Den Haag, 26 maart 2009
Bijdrage fractievoorzitter Hamer (PvdA) aan debat over de maatregelen in het kader van de economische crisis
Gesproken woord geldt!
Voorzitter,
Zware tijden vragen om stevige maatregelen.
Zware tijden vragen om verstandig handelen.
Zware tijden vragen om krachtig vasthouden aan je principes.
Laat ik duidelijk zijn; de overheid kan de economische crisis niet ongedaan maken.
Daarvoor liggen de wortels te diep in de internationale samenleving. Maar we kunnen wel zorgen:
* Dat de gevolgen van de crisis verzacht worden.
* Dat de sterkste schouders de zwaarste lasten dragen
* Dat we investeren in mensen en in de toekomst
Mensen die in deze zware tijden naar de overheid kijken verwachten twee dingen: houvast en vooruitgang. Mensen willen de zekerheid dat ze hun baan en hun sociale zekerheid behouden. Mensen willen perspectief, een stip aan de horizon naar een beter Nederland.
Voorzitter,
De zorgen van mensen in bedrijven die door de crisis worden geraakt gaan over vandaag en morgen. Bijvoorbeeld bij de mensen van Nedstaal in Alblasserdam. De adempauze die we vorige week in de onderhandelingen hadden vanwege de Europese top heb ik benut om even met de werknemers van dit bedrijf te praten.
Nedstaal is in principe een gezond bedrijf, maar het wordt hard door de crisis geraakt. Zes maanden geleden moesten werknemers nog structureel overwerken. Nu is het omzetverlies is 70 procent en zitten ze in de werktijdverkorting. Deze mensen vroegen één ding van mij: zekerheid.
* De zekerheid dat de regeling voor werktijdverkorting wordt verlengd.
* De zekerheid dat, mochten ze werkloos raken, de WW overeind blijft.
* De zekerheid dat wij alles op alles zetten om ze naar nieuw werk te begeleiden.
* De zekerheid dat hun pensioenfondsen tegemoet worden gekomen.
* De zekerheid dat de overheid gezonde bedrijven in tijden van nood helpt.
* De zekerheid dat banken krediet verstrekken aan gezonde bedrijven en gezonde klanten.
Met name vanwege dit laatste punt merkten we al snel dat er naast de behoefte aan zekerheid bij de werknemers van Nedstaal nog een andere emotie was. Dat is de boosheid op topbestuurders van banken die hebben gegokt met andermans geld. Natuurlijk zijn ze boos op topbestuurders die in goede tijden de winsten opstrijken, terwijl de belastingbetaler in slechte tijden de rekening mag betalen. Ook daarom vroegen ze de overheid om actie. Om de cultuur van meer en meer te doorbreken.
Voorzitter,
Wij bieden de werknemers van Nedstaal en alle mensen in het land de zekerheid waar zij om vragen. Het allerbelangrijkste daarbij is in één woord: werk.
Wij zetten alles op alles om zoveel mogelijk mensen zoveel mogelijk aan het werk houden. Ook garanderen wij de WW die we met z'n allen juist voor tijden als deze hebben opgebouwd. Tenslotte zullen we er alles aan doen om bedrijven door de kredietcrisis te helpen:
* Daarom verlengen wij de werktijdverkorting in de vorm van deeltijd WW.
* Daarom houden we de werkloosheidsuitkeringen overeind.
* Daarom helpen wij bedrijven in het algemeen, het MKB in het bijzonder, weer aan kredieten.
Voorzitter,
dit zijn bijzondere tijden die om bijzondere maatregelen vragen. Wij hebben hier mijns inziens terecht de tijd voor genomen. En wij zijn tevreden met het resultaat. Wij zeggen volmondig 'ja' tegen ons pakket, dat wij om 6 redenen omarmen.
1. Allereerst omdat er moet wordt geïnvesteerd in mensen en hun baan, onderwijs en scholing.
Behoud van werkgelegenheid en het tegengaan van werkloosheid zijn nu topprioriteit. De jeugdwerkloosheid voorop. Daarom geven wij 250 miljoen extra uit om dit te voorkomen. En mede om werk te behouden geven wij miljarden extra uit aan de bouw en de verbetering van scholen, zorginstellingen en infrastructuur.
