Ad van Deemen, deskundige beslistheorie
Crisisberaad: hoe meer druk, hoe minder kans op écht nieuwe plannen
Aanleiding
Het kabinet deed er te lang over om tot een pakket crisismaatregelen te komen. Onderhandelings- en beslisdeskundige Ad van Deemen weet echter dat te veel druk op onderhandelingen het resultaat ervan kan beïnvloeden - doorgaans negatief. Voordat je er erg in hebt, ligt er een resultaat dat niet gedragen wordt. En dan 'ben je weg en begint het hele onderhandelingscircus opnieuw'.
Radbouddeskundige
Ad van Deemen is hoogleraar Beslistheorie en Strategisch Management aan de Radboud Universiteit Nijmegen. In het Nijmeegse NSM Decision Lab onderzoekt hij volgens welke spelregels collectieve besluitvorming verloopt.
Strategische besluitvormingsprocessen zijn altijd complex, weet Van Deemen uit zijn experimenten in het Decision Lab. 'In situaties als deze, waarin er geen vooraf gegeven oplossing is, doet elke partij voorstellen. Elk voorstel kan afgewezen en vervangen worden door een ander voorstel dat ook kan rekenen op een meerderheid in de coalitie. Dat dansen om elkaar heen moet niet te lang duren, want dan raken de voorstellen steeds verder van de oorspronkelijke doelstelling verwijderd. Het gevaar is namelijk dat er een resultaat uitrolt dat weliswaar een meerderheid haalt, maar waar niemand zijn eigen standpunten meer in herkent.'
Tot zo'n crisis of, in termen van de speltheorie, chaos komt het in de praktijk niet vaak. 'In ons lab zien we dat mensen op een gegeven moment wel doorkrijgen dat deze strategie niet werkt. Dat is het moment om op metaniveau beslissingen te nemen: het gebied afpalen waarbinnen je wilt opereren en het hoofddoel bepalen. In dit geval: wil je het bloeden stelpen en de patiënt - de economie - op de intensive care in leven houden of wil je met nieuwe strategieën en andere prioriteiten de patiënt écht beter maken - ik noem maar wat: helemaal inzetten op investeren in technische en sociale innovatie, duurzaamheid, energieverbruik enzovoort. Als er eensgezindheid over die beslissingskaders is, gaat het proces makkelijker.' Van Deemen verwacht dat het crisispakket vooral zal neerkomen op: de economie draaiende houden. Want tijd om echt nieuwe maatregelen te nemen, heeft het kabinet niet. Bovendien is voor een vernieuwend pakket van maatregelen veel minder draagvlak te verwachten.
En als onderhandelingen leiden tot een resultaat dat niet gedragen wordt, ben je al snel terug bij af en kom je terecht in een politieke crisis. 'Als er een resultaat ligt, begint het pas echt. Dan moet het kabinet zijn plannen gaan verkopen. Draagvlak creëer je door vast te houden aan je plan en dat helder uit te leggen. Als dat niet voldoende is, toon dan duidelijk leiderschap. Laat zien dat het hele kabinet erachter staat. Voorkom dat een van de eigen partijen zegt het eigenlijk niets te vinden. Want dan ben je weg en begint het hele onderhandelingscircus opnieuw.'
Waarom juist Ad van Deemen bellen?
Sociale wetenschapper Ad van Deemen doet onderzoek naar strategische beslissingen bij organisaties. Om het gedrag van mensen en de invloed van procedures in collectieve besluitvormingsprocessen te bestuderen heeft hij het NSM Decision Lab ontworpen. Hierin kan hij de speltheorie en de socialekeuzetheorie experimenteel toetsen. Behalve in wetenschappelijke vakbladen publiceert Van Deemen bijvoorbeeld ook in het blad OR Informatie.
*
Contact
Ad van Deemen
(024) 361 30 76
Wetenschapsredactie
(024) 361 60 00