Senaat: in crisis moet EU houvast bieden
18 maart 2009
Bij de bestrijding van de gevolgen van de economische crisis kan de
samenwerking binnen de Europese Unie enig houvast bieden. Dat was
dinsdag 17 maart 2009 een van de punten die naar voren kwam tijdens
het jaarlijkse Europadebat van de Eerste Kamer met de regering. Aan
het slot van het debat diende CDA-senator Van der Linden een motie in
die de steun kreeg van alle fracties en waarin aandacht wordt gevraagd
voor de viering van het 60-jarig bestaan van de Raad van Europa en het
50-jarig bestaan van het Hof van de Rechten van de Mens.
De Eerste Kamer verzoekt in de motie, die volgende week in stemming
komt, aan de regering om activiteiten te ontplooien in samenwerking
met bijvoorbeeld scholen, universiteiten, non-gouvernementele
organisaties, de Europese Unie en de Raad van Europa om het belang van
mensenrechten, democratie en rechtstaat met name ook bij jongere
generaties te onderstrepen ( EK 31.702 / 31.700 V, I ).
In de motie wordt ook aandacht gevraagd voor de achterblijvende
financiering van de Raad van Europa. Minister Verhagen van
Buitenlandse Zaken maakte op dit punt een voorbehoud al zou hij wel
zijn best doen om andere Europese landen tot een gullere bijdrage te
verleiden.
Senator Broekers-Knol signaleerde namens de VVD-fractie in deze
crisistijd een significante machtsverschuiving van de Europese
Commissie naar de Europese Raad van regeringsleiders.
"Intergouvernementeel wint het op dit moment van communautair", stelde
mevrouw Broekers. Zij herinnerde eraan dat de VVD een verklaard
tegenstanders is van protectionisme "omdat uiteindelijk alleen vrije
handel wereldwijd welvaart kan brengen". Zij waarschuwde voor een
uitholling van de Monetaire Unie door de onhoudbare schuldenpositie
van de zwakkere euro-landen, als Griekenland, Ierland, Italië, Spanje
en Portugal.
CDA-senator Van der Linden vond ook dat het protectionisme de kop
dreigt op te steken. In de lidstaten van de EU dreigt een wedloop naar
meer subsidies. "Dat is een zorgelijke en gevaarlijke ontwikkeling en
spant het paard achter de wagen", zei Van der Linden. "Het antwoord op
de crisis kan niet nationaal worden gegeven maar moet Europees c.q.
mondiaal zijn". Ook wereldproblemen als grondstoffenschaarste,
waaronder energie en voedsel, klimaat en armoede vereisen volgens de
CDA-senator een gezamenlijk optreden, waarin de EU een belangrijke rol
moet spelen en ambitieus moet zijn.
Senator Peters van de SP-fractie signaleerde dat regeringen nogal
hulpeloos staan te kijken naar wat het kapitalisme overal aan
gigantische schade weet aan te richten mede tengevolge van de door de
Europese Commissie afgedwongen liberalisering, privatisering en
deregulering. Maar de Commissie had geen plan B: wat te doen als het
fout loopt, stelde Peters. De SP-senator pleitte ervoor ons niet
langer de wet te laten voorschrijven door Brussel op terreinen waar we
echt zelf wel in staat zijn te beslissen wat goed is en wat niet goed
is. Zo noemde hij de Europese aanbesteding van schoolboeken onzin.
PvdA-senator Eigeman zei dat we moeten onderkennen dat de volledig
vrije markt een illusie is gebleken. Naar zijn mening vraagt de
verhouding tussen staat en markt om herdefiniëring. Overigens zag de
PvdA-senator ook kansen nu de voordelen van de Europese samenwerking
door veel mensen wordt erkend.
Senator Strik van GroenLinks wees erop dat de Europese Unie een
enorme vlucht heeft genomen, maar dat de kredietcrisis ons met de neus
op de feiten heeft gedrukt. Het sterk houden van de euro is volgens
haar lastig omdat snel en slagvaardig optreden maar ten dele lukt. Het
monetaire beleid wordt centraal geregeld door de Europese Centrale
Bank, maar het economisch beleid door de lidstaten afzonderlijk.
Daarbij zou het Groei- en Stabiliteitspact een matigende rol kunnen
spelen. Volgens GroenLinks moet nu gemikt worden op het stimuleren van
een duurzame economie.
Namens de fracties van ChristenUnie en SGP pleitte senator Kuiper voor
moreel leiderschap. Hij zei dat het er alle schijn van heeft dat de
interne markt die Europa moet verbinden, nu Europa verdeelt. Landen
gaan rekenen en naar elkaar kijken, hopen dat anderen de kastanjes uit
het vuur halen.
"Zolang het economisch goed gaat en er wederzijds veel voordeel valt
te behalen is het niet moeilijk Europeaan te zijn. Is Europa toch meer
een calculerende belangengemeenschap?", vroeg Kuiper
Senator Koffeman van de Partij voor de Dieren hield de regering een
uitspraak voor van de vroegere directeur Szàsz van De Nederlandsche
Bank die nauw betrokken was bij het proces van Europese monetaire
intregratie dat de euro grote risico's loopt. Om het voortbestaan van
de euro te garanderen is het volgens hem noodzakelijk ook op politiek
gebied veel verder te integreren. Koffeman pleitte andermaal voor het
instellen van een belasting op vlees om de consumptie van dierlijke
eiwitten te ontmoedigen. Dat zou grote besparingen opleveren.
Ook senator Engels van D66 pleitte voor meer evenwicht in de
verhouding tussen staat en markt. "De kerntaak van overheden is en
blijft de behartiging van publieke belangen, ook in de private sector.
Staten moeten dus niet zelf blijven bankieren, anders zullen de
Europese schatkist snel leeg raken en de belastingbetalers het echt
gaan voelen.
Senator Ten Hoeve van de Onafhankelijke Senaatsfractie prees
Eurocommissaris Kroes die de zware mededingingsportefeuille beheert en
erin lijkt geslaagd te zijn de Europese regelgeving met betrekking tot
concurrentievervalsing en staatssteun te handhaven onder niet
gemakkelijke omstandigheden in economisch zwaar weer met nationale
regeringen die bijna altijd hun eigen nationaal belang belangrijker
vinden dan Europese en mondiale solidariteit.
Met de woordvoerders van GroenLinks, PvdA en senator Yildirim voerde
minister Verhagen een debat over het Midden-Oosten. De minister
verwierp de suggestie van Yildirim dat Israël in Gaza 'massamoord'
heeft gepleegd. Hij vond evenmin dat Nederland met twee maten meet in
de verhouding met Israël, zoals de senatoren Eigeman (PvdA) en Strik
(GroenLinks) betoogden. "We houden elke Israëlische regering, van
welke samenstelling ook, aan de opvatting dat er twee staten moeten
komen met de grenzen van voor 1967, dat de bezette Westoever ontruimd
moet worden ten gunste van de Palestijnen, dat Jeruzalem gedeeld moet
worden en het vraagstuk van de Palestijnse vluchtelingen opgelost moet
worden", aldus minister Verhagen. Mevrouw Strik had betoogd dat de
Nederlandse regering in haar ogen veel te lankmoedig met Israël
omgaat. Eigeman zei dat als je mensenrechten en democratie hoog wilt
houden een kritische houding naar Israël een must is. "Anders meet je
met twee maten", zei Eigeman.
Eerste Kamer der Staten Generaal