Investeren in mensen is investeren in onderwijs. Wij geven daarom al tijdens de crisis een miljard extra uit aan wijkscholen, werkscholen, het MBO, de kennisinfrastructuur en innovatieprogramma's.
Bovendien hebben wij de minister van Onderwijs opdracht gegeven om samen met zijn collega van Economsche zaken een plan te presenteren op Prinsjesdag. Een plan om de uitgaven voor onderwijs op tenminste het niveau van het OESO-gemiddelde te brengen. Als dat geen vooruitgang is.
2. Wij omarmen dit pakket ten tweede omdat wij de rekening van deze crisis niet bij de meest kwetsbaren wordt gelegd.
Dit kabinet is het kabinet van eerlijk delen. Juist in deze moeilijke tijden moeten de sterkste schouders de zwaarste lasten dragen.
* Dat betekent dat we niet gaan bezuinigen op de thuiszorg en de AWBZ.
* Dat we niet bezuinigen op uitkeringen en deze niet ontkoppelen.
* Dat betekent dat we niet met de collectebus bij de laagste lonen aankloppen.
* Dat betekent dat we niet bezuinigen op ontwikkelingshulp.
Dit kabinet is niet van dat soort omgekeerde solidariteit. Nee, solidariteit met een hoofdletter S betekent dat we een bijdrage van mensen met de hoogste inkomens vragen.
* Dus gaat de bonuscultuur op de schop.
* Dus vragen we iets van de allerrijksten met een huis van meer dan 1 miljoen.
* Dus wordt door aanpassing van de zorgtoeslag de rekening van de oplopende zorgkosten niet door de laagste- maar juist door de hogere inkomens betaalt.
En natuurlijk is en blijft er gewoon een sociaal vangnet voor mensen die hun baan verliezen. Op uitkeringen gaan wij niet bezuinigen. En dat niet alleen.
Voor mensen die in de schulden terecht komen, is er extra geld voor schuldhulpverlening. Dat is sterk, dat is sociaal.
3. De derde reden waarom wij overtuigend instemmen met dit pakket is omdat het solide is.
Door de economische crisis worden we allemaal iets minder rijk. Ook de overheid. Tijdens de crisis houden we de uitgaven ondanks lagere inkomsten op peil en investeren we extra om de economie te helpen. Dat is goed, dat is nodig, maar daar zit ook een prijskaartje aan.
De rekening van deze crisis moeten wij samen betalen. Dat betekent ook hier: eerlijk delen. Ook tussen generaties. Na ons niet de zondvloed. Wij houden ons huishoudboekje solide, zodat de sociale zekerheid, het onderwijs en de zorg ook voor onze kinderen betaalbaar blijven. Daarom maken wij een speciale wet die regelt dat bij herstel van de economie de overheidsfinanciën weer op orde komen.
Want om met onze politiek leider te spreken: "Er is niets links of progressiefs aan om dure plannen uit te voeren, tekort en schuld op te laten lopen en vervolgens op geen enkele wijze thuis te geven als de rekening betaald moet worden."
4. Ten vierde is dit pakket economisch verstandig.
Tijdens de crisis wordt niet bezuinigd maar geïnvesteerd. Zo verzachten wij de gevolgen van de economische neergang. Daarom hebben wij nu tijdelijk de begrotingsregels losgelaten.
Daar nu tegen wil en dank aan vasthouden is een ramp voor de werkgelegenheid. De partij van de Arbeid heeft consequent volgehouden: eerst investeren, dan terugverdienen. Dat gaat het kabinet nu ook doen.
Investeren dus, maar ook terugbetalen.
Wij willen niet dat pril economisch herstel in de kiem wordt gesmoord door onnodig harde bezuinigingen. Wel zullen wij zodra de economie dit toelaat de rekening gaan betalen.
