GroenLinks
Halsema: pijn verdelen en kiezen voor duurzame economie
Donderdag 26 maart 2009, 18:47u - Femke Halsema
Halsema: pijn verdelen en kiezen voor duurzame economie "De mondiale
economische crisis is niet zomaar voorbij. De pijn moet eerlijk worden
verdeeld en de kans met beide handen gegrepen om de omslag naar een
duurzame economie en een solidaire samenleving te maken." Dat zei
Femke Halsema vanmiddag tijdens het debat over de crisismaatregelen
van het kabinet. Ze vroeg de premier welke bijdrage het kabinet levert
om de grote nood te lenigen. Zelf ziet ze weinig terug van de
daadkracht die het kabinet zou moeten tonen. "Ik heb elke verwijzing
daarna gemist in het crisispakket." Hier haar volledige inbreng bij
het debat over de maatregelen in het kader van de economische crisis.
MdV,
Wereldwijd is de economische ravage groot. De crisis op de financiële
markten heeft hard toegeslagen in de economie van alledag. Niet alleen
in Nederland. Het aantal mensen dat elke dag honger Lijdt is gegroeid
naar ruim 1 miljard. Jaren van inspanning om de armoede terug te
dringen lijken voor niets geweest. Ik vraag het kabinet wat zij als
haar bijdrage ziet om deze grote nood te lenigen. Ik heb elke
verwijzing daarna gemist in het crisispakket.
MdV,
De kredietcrisis staat niet op zichzelf. De illusie van perfect
functionerende, vrije, internationale financiële markten is hardhandig
doorgeprikt. Ons internationale financiële stelsel blijkt een wankel,
chaotisch en riskant casino te zijn. We zijn er ook niet immuun voor.
Dure bankiers hebben gegokt met onze welvaart en we hebben allemaal
verloren. Dat is een wel heel harde les, vooral voor alle mensen die
nu hun werk kwijt raken, of dreigen kwijt te raken.
Daarom vraag ik de coalitiefracties vandaag in te stemmen met de motie
Rutte-Halsema en zo de weg vrij te maken voor een breed gesteund
parlementair onderzoek naar de kredietcrisis. We moeten consensus
bereiken over het hoe en waarom van deze crisis, maar vooral hoe zon
crisis met alle macht in de toekomst te voorkomen. En we hebben haast:
op de europese en internationale agenda prijken inmiddels de eerste
plannen voor hervorming van ons financieel stelsel. Laat dit parlement
op tijd zijn invloed doen gelden met eigen voorstellen op basis van
een gedegen onderzoek..
MdV,
De kredietcrisis staat niet op zichzelf. De financiële vraatzucht
markeert het einde van een oude economie die rust op een ontembaar
verlangen naar eindeloze materiële groei. Die groei is niet duurzaam.
We stevenen af op een mondiale klimaatcrisis die zich waarschijnlijk
eerder en sneller aftekent dan tot op heden officieel erkend en de
vooruitzichten voor een mondiaal klimaatakkoord zijn er met de
economische crisis van dit moment niet beter op geworden. We kampen
met een wereldwijde voedselcrisis en stevenen af op een energiecrisis
hier thuis.
Voor GroenLinks moet onze energievoorziening razendsnel duurzaam
worden. Dat levert groene banen op, zorgt voor minder afhankelijkheid
van fossiele brandstoffen en dubieuze regimes (zoals Saoedi Arabië) en
dat keert de klimaatcrisis. Een sterke publieke sector met uitstekend
onderwijs en moderne sociale voorzieningen is cruciaal. Nieuw,
maatschappelijk verantwoord ondernemerschap en duurzame banken zijn
onmisbaar om de omslag naar een groene, solidaire economie te maken.
Het kabinet markeert in haar crisisbrief een morele crisis. Wat
bedoelt zij daarmee? Wordt, terwijl de falende bankiers de economie in
de afgrond stort, toezichthouders sliepen en neoliberale politici hun
verantwoordelijkheid verkwanselden, de hele samenleving voorwerp van
een morele herbewapening? De meeste Nederlanders hebben geen deel aan
de absurde beloningen en de graaicultuur bij de financiële elite. De
maatschappelijke moraal van iedere Nederlander wordt er hier
onterecht, en met de haren bijgesleept.
Het kabinet heeft te lang gewacht met haar crisisplan. De economie is
sinds het najaar getroffen door een razendsnelle vraaguitval die
volgde op de kredietcrisis. Alom is wantrouwen gezaaid onder bedrijven
en burgers. Dan hoort de overheid snel en adequaat te handelen en dat
is onvoldoende gebeurd. Dat reken ik de minister-president aan. Waarom
duurde het zo lang, vraag ik hem?
