiten
maakt onderdeel uit van de reguliere werkzaamheden. De beschikbare
opsporingscapaciteit wordt verdeeld over de verschillende
aandachtsgebieden van de IGZ en wordt nader gespecificeerd in het
jaarplan 2010.
De IGZ constateert dat het voorschrijven en de verkoop van
geneesmiddelen via Internet een hogere vlucht neemt. In mijn brief van
29 oktober 2008 heb ik de Tweede Kamer in het algemeen laten weten dat
ik mij er van bewust ben dat de werkdruk bij de IGZ hoog is. Mocht
blijken dat gemaakte keuzes in het toezicht op onderdelen toch tot
problemen leiden dan zal ik in overleg treden met de
Inspecteur-Generaal.
1) http://www.dokteronline.com/
2) NOS Headlines, 9 februari 2009: "Twijfelachtige online dokter"
3) IGZ internet, "Herziening Wet op het Bevolkingsonderzoek
noodzakelijk"
Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport