Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek
Kinderen voeden ouders op
24 februari 2009
Hoe hard Balkenende ook mag roepen, waarden leer je thuis. Maar niet
alleen van ouders. NWO-onderzoeker Annette Roest onderzocht de rol van
het gezin in het overdragen van waarden. Ouders beïnvloeden hun
kinderen. Maar kinderen beïnvloeden ook hun ouders. En ouders
beïnvloeden elkaar. Roest promoveert op 13 maart 2009 aan de Radboud
Universiteit Nijmegen.
Roest maakte voor het onderzoek gebruik van schriftelijke interviews
die in een periode van tien jaar zijn afgenomen bij vaders, moeders en
kinderen van intacte twee-ouder gezinnen. Het eerste interview vond
plaats in 1990, toen namen nog 660 gezinnen deel, het laatste
meetmoment was in 2000, op dat moment waren er nog 295 gezinnen over.
De onderzoeker pleit allereerst voor een duidelijk onderscheid tussen
waardenoverdracht en waardenovereenkomst. Veel onderzoekers maken geen
onderscheid tussen de twee, maar op basis van deze kan Roest
concluderen dat er wel degelijk onderscheid gemaakt moet worden. Zo
kan een waarde wel van vader op zoon overgedragen worden, maar dat
betekent niet dat vader en zoon dan achteraf exact dezelfde waarden
hebben. Een meting op één tijdstip kan alleen overeenkomsten meten en
geen overdracht of veranderingen, een meting met meerdere meetmomenten
wel.
Geen éénrichtingsverkeer
Dat waarden van ouder op kind worden overgedragen is op zich niet zo
opvallend. Wat wel opvallend is, is dat bepaalde waarden vooral door
de vader of juist door de moeder op het kind worden overgebracht. Zo
zijn vaders (en dus niet de moeders) belangrijk voor het overdragen
van ideeën over werk. Moeders zijn juist weer belangrijk voor de
overdracht van zelfbepaling; kunnen doen wat je wil en je eigen gang
gaan. Maar moeders beïnvloeden ook de vaders in waarden gericht op
genieten van het leven en plezier maken.
Bovendien nemen jongeren en jongvolwassenen niet alleen passief de
waarden van hun ouders over; ze socialiseren ook hun ouders. Roest
stelde vast dat jongeren hun vaders beïnvloeden in waarden gericht op
het genieten van het leven en plezier maken. Jongeren beïnvloeden ook
de arbeidsethos van hun ouders. Opvallend is wel dat deze invloed
vooral van jongens uitgaat. Roest heeft geen invloed van dochters op
hun ouders kunnen ontdekken.
Waardensocialisatie moet volgens Annette Roest vooral worden gezien
als een complex en dynamisch proces. Gezinsleden beïnvloeden elkaar en
bovendien vindt de waardensocialisatie in het gezin niet in een vacuüm
plaats. De tijdsgeest speelt een grote rol. Deze complexiteit betekent
dus ook dat ingrijpen in normen en waarden via verschillende kanalen
kan, niet alléén via de ouders.
..............................
Meer informatie:
* A.M.C. (Annette) Roest (Radboud Universiteit, nu Sociaal Cultureel
Planbureau)
* tel.: +31 (0)6 246 77 009 / +31 (0)70 340 76 01, a.roest@scp.nl
* promotor: prof. dr. J.R.M. Gerris, copromotor: dr. J.J.S. Dubas
laatst gewijzigd op 24 februari 2009