Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek

Kinderen voeden ouders op

24 februari 2009

Hoe hard Balkenende ook mag roepen, waarden leer je thuis. Maar niet alleen van ouders. NWO-onderzoeker Annette Roest onderzocht de rol van het gezin in het overdragen van waarden. Ouders beïnvloeden hun kinderen. Maar kinderen beïnvloeden ook hun ouders. En ouders beïnvloeden elkaar. Roest promoveert op 13 maart 2009 aan de Radboud Universiteit Nijmegen.

Roest maakte voor het onderzoek gebruik van schriftelijke interviews die in een periode van tien jaar zijn afgenomen bij vaders, moeders en kinderen van intacte twee-ouder gezinnen. Het eerste interview vond plaats in 1990, toen namen nog 660 gezinnen deel, het laatste meetmoment was in 2000, op dat moment waren er nog 295 gezinnen over.

De onderzoeker pleit allereerst voor een duidelijk onderscheid tussen waardenoverdracht en waardenovereenkomst. Veel onderzoekers maken geen onderscheid tussen de twee, maar op basis van deze kan Roest concluderen dat er wel degelijk onderscheid gemaakt moet worden. Zo kan een waarde wel van vader op zoon overgedragen worden, maar dat betekent niet dat vader en zoon dan achteraf exact dezelfde waarden hebben. Een meting op één tijdstip kan alleen overeenkomsten meten en geen overdracht of veranderingen, een meting met meerdere meetmomenten wel.

Geen éénrichtingsverkeer

Dat waarden van ouder op kind worden overgedragen is op zich niet zo opvallend. Wat wel opvallend is, is dat bepaalde waarden vooral door de vader of juist door de moeder op het kind worden overgebracht. Zo zijn vaders (en dus niet de moeders) belangrijk voor het overdragen van ideeën over werk. Moeders zijn juist weer belangrijk voor de overdracht van zelfbepaling; kunnen doen wat je wil en je eigen gang gaan. Maar moeders beïnvloeden ook de vaders in waarden gericht op genieten van het leven en plezier maken.

Bovendien nemen jongeren en jongvolwassenen niet alleen passief de waarden van hun ouders over; ze socialiseren ook hun ouders. Roest stelde vast dat jongeren hun vaders beïnvloeden in waarden gericht op het genieten van het leven en plezier maken. Jongeren beïnvloeden ook de arbeidsethos van hun ouders. Opvallend is wel dat deze invloed vooral van jongens uitgaat. Roest heeft geen invloed van dochters op hun ouders kunnen ontdekken.

Waardensocialisatie moet volgens Annette Roest vooral worden gezien als een complex en dynamisch proces. Gezinsleden beïnvloeden elkaar en bovendien vindt de waardensocialisatie in het gezin niet in een vacuüm plaats. De tijdsgeest speelt een grote rol. Deze complexiteit betekent dus ook dat ingrijpen in normen en waarden via verschillende kanalen kan, niet alléén via de ouders.

..............................

Meer informatie:

* A.M.C. (Annette) Roest (Radboud Universiteit, nu Sociaal Cultureel Planbureau)

* tel.: +31 (0)6 246 77 009 / +31 (0)70 340 76 01, a.roest@scp.nl
* promotor: prof. dr. J.R.M. Gerris, copromotor: dr. J.J.S. Dubas

laatst gewijzigd op 24 februari 2009