FNV

20-3-2009

Samen de vergrijzing te lijf

De FNV is en blijft mordicus tegen verhoging van de AOW-leeftijd. Belangrijkste redenen: het helpt niet, het is oneerlijk en het is onwerkbaar. Wat wel helpt is fiscalisering van de AOW, evenals van de AWBZ. Dat schrijft FNV-voorzitter Agnes Jongerius vandaag in een opiniestuk in NRC Handelsblad.

De AOW-leeftijd ligt onder vuur. In Den Haag gaan steeds meer stemmen op om die leeftijd te verhogen van 65 naar 67 jaar. Die nieuwe regeling zou over een aantal jaren moeten ingaan.

De FNV is en blijft mordicus tegen. Belangrijkste redenen: het helpt niet, het is oneerlijk en het is onwerkbaar.

AOW afgelopen decennia gedaald Wie vergrijzing zegt, zegt AOW. De AOW wordt vaak gezien als boosdoener van de oplopende vergrijzingskosten. Tot nu toe valt dat nog mee. Ook al worden we met z'n allen steeds ouder, de uitgaven aan de AOW zijn als percentage van het BBP de afgelopen decennia juist gedaald. Een van de oorzaken is dat de AOW niet is meegestegen met de verdiende lonen. Wel mag je verwachten dat de kosten de komende jaren zullen stijgen. Door de vergrijzing krimpt de beroepsbevolking. De uitgaven voor de AOW gaan dus stijgen.

Beroepsbevolking krimpt Anders dan bij het pensioen wordt voor de AOW niet gespaard. De kosten worden via premies grotendeels betaald uit de salarissen van iedereen die nu werkt. Dat geldt ook voor de volksverzekering tegen ziektekosten, de AWBZ. Zo'n premiestelsel werkt niet meer als je beroepsbevolking krimpt: steeds minder mensen moeten dan samen een steeds groter bedrag opbrengen. Nu al moet de staat jaarlijks voor miljarden bijspringen.

Hogere premies geen optie Verder opschroeven van de premies is echter geen optie. In de praktijk worden die nu vooral betaald door de inkomensgroepen beneden modaal. Verhogen van de premies zou tot enorme schade leiden op de loonstrookjes voor de laagste inkomensgroepen.

Naar draagkracht Het alternatief dat de FNV voorstelt, is die premieheffing beter spreiden. Normaal worden in Nederland belastingen en premies zoveel mogelijk geheven naar draagkracht. Voor belangrijke voorzieningen als de AOW en de AWBZ geldt dat vreemd genoeg maar ten dele. AWBZ-premie betaal je alleen maar over de eerste 32.000 euro aan inkomen.

Hoe rijker, hoe lager de premie Ook niet iedereen hoeft de premie te betalen. Het rare gevolg is dat iemand met een modaal inkomen van 32.000 euro ruim 30 procent afdraagt aan AOW en AWBZ. Maar dat de topman van Shell met een jaarsalaris van 8,8 miljoen slechts 0,1 procent van zijn inkomen bijdraagt aan onze basisvoorzieningen.

AOW en AWBZ uit de belasting betalen Deze scheve situatie willen wij rechttrekken. En de crisis biedt kansen om hier wat aan te doen. Samen met de werkgevers heeft de FNV in de SER voorgesteld de AOW en de AWBZ geleidelijk uit de belastingopbrengsten te gaan betalen. Zo herstellen we de solidariteit tussen inkomensgroepen, want ook werknemers en gepensioneerden met hogere inkomens betalen dan evenredig mee. Wie hetzelfde inkomen heeft, betaalt ook hetzelfde mee aan deze noodzakelijke basisvoorzieningen.

Twee vliegen in één klap dus. Want we houden AOW en AWBZ betaalbaar. En we doen iets aan de scheefgroei dat vooral de inkomens tot en met modaal in hun eentje de lasten dragen. We verdelen de lasten en geven kwetsbare groepen zo meer lucht.

AOW-leeftijd omhoog kost mensen 23.000 euro Natuurlijk is ons verhaal veel genuanceerder dan botweg roepen: AOW-leeftijd omhoog. Dat voorstel klinkt misschien simpel, maar het is onwerkbaar, oneerlijk en niet effectief. In geld uitgedrukt komt het neer op een verlaging van de AOW-uitkering met per saldo 23.000 euro. Voor de meeste mensen een enorm bedrag.

Oneerlijk en onwerkbaar Het is oneerlijk, vooral voor de mensen met een lang arbeidsverleden en een korte levensverwachting. Ja, wordt er dan gezegd, we gaan mensen in zware beroepen en mensen die al langer werken ontzien. Ik geloof er niks van. Er is in Nederland geen enkele instantie die het arbeidsverleden van werknemers heeft bijgehouden. Ook is op geen enkele manier geregistreerd wie in een zwaar beroep heeft gewerkt. Onderzoekers zeggen dat een eenduidige definitie voor zware beroepen niet valt te geven. Het voorstel is dus ook onwerkbaar.

Kiezers en vakbondsleden bedrogen Politici en vakcentrales die deze randvoorwaarden in hun plannen opnemen draaien hun kiezers respectievelijk leden een rad voor ogen.

Eerlijk delen De FNV heeft niks tegen langer doorwerken. Wie wil en kan mag van ons doorwerken zo lang hij of zij wil. Maar dan wel op vrijwillige basis. Maar de beste manier om de oplopende kosten van de AOW en de zorg eerlijk te delen, is de premie geleidelijk te verlagen en deze te vervangen door financiering uit de belastingen. Mensen met alleen AOW of een klein aanvullend pensioen krijgen hiervoor compensatie.

En waarom zouden alleen gezinnen de kosten van de crisis betalen? Ook het bedrijfsleven kan een evenredige bijdrage leveren. Samen de crisis te lijf: akkoord. Maar dan wel op basis van eerlijk delen.

Agnes Jongerius, voorzitter FNV

Zie ook ons dossier AOW & Pensioen