Van Gogh Museum
Amsterdam, 26 maart 2009
Topstukken Odilon Redon en Emile Bernard in het
Van Gogh Museum
Tachtig meesterwerken uit de collectie van zakenman Andries Bonger tentoongesteld
Van 10 april tot en met 20 september 2009 is de tentoonstelling Odilon Redon en Emile Bernard. Meesterwerken uit de collectie van Andries Bonger te zien in het Van Gogh Museum. De Amsterdamse verzekeringsbankier Andries Bonger (1861-1936) bracht van 1892 tot 1908 circa 250 kunstwerken bijeen van onder meer zijn vrienden Odilon Redon (1840-1916) en Emile Bernard (1868-1941). Een aanzienlijk deel van zijn zorgvuldig opgebouwde verzameling eigentijdse Franse kunst is in 1996 door de Nederlandse Staat aangekocht en ondergebracht in het Van Gogh Museum. Tachtig werken, waaronder schilderijen, tekeningen, pastels, prenten en borduurwerken van Redon en Bernard, geven de vooruitstrevende smaak van Andries Bonger weer. De tentoonstelling, ingericht in de sfeer van Bongers woonvertrekken, is aangevuld met brieven, foto's, documenten en enkele belangrijke bruiklenen waaronder schilderijen van Paul Cézanne en Vincent van Gogh. Deze werken maakten vroeger ook deel uit van de verzameling van Bonger. Tevens wordt aandacht besteed aan de resultaten van het uitgebreide technische onderzoek dat is verricht naar de collectie. Bij de tentoonstelling verschijnt het gelijknamige boek over de volledige collectie van Andries Bonger.
De verzamelaar
Bonger was een van de eerste verzamelaars in Nederland die oog had voor de Franse avant-gardekunst van zijn tijd. In de jaren 1880 had hij deze al in Parijs ontdekt, via zijn vriend en latere zwager Theo van Gogh. Aanvankelijk verzamelde hij werk van Paul Cézanne, Paul Gauguin en Vincent van Gogh, maar gaandeweg ging zijn belangstelling uit naar het meer symbolistische werk van Odilon Redon en Emile Bernard - kunst die niet voortkwam uit de werkelijkheid maar uit de fantasie. Met deze kunstenaars correspondeerde hij intensief en bouwde hij vriendschappelijke banden op. Bovendien steunde Bonger hen op moeilijke momenten in hun carrière en verzamelde hij vanaf 1893 hun werk op grote schaal. Door de langdurige vriendschappen met de kunstenaars kon hij uit verschillende periodes en in verscheidene technieken werk van hen verwerven: schilderijen, prenten en tekeningen, maar ook tapisserieën en speciaal voor hem ontworpen panelen ter decoratie van zijn woonhuis.
Emile Bernard en Andries Bonger
Bonger ontmoette Bernard in 1890, op de begrafenis van hun gezamenlijke vriend Vincent van Gogh. Hij waardeerde het moderne, decoratieve werk van de jonge kunstenaar en nadat een geanimeerde briefwisseling op gang was gekomen, begon Bonger op grote schaal aan te kopen. Zelfs toen Bernard in 1893 voor een jarenlange religieuze zoektocht naar het Midden-Oosten vertrok, hielden ze contact via brieven en kocht Bonger regelmatig werk dat Bernard hem opstuurde. Bonger had een duidelijke voorkeur voor Bernards moderne werk. Toen de kunstenaar zich hier gaandeweg van afkeerde en vanaf circa 1900 steeds traditioneler en realistischer ging schilderen, ontstonden er spanningen. Bonger wist een breuk lange tijd te vermijden door het geven van opdrachten voor decoratief werk, maar vanaf 1908 kocht hij nauwelijks nog van Bernard. Ze bleven evenwel corresponderen tot Bongers dood.
Odilon Redon en Andries Bonger
In 1891 bracht Bonger samen met Bernard een bezoek aan het atelier van Redon in Parijs. Bonger bewonderde de wijze waarop Redon onderwerpen uit de fantasie, bijbel en de literatuur verwerkte in een nieuwe, eigen beeldtaal. In 1893 kocht Bonger, die zelf een groot literatuurliefhebber was, zijn eerste twee prenten van deze symbolist. Langzaam zou hij uitgroeien tot de belangrijkste Nederlandse verzamelaar van Redons werk, aanvankelijk van zijn teken- en prentkunst, later ook van zijn schilderijen en decoratieve werken. Bonger was voor Redon behalve een actief verzamelaar een goede vriend, beschermheer, raadgever en promotor. Zo stimuleerde hij de kunstenaar om zijn memoires te publiceren, die de kunstenaar aan hem opdroeg.
Andries Bonger en de familie Van Gogh
Van 1879 tot 1892 werkte Bonger als jongste bediende bij een handelsfirma in Parijs. In 1881 raakte hij bevriend met Theo van Gogh, die in dezelfde stad kunsthandelaar was. Het was Theo die bij Bonger de interesse voor moderne kunst aanwakkerde. Samen bezochten ze exposities en discussieerden ze urenlang over kunst. Ook met Theo's broer Vincent, die van 1886 tot 1888 in Parijs verbleef, voerde Bonger lange gesprekken over literatuur en kunst. In 1889 trouwde Theo met Bongers zusje Johanna (Jo), zodat de vrienden zelfs familie werden. Bij zijn vertrek uit Parijs in 1892 bezat Bonger als een van de eersten zeven schilderijen van Van Gogh.
Publicatie
Odilon Redon en Emile Bernard. Meesterwerken uit de collectie van Andries Bonger door Fred Leeman met medewerking van Fleur Roos Rosa de Carvalho. In dit boek is beschreven hoe Bonger zijn verzameling bijeenbracht en worden voor het eerst alle werken uit de oorspronkelijke collectie samen getoond. Van Gogh Museum / Waanders Uitgevers, 160 pagina's, 230 illustraties, beschikbaar in het Nederlands en het Engels. Prijs: ¤ 29,95 (hardcover). Verkrijgbaar in de museumwinkel van het Van Gogh Museum, via
Op donderdag 9 april om 17.30 uur wordt de tentoonstelling geopend in aanwezigheid van Zijne Excellentie Dr. R.H.A. Plasterk, Minister voor Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen. Mocht u hierbij aanwezig willen zijn dan kunt u zich voor 2 april 2009 aanmelden via