Wageningen Universiteit en Researchcentrum
met aaltjes
Kanker voorspellen met aaltjes
26 mrt 2009
De Wageningse nematoloog dr. Jan Kammenga denkt over enige jaren een
stapje dichterbij het voorspellen van kanker in mensen te zijn. Met
dank aan het wormpje Caenorhabditis elegans.
Kammenga ontving begin dit jaar drie miljoen euro van de Europese Unie
om samen met vier partnerinstituten de rol van genetische variatie bij
de vorming van kanker te ontrafelen. Dat is bijzonder â een nematoloog
die een EU-project op het gebied van humane gezondheid in de wacht
sleept, zeker als je weet dat maar vijf van de 150 projectvoorstellen
geaccepteerd werden.
De nematode C. elegans is een prachtig model voor de humane
gezondheid. Verschillende Nobelprijswinnaars voor medicijnen deden hun
baanbrekende ontdekkingen dankzij het aaltje. âHet is een simpel
beestje, maar alle functies zijn aanwezigâ, zegt Kammenga. âBovendien
is het gehele genoom van C. elegans bekend, net als de evolutie van de
celgroei. Door die kennis kun je de genetische invloed bij de
ontwikkeling van ziekten bestuderen.â
Kammenga richt zich daarbij op genetische variatie, die uiteraard een
cruciale rol speelt bij erfelijke ziektes. âWe kunnen een gen van de
nematode uitschakelen en met behulp van wiskundige modellen nagaan of
dat tot ziekteverschijnselen leidt.â Kammenga weet van eerder
onderzoek dat een aantal genen van invloed is op de vorming van
kanker. âMaar we weten de mogelijke invloed van andere genen op dat
proces nog niet.â Daarvoor moet hij de onbekende allelen â stukjes DNA
met een bepaalde cijfercode â ook onderzoeken. âEen net iets andere
DNA-volgorde kan grote gevolgen hebben.â
Door meerdere familieleden van C. elegans te onderzoeken, hoopt hij de
DNA-pakketjes van de nematode te vinden die de vorming van kanker
aansturen. âDaarna gaan we dan kijken of die allelen ook bij mensen
voorkomen. Daar kan een bepaalde genenset uitkomen die grote invloed
heeft op de vorming van kankerâ, zegt Kammenga. Hij ziet zijn
onderzoek als een ontdekkingstocht. âWe zijn de eerste groep in de
wereld die de invloed van de onbekende allelen onderzoekt en
modelleert. We weten niet of we wat zullen vinden.â
De nematoloog werkt samen met onderzoeksgroepen in Groningen,
Zwitserland en Engeland. De Wageningse groep is goed in het meten van
genexpressie; de andere groepen zijn sterk op het gebied van
celontwikkeling en data-analyse. Door de Europese subsidie kunnen de
vijf partners tien extra onderzoekers aanstellen. Kammenga heeft zijn
team uitgebreid met een promovendus en een postdoc. De competitie met
Amerikaanse onderzoekers van onder meer Massachusetts Institute of
Technology is hevig. âWe moeten snel scoren; niet aarzelen als we
resultaten hebben.â / Albert Sikkema
Bovenstaand bericht is geproduceerd door de redactie van Resource, het
weekblad voor Wageningen Universiteit en Researchcentrum. Meer
informatie bij Pers- en wetenschapsvoorlichting van Wageningen UR,
e-mail: pers.communicatie@wur of bij de redactie van Resource, e-mail:
resource@wur.nl. Zie archief op http://www.resource-online.nl.