Vrije Universiteit Amsterdam
Neonatologie start nieuwe behandeling bij perinatale asfyxie
Koeling beschermt hersens tegen beschadiging
12 maart 2009
De afdeling intensive care neonatologie is per 1 maart gestart met een
nieuwe behandelmethode voor pasgeborenen, die zuurstofgebrek rondom de
bevalling (perinatale asfyxie) hebben opgelopen. Bij `neuroprotectieve
hypothermie' worden baby's gekoeld tot een temperatuur van 33,5 graden
Celsius. Kinderarts-neonatoloog Frank van den Dungen en
verpleegkundige Anita Zijp lichten de behandeling toe.
Koelen beschermt hersens tegen beschadiging. Foto: Digidaan De
testopstelling oogt simpel. Een koelunit, voorzien van twee slangen
met water die naar een speciale matras in een open couveuse lopen.
Onderdeel van het matrasje is een met water gevuld dekentje met
klittenband (de zogenaamde wrap), waarin de baby gewikkeld kan worden.
"De gedachte achter dit aanzicht is vrij revolutionair", stelt Frank
van den Dungen. "Uit onderzoeken is gebleken, dat het koelen van
pasgeborenen een beschermend effect heeft op de hersencellen die
aangetast zijn door zuurstofgebrek."
Hersenbeschadiging
Om in aanmerking te komen voor deze therapie, moet er sprake zijn van
matig tot ernstig zuurstofgebrek. Van den Dungen: "Bij het vaststellen
van de mate van asfyxie hanteren we een aantal klinische en
neurologische criteria. Bijvoorbeeld een Apgar-score van lager dan
vijf na tien minuten of de aanwezigheid van epilepsie." Anita Zijp
vult aan, dat "alleen baby's die geboren zijn na een zwangerschapsduur
van minimaal 36 weken met een gewicht van tenminste 1800 gram gekoeld
worden".
Het is uitermate belangrijk om binnen zes uur na de geboorte met de
behandeling te starten. Van den Dungen legt uit, dat er twee momenten
van hersenbeschadiging zijn. "Het eerste moment is meestal rondom de
geboorte. Daarna ontstaat een stabiele tussenfase, maar na zes uur
vindt een tweede omvangrijke beschadiging van de hersenen plaats. We
noemen dit het secundaire energiefalen van de hersenen en vooral deze
beschadiging bepaalt de mate van handicaps van het kind." Het koelen
tot een temperatuur van 33,5 graden Celsius zorgt ervoor, dat de
stofwisseling op een lager pitje wordt gezet. Van den Dungen:
"Hierdoor komen minder schadelijke stoffen, zoals zuurstofradicalen en
neurotransmitters, vrij die de hersencellen kunnen beschadigen." Na
drie dagen koelen wordt de baby weer langzaam opgewarmd. Op de vierde
dag kan een MRI-scan meer inzicht geven in de omvang van de
beschadiging.
Slangen en draden
Koelen klinkt koud, maar volgens Van den Dungen en Zijp voelt een baby
niet heel onaangenaam koud aan tijdens de behandeling. "Vergelijk het
met je douchetemperatuur op een zomerse dag", verduidelijkt Zijp. Een
baby kan wel een stressreactie krijgen door de temperatuursverlaging.
Van den Dungen: "Stressreacties moeten onderdrukt worden, omdat die de
therapie ineffectief maken. Daarom sederen we de zuigelingen met
morfine." Voor ouders is de opname van hun pasgeboren kind op een
neonatale intensive care unit altijd bijzonder ingrijpend. Zijp: "Met
of zonder koelbehandeling, een baby ligt vaak aan veel slangen en
draden vast met monitoren rondom het bedje. Die paar extra draden van
de koelunit maakt het niet extra beangstigend voor hen. Alleen mogen
patiënten die gekoeld worden niet uit de open couveuse gehaald worden.
Verder mogen ouders gewoon meedraaien in de verzorging van hun baby."
Het behandelprotocol is opgesteld door een werkgroep met betrokken
specialismen én in samenwerking met het amc. Van den Dungen: "In het
amc start men tegelijkertijd met deze behandeling. We hebben gekozen
voor een gezamenlijk protocol, zodat dit duidelijk is voor alle
kinderartsen in algemene ziekenhuizen in onze regio."
Grote stap
Na het WKZ Utrecht, de Isala Klinieken Zwolle en lumc, zijn VUmc
en AMC de volgende in de rij van ziekenhuizen die de neuroprotectieve
hypothermie behandeling invoeren. "Een grote stap voorwaarts", vindt
Van den Dungen. "Voorheen was er eigenlijk geen remedie tegen asfyxie.
Met deze therapie overleven beduidend meer kinderen met minder
handicaps op latere leeftijd." Ook Zijp is enthousiast: "Iedereen is
geïnstrueerd en geïnformeerd, wij zijn er helemaal klaar voor!"
Liesbeth Blijenberg
bron: Tracer