Ingezonden persbericht
P E R S B E R I C H T
Utrecht, 20 maart 2009
Seksualiteit is meer dan `seks'
Relationele en seksuele vorming nodig vanaf groep 1 basisschool
`Moet je kleuters al vertellen over seks??!' is een vraag die de Rutgers Nisso
Groep vaak krijgt. Jazeker! Niet over seks in de zin van seksueel gedrag. Maar
kinderen hebben wel veel vragen die te maken hebben met seksualiteit:
waarom hebben jongens een piemel en meisjes niet? Hoe komt een baby in de
buik? Wat is verliefd zijn? Dát zijn zaken die aan de orde komen vanaf de
onderbouw van het basisonderwijs in de Week van de Lentekriebels, van 23 tot
en met 27 maart. Het gaat in de kleuterklas vooral om relationele vorming, over
lichaamsbeleving en waarden en normen.
Basis voor gezonde en veilige relaties wordt jong gelegd
De basis voor gezonde en veilige relaties wordt gelegd lang voordat er van
relatievorming of seksueel contact sprake is. Het zelfbeeld en seksuele waarden en
normen worden immers op jonge leeftijd gevormd. Bij lessen over relaties en seksualiteit
gaat het vooral over de lichamelijke, emotionele en psychosociale ontwikkeling van
kinderen, relatievorming, weerbaarheid, gelijkwaardigheid tussen jongens en meisjes en
respect. Zoals respect voor diversiteit: niet iedereen denkt overal hetzelfde over en soms
worden jongens verliefd op jongens en meisjes op meisjes. Dit zijn belangrijke en
waardevolle aspecten in de opvoeding van kinderen, en helaas krijgt niet elk kind deze
voldoende of vanzelfsprekend mee vanuit thuis.
Deelname groeit elk jaar
Dit jaar doen er ruim 350 basisscholen mee aan de Week van de Lentekriebels. De
scholen worden intensief ondersteund door 21 GGD'en. Vorig jaar deden er zo'n 250
scholen mee. In de Week van de Lentekriebels wordt er elke dag in groep 1 t/m 8 een
les gegeven over relaties en seksualiteit. In de werkvormen en thema's wordt
aangesloten bij de leeftijd en belevingswereld van de kinderen en bij verschillende
culturele en religieuze achtergronden. Het lespakket Relaties & Seksualiteit dat voor de
lessen wordt gebruikt houdt rekening met de lichamelijke, psychosociale en cognitieve
ontwikkeling van de kinderen.
Hoe zien de lessen eruit?
De meeste lessen die gegeven worden in de Week van de Lentekriebels komen uit het
lespakket Relaties & Seksualiteit. Dit zijn voorbeeldlessen; de leerkrachten kunnen de
informatie vertellen op een manier die zij zelf prettig vinden of aanpassen aan de visie
van de school.
In de onderbouw gaan de lessen over lichaamskenmerken, het beeld van jezelf en van
anderen, verschillen en overeenkomsten, over bloot, over het verschil tussen jongens en
meisjes, over vriendschap en verliefdheid, met wie je woont en over prettige en niet-
prettige aanrakingen. En natuurlijk over hoe je geboren wordt.
Voorbeeldlessen onderbouw
Beeld van jezelf
In deze les zijn de kinderen actief bezig met specifieke lichaamskenmerken van zichzelf
en van anderen.
Spiegel kijken: ze beschrijven wat ze zien
Dit ben ik: tekening maken van zichzelf en vergelijken in de groep
Zoekspel: kinderen zoeken iemand met dezelfde haarkleur of kleur ogen
Vriendschap en houden van
In deze les verkennen de kinderen begrippen als vriendschap en houden van. Hierbij
gaat het vooral om de invulling die kinderen hieraan geven en het belang van relaties.
Vriendjes en vriendinnetjes: In een kringgesprek worden vragen gesteld als: waarom
vind je iemand lief/aardig? Waarom is iemand je vriend? Wat doe je het liefst samen met
een vriendje? Wanneer is een vriendje niet aardig? Wat doe je met jongensvriendje en
wat doe je met een meisjesvriendje?
Soortgelijke vragen kunnen ook gesteld worden over familie en het gevoel van `houden
van'.
Hoe ben jij geboren?
Kinderen zijn in deze les bezig met vragen rondom zwangerschap en geboorte.
Jij in de buik: kinderen laten foto's zien van hun moeder toen zij in de buik zaten, foto's
worden vergeleken. Duurde het lang of kort voordat de baby geboren werd?
Hoe komt een baby in de buik?: Er wordt een verhaal verteld over de bevruchting.
Bijvoorbeeld dat er een baby in de buik kan groeien als het eitje van de vrouw en het
zaadje van de man bij elkaar komen. Dat kan als de man en de vrouw bloot gaan vrijen.