5. De vijfde reden waarom wij dit pakket positief beoordelen is vanwege het lange termijn perspectief.
Bij de vorige debatten over de crisis heb ik het kabinet om een Masterplan gevraagd. Nederland moet beter uit de crisis komen. Nederland moet klaar staan als de economie weer aantrekt. Daarvoor willen we een plan:
* waarmee we het crisismanagement ontstijgen en komen we tot een robuuste, toekomstgerichte en constructieve aanpak.
* Een plan, waardoor we beter uit de toekomst komen dan we er in gingen.
* Een breed gedragen plan, waarmee we onze economie innovatief, duurzaam en concurrentiebestendig voor de toekomst kunnen maken. Ik heb daartoe ook een motie ingediend met collega Halsema.
De agenda voor dit Masterplan ligt er nu. Bij de miljoenennota moet dit verder ingevuld zijn. Dankzij het sociaal akkoord is het een breed gedragen plan waarmee we de toekomst met vertrouwen tegemoet treden.
Met deze agenda kunnen we beter uit deze crisis komen dan we er in gingen.
* Daarom is het tijd koers te zetten naar een meer duurzame economie.
* Daarom investeren we fors in schone energie,
* isoleren we woningen en scholen,
bouwen we tuinbouwkassen die geen energie kosten, maar juist energie opleveren
en komt er een sloopregeling voor oude vervuilende auto's.
* Dat betekent nu meer banen en straks een duurzaam Nederland.
* Daarom komt er extra geld voor in onderwijs, kennis en innovatie.
* Daarom investeren wij in stedelijke vernieuwing en in krachtige wijken.
* Daarom komt er een Deltafonds ingesteld.
Voorzitter,
De discussie gaat vandaag vooral over de vraag hoe we de economie kunnen stimuleren en hoe we dit gaan betalen. Maar de agenda van dit kabinet reikt verder dan dat.
6. Dat is de zesde en laatste reden dat wij tevreden zijn over het resultaat van de onderhandelingen.
Wij hebben naast alle economische maatregelen ook een morele agenda. Met deze agenda in de hand rekenen wij af met het morele tekort dat het casinokapitalisme heeft achtergelaten.
Het morele tekort van steeds maar sneller, steeds maar meer.
Het morele tekort van inhalig korte termijn denken dat de crisis heeft veroorzaakt.
Wij zullen de financiële sector hervormen. Zodat er een omslag komt.
* Van perverse bonuscultuur naar een verantwoord beloningsbeleid.
* Van risicovolle, korte termijn investeringen naar verantwoorde risico's op lange termijn.
* Van eenzijdige macht van aandeelhouders naar stevige medezeggenschap van de werknemers.
* Van publieke instellingen die niet top-down maar bottom-up bestuurd worden.
Voorzitter,
Het pakket dat nu voorligt is er niet zonder slag of stoot gekomen. De inzet van de verschillende partijen lag op sommige punten ver uit elkaar. Wij wilden alleen naar buiten komen met een pakket dat door alle partijen volledig wordt gedragen.
Het is daarom ook goed dat de lagere overheden gaan mee investeren en dat er samen met de werkgevers en de werknemers uitvoering wordt gegeven aan dit nationale akkoord.
Conclusie:
Voorzitter, tot slot.
Bij de onderhandelingen over dit crisispakket stond het belang van gewone mensen voor mijn fractie steeds voorop. Naar mijn stellige overtuiging kunnen de werknemers van Nedstaal tevreden zijn met dit pakket.
* Wij gaan hun bedrijf helpen om weer te kunnen investeren in hun bedrijf
* Wij geven de werknemers extra lucht door de deeltijd WW te verlengen
* Wij houden hun WW overeind
* Wij zetten alles op alles om hun pensioenfondsen te helpen herstellen
* En tot slot: wij gaan miljarden investeren in duurzame energie. In windmolen, met veel staal erin. Een nieuwe markt voor de fabriek in Alblasserdam worden gemaakt.
Voorzitter,
Met de morele agenda, de investeringsagenda en de houdbaarheidsagenda in de hand kiest dit kabinet voor de toekomst. Voor een duurzame toekomst. Voor een sterke toekomst. Voor een sociale toekomst.
Dank u wel.
Partij van de Arbeid