Het pakket maakt geen trefzekere maar een halfbakken indruk. Eén
winstpunt wil ik noemen. De sterk oplopende WW-uitgaven worden buiten
haken geplaatst en krijgen daarmee de status van automatische
stabilisator. Daar pleit GL al 10 jaar voor. Gek is wel dat deze 10
miljard twee keer wordt geteld. Ze zitten én in de 50 miljard waar
Donner mee schermt; én in de 17 miljard waar Bos mee schermt. Hier
leidt spinnen tot het dubbel uitgeven van 10 miljard euro.
Ook de groene investeringen zijn welkom, maar worden geneutraliseerd
door de asfaltuitgaven en de afschaffing van de vliegtax. Van een fors
stimuleringspakket is al met al geen sprake, want waar met de ene hand
wordt gegeven wordt met de andere hand even hard bezuinigd. Over de
investeringen is het pakket uitvoerig, over de invulling van de
aankomende bezuinigingen wordt in alle talen gezwegen. Wij vrezen
grote bezuinigingen op met name de zorg en/of de zorgtoeslag.
Bovendien: de ingeboekte 3,2 miljard voor loonmatiging is los zand.
Wat betreft de structurele hervormingen regent het taboes. Geen
afschaffing van de aanrechtsubsidie, geen aanpak eigen huis, geen
modernisering van de arbeidsmarkt, geen beperking van het
pensioensparen, en een onhandige, mistige afspraak rond verhoging van
de AOW-leeftijd. Per saldo scoort hier het kabinet zwaar onvoldoende.
Kabinet Grijs 1 maakt zijn naam meer dan waar.
MdV,
Al zo vaak heb ik namens GroenLinks gepleit om de koers te verleggen
naar een duurzame, groene economie die de aarde en het nageslacht
spaart en niet opzadelt met een torenhoge milieuschuld, en die
globalisering met een menselijk gezicht mogelijk maakt. Daarom vragen
wij om een Green Deal. Om dat pleidooi kracht bij te zetten presenteer
ik vandaag het crisispakket van GroenLinks. Wij investeren op korte
termijn twee maal zoveel als het kabinet, maar ons pakket is ook twee
keer zo houdbaar op de lange termijn. Ik vraag het kabinet om een
reactie, al was het maar omdat wij vannacht hebben gedaan waar het
kabinet een maand voor nodig had en nog niet in is geslaagd.
Onze Green Deal kent vier elementen: werk, groene investeringen,
solidariteit en houdbaarheid van de overheidsfinanciën.
Werk
In 2010 zijn er mogelijk meer dan 800.000 werklozen. Zij vangen de
grootste klappen op van de recessie. Zoals de gescheiden vader van 42
met 2 kinderen die mij gisteren mailde. Hij is sinds december werkloos
en heeft al 50 sollicitaties achter de rug en geen baan. Zijn WW loopt
nu af en de bijstand is onvoldoende om zijn huur te betalen. Wat moet
hij? Welk perspectief biedt het kabinet hem? Moet hij vooral langs de
kant fit blijven voor de arbeidsmarkt, zoals de minister van sociale
zaken in zijn brief schrijft? Voor als er ooit nog een baan voorbij
komt? De vader wil, net als wij, NU actie.
Juist in deze tijd houd ik het kabinet aan zijn oude belofte 200.000
langdurig werklozen uit de uitkering te halen. Waar is deze ambitie
gebleven? De plannen om de jeugdwerkloosheid tegen te gaan zijn vaag.
Wat is het kabinet van plan?
GL komt met een groot aantal aanvullende investeringen variërend van
o.a. verlenging van de studiefinanciering, participatiebanen tot en
met het verlagen van de lasten op arbeid. Dit gaat om veel extra werk.
Graag een uitgebreide reactie.
Groene investeringen
Toedeloe, zegt minister Cramer als de milieubeweging niet van totale
bewondering voor dit pakket in katzwijm valt. Er wordt 2 miljard extra
uitgetrokken voor groene investeringen, aldus de minister van VROM.
Kan het kabinet mij vertellen waar ik deze 2 miljard kan vinden? Of
heeft zij misschien alle investeringen tot 2020 bij elkaar opgeteld?
En wat een Arrogantie: 4 miljoen leden. Sociale partners onderhandelen
mee, de groene partners worden uitgejouwd: wat heeft dit met
samenwerking te maken? Wanneer gaat het kabinet zich realiseren dat
middenveld niet alleen uit sociale partners bestaat? Het Kabinet zou
niet in het hoofd halen om toedeloe tegen Mevr. Jongerius te zeggen. A
sluit ik niet helemaal uit dat minister Donner het denkt.
Geen misverstand. Het is goed dat groene investeringen deel uitmaken
van het crisispakket en dat daarmee enige uitvoering wordt gegeven aan
de motie Halsema/Hamer. Maar tegelijkertijd geeft het kabinet vol gas
op de oude vertrouwde weg. Opnieuw wordt de asfalteermachine naar
buiten gerold met de Spoedwet wegverbreding en honderden miljoenen
extra. Opnieuw wordt de fiscale vrijstelling van de luchtvaart in ere
hersteld. Dit kabinet breekt niet met Nederland Distributieland. Dat
had gemoeten.