Wat kan de baby in de buik?: Er wordt verteld hoe de baby in de buik groeit, eet, hoort
en beweegt.
Hoe ben jij geboren?: Aan de kinderen wordt eerst zelf gevraagd of zij weten hoe ze
geboren worden. Vervolgens wordt verteld dat de meeste baby's door de vagina van de
moeder geboren worden.
Voorbeeldlessen middenbouw
In de middenbouw kan het gaan over het beeld dat je van jezelf hebt, hoe jongens en
meisjes over elkaar denken, over vriendschap en hoe je dat in stand houdt, over verliefd
zijn, verschillende relaties (homoseksualiteit) en over seks. Daarnaast wordt aandacht
besteed aan wensen en grenzen.
Jongens en meisjes over elkaar
In deze les denken de kinderen na over verschillen en overeenkomsten in spelgedrag
tussen jongens en meisjes. Kinderen bespreken met elkaar welke spelletjes jongens en
meisjes het liefst samen spelen. Waarom daar geen meisjes/jongens bij mogen. En of
meisjes/jongens dat wel zouden willen.
Verliefd
Brieven: Kinderen lezen in brieven over verliefdheid en bespreken aan de hand daarvan
hoe het voelt om verliefd te zijn.
Tekening of gedicht: Kinderen maken een tekening of een gedicht die de gevoelens
weergeven als je verliefd bent.
Wat is seks
In deze les leren kinderen dat uitingsvormen van en opvattingen over seksualiteit
verschillen. Die kunnen per persoon verschillen, maar ook per groep of leeftijd en per
cultuur.
Vragenlijst: de kinderen beantwoorden een vragenlijst met vragen als: Welke gevoelens
horen bij het woord seks? Bijvoorbeeld: verliefdheid, liefde, opwinding, zenuwachtig,
verlegen, raar, blijdschap, helemaal niet leuk, warm, koud. Deze vragen bespreken ze in
groepjes, zo weten ze ook wat hun klasgenootjes daarbij denken. Vervolgens gaan de
kinderen met dezelfde vragenlijst een volwassene ondervragen. Van tevoren wordt met
de kinderen besproken welke volwassenen ze daarvoor uitkiezen, bijvoorbeeld een ouder
of de leerkracht.
Voorbeeldlessen in de bovenbouw
In de bovenbouw kunnen lessen gaan over veranderingen in de puberteit, versieren,
relaties, sekserollen, daten op internet, homoseksualiteit, seks (wat is dat?),
voorbehoedmiddelen en seksueel misbruik.
Relaties
Kinderen leren in deze les dat er verschillende relatievormen bestaan en dat mensen
daar verschillend over kunnen denken.
Wat vinden anderen ervan: kinderen discussiëren aan de hand van stellingen over
verschillende relatievormen: man-vrouw, man-man en vrouw-vrouw.
Voorbehoedsmiddelen
Door middel van het lezen van informatie, het doen van een quiz, het bekijken van
voorbehoedsmiddelen en een kringgesprek worden kinderen geïnformeerd over het
bestaan van verschillende voorbehoedsmiddelen. Ook wordt informatie gegeven over
veilig vrijen om zo geslachtsziekten en ongeplande zwangerschap te voorkomen.
Seksueel misbruik
Kinderen krijgen in deze les informatie over wat seksueel misbruik is, wat de gevolgen
voor het slachtoffer kunnen zijn en op welke manier kinderen om hulp kunnen vragen.
Wat doe jij als?: Aan de hand van voorbeeldsituaties van dreigende seksuele intimidatie
bedenken kinderen hun eigen persoonlijke oplossing en bedenken ze hun eigen
vertrouwenspersoon. Voorbeeld: 'Wat zou je doen als je wordt opgebeld door een man
die vieze praatjes tegen je vertelt?', `Wat doe je als de broer van je beste vriendin
steeds met je wil stoeien en dan zijn handen op plekken heeft waar je ze niet wilt?'
Deelnemers zijn enthousiast
De leerkrachten, kinderen en ouders die eerder aan de Week voor de Lentekriebels
deelnamen zijn heel enthousiast over het lespakket en de materialen die tijdens de Week
worden gebruikt.
Quotes van leerkrachten na deelname aan de Week:
"Kinderen vonden het leuk en leerzaam, maar vooral ook een gezellig thema!"
"De reactie van de kinderen is erg leuk. Ze smullen van de informatie die ze krijgen en
brengen zelf veel dingen mee en stellen veel aan de orde."
"De kinderen hebben veel opgestoken. Waren eerst schuw, verbaasd om over alles
openlijk te mogen praten. Later waren ze zeer betrokken en deden goed mee."
"Erg duidelijk geworden hoe grondig dit nodig is; in vergelijking met 20 jaar geleden
krijgen kinderen zeker geen betere voorlichting. Ouders schromen toch!"
---