Ingezonden persbericht


= = = = = PERSBERICHT = = = = =

Het Geheugen van Nederland presenteert:
Schoolboekjes en jeugdtijdschriften

Den Haag, 26 maart 2009
Een bijzondere collectie schoolboekjes van het Nationaal Onderwijsmuseum en een collectie jeugdtijdschriften uit de Openbare Bibliotheek Amsterdam zijn gedigitaliseerd met subsidie van Metamorfoze, het nationale programma voor het behoud van het papieren erfgoed. De collecties zijn vanaf vandaag te bekijken op www.geheugenvannederland.nl.

Schoolboekjes uit de negentiende eeuw
Onder invloed van het Verlichte denkbeeld dat de maatschappij, en dus ook kinderen, maakbaar zijn, werd het onderwijs in de negentiende eeuw steeds belangrijker. Een zeer diverse collectie van 200 schoolboekjes afkomstig uit het Nationaal Onderwijsmuseum geeft inzicht in de ontwikkeling van de volksopvoeding in Nederland in deze periode.

Zo was De brave Hendrik (1810) een heuse educatieve bestseller in de eerste helft van de 19e eeuw. Het boekje van Nicolaas Anslijn werd veelvuldig gebruikt in het onderwijs, en zou lange tijd erg populair blijven. Tegenwoordig beschouwen we het boekje als overdreven braaf. Dominee en auteur Nicolaas Beets merkte in 1839 al op dat hoofdpersoon Hendrik '... een jongen (was), zo braaf, zo zoet, zo gehoorzaam, zo knap en zo goedleers, dat gij hem met plezier een paar blauwe ogen zoudt slaan, als gij hem op straat ontmoette'.

De gedigitaliseerde collectie geeft een goed beeld van lesmateriaal uit de negentiende eeuw en van het maatschappelijke en politieke klimaat rond de Schoolwetten van 1806, 1857, 1878 en 1901. Het materiaal loopt uiteen van uitgaven van de 'Maatschappij tot Nut van 't Algemeen' (zoals Trap der Jeugd, 1801), tot werk uit de periode van onderwijsvernieuwer Jan Ligthart (zoals Toelichting bij Hoogeveen's leesplankje en klassikale leesplank, 1905).

Jeugdtijdschriften 1883-1950
Een andere toevoeging aan het Geheugen van Nederland is een collectie van negen verschillende jeugdtijdschriften uit de periode 1883-1950. De tijdschriften geven een beeld van wat de jeugd zoal las in die tijd. Ze vertellen veel over het leven van alledag. Tussen de regels door of vaak expliciet geven ze blijk van de normen en waarden van de Nederlandse samenleving.

In de digitale collectie zijn tientallen jaargangen te bekijken. Het oudste tijdschrift, Voor de kinderkamer, dateert uit 1883. Het jongste, Het kinder-kompas, begon in 1936. De digitalisering van deze tijdschriften maakt weer een klein stukje van ons literair en cultureel erfgoed voor de geïnteresseerde lezer toegankelijk. Het initiatief voor digitalisering komt van de Openbare Bibliotheek Amsterdam. De collectie is aangevuld met exemplaren uit andere Nederlandse erfgoedinstellingen.

Bekijk de collecties Schoolboekjes uit de negentiende eeuw en Jeugdtijdschriften 1883-1950 op www.geheugenvannederland.nl.

= = = = = = = = = =

Noot voor redacties:

Informatie over de instellingen en programma's

Het Geheugen van Nederland is het nationale digitaliseringsprogramma voor cultureel erfgoed. Het wordt gecoördineerd door de Koninklijke Bibliotheek. Het Geheugen stelt de vaak verborgen collecties van archieven, musea en bibliotheken beschikbaar via de centrale website www.geheugenvannederland.nl. Metamorfoze, het nationale programma voor het behoud van het papieren erfgoed, wordt gecoördineerd door de Koninklijke Bibliotheek en het Nationaal Archief en gefinancierd door het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Het programma bindt de strijd aan met verzuring en andere vormen van autonoom papierverval: inktvraat en kopervraat. Voor meer informatie zie de website www.metamorfoze.nl.

Het Nationaal Onderwijsmuseum heeft, met ongeveer 250.000 voorwerpen, de grootste onderwijscollectie van Europa. De veelzijdige collectie biedt een grote variatie aan mogelijke onderzoeksonderwerpen. De Openbare Bibliotheek Amsterdam biedt vrije toegang tot informatie, kennis en cultuur voor iedereen, door het leveren van hoogwaardige bibliotheekdiensten voor educatie, participatie, ontmoeting en cultuurbeleving. De digitale collectie jeugdtijdschriften werd aangevuld met behulp van de Koninklijke Bibliotheek, de Bibliotheek Rotterdam, de Bibliotheek van de Universiteit van Amsterdam, het Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie en de Universiteitsbibliotheek van de Vrije Universiteit.