En dan de duurzame energie: er lijkt een feed-in tarief te komen. Dat
zou grote winst zijn. Wanneer gaat dit van start? En wat betekent
budgettaire beheersbaarheid dat als criterium wordt genoemd. Is er dus
geen vaste en automatische koppeling tussen aanbod van groene stroom
en een vaste vergoeding zoals in Duitsland? Hoe zit dat?
GroenLinks doet belangrijke aanvullende investeringen in groene banen:
investeer in OV, creëer groene vouchers voor burgers en bedrijven en
forceer een marktdoorbraak voor elektrische autos.
Solidair
Een crisispakket moet ten derde - solidair zijn. Het kabinet wenst
loonmatiging. CPB-chef Teulings ontraadt dit en vele economen zeggen
het hem na, loonmatiging is nu niet wenselijk gezien het karakter van
de crisis: massale uitval van de vraag.
Het pakt bovendien desastreus uit voor laagste inkomens. Het kabinet
gaat uit van de 0-lijn, maar dat lees ik niet in het sociaal akkoord
en het wordt bestreden door de sociale partners. Wat komt er terecht
van afspraak van de Stichting van de Arbeid die minimaal streeft naar
koopkrachtbehoud? Gaat het kabinet ontkoppelen en de uitkeringen
bevriezen?
Wat de fractie van GroenLinks stoort is in deze crisis geen enkele
bijdrage wordt gevraagd van de hogere inkomensgroepen, behalve dat zij
in de verre toekomst iets meer gaan betalen voor hun miljoenenvilla.
Waarom deze keus? En hoe kan de PvdA dit verantwoorden?
Met grote zorg zie ik de forse bezuiniging op de zorgtoeslag. Zon 40%
(CHECK) van het budget wordt wegbezuinigd. Ook dat zal mensen met een
modaal inkomen op termijn fors in de problemen brengen want de premie
voor de basisverzekering zal onherroepelijk stijgen in tijden van
vergrijzing. Worden de stijgende zorgkosten straks echt solidair
opgebracht? Waarom kiest het kabinet niet voor een vermogenstoets bij
de AWBZ? GL kiest ervoor om de koopkracht voor de minima te
compenseren en wij vragen solidariteit van de hoogste inkomens.
Houdbare overheidsfinanciën
GroenLinks wil nu investeren onder de voorwaarde dat we de begroting
structureel op orde brengen. Ook hier is het pakket van het kabinet
onvoldoende én bovendien verkeerd opgesteld. Onvoldoende, omdat veel
meer structurele maatregelen nodig zijn: GroenLinks kiest voor
geleidelijke afschaffing van de aanrechtsubsidie, aanpakken van de
hypotheekrenteaftrek, modernisering van de arbeidsmarkt, aftoppen van
het pensioensparen, en een eerlijke vernieuwing van de AOW: recht op
AOW ontstaat na minimaal 40 jaar werken en met een ondergrens van 63
jaar. Dat levert een flinke impuls op voor de arbeidsparticipatie,
levert dezelfde houdbaarheidswinst op als het plan van het kabinet én
beschermt automatisch mensen in zware beroepen. Daarmee veel
rechtvaardiger dan het voorstel van D67. Waarom kiest het kabinet daar
niet voor?
Waarom zijn in de coalitie alle taboes negatief uitgeruild en
veroordeelt het kabinet zichzelf tot stilzitten? Waarom is niet voor
de positieve benadering gekozen zodat we stappen vooruit zetten?
Het pakket is bovendien verkeerd. De bezuiniging op de zorgtoeslag is
voor GroenLinks niet aanvaardbaar en het plan om de AOW-leeftijd te
verhogen naar 67 jaar is niet solidair. Het leidt namelijk niet tot
een eerlijke verdeling van lusten en lasten van de vergrijzing.
Bovendien zal het kabinet vastlopen met een aparte regeling voor de
zware beroepen, dat is al eerder geprobeerd in 2004 tijdens de aanpak
van de VUT en heeft geen resultaat opgeleverd. Hoe ziet het kabinet
dat voor zich?
En hoe gaat dit verder? De SER mag met een alternatief komen. Moet dat
nu wel of niet een unaniem advies zijn? Wanneer wijkt het kabinet af
van haar eigen lijn? Als de houdbaarheidwinst van een alternatief even
groot is? Als alle taboes van de coalitie worden gerespecteerd? Is het
kabinet bereid de hypotheekrenteaftrek en de aanrechtsubsidie wel ter
discussie te stellen als de SER dat unaniem adviseert?
MdV,
Ik rond af. De mondiale economische crisis is niet zomaar voorbij. De
pijn moet eerlijk worden verdeeld en de kans met beide handen gegrepen
om de omslag naar een duurzame economie en een solidaire samenleving
te maken. De crisis vraagt bovenal politiek leiderschap dat vertrouwen
weet te wekken. Minister-president, dat is U met uw kabinet tot op
heden niet gelukt. Wat gaat u doen?