Rijksmuseum
Topstuk Vermeer terug in Amsterdam
Rijksmuseum toont meesterwerk Vermeer uit Washington
Een topstuk van Johannes Vermeer (1632 - 1675) komt tijdelijk terug in Amsterdam: het Rijksmuseum toont van 11 maart t/m 1 juni 2009 het schilderij De dame met de weegschaal (ca.1664) afkomstig uit de Verenigde Staten. Het Rijksmuseum is er trots op dat het zo'n belangrijk doek van de kunstenaar kan tonen temidden van de vier meesterwerken van Vermeer uit de eigen collectie. Vermeer heeft niet veel schilderijen gemaakt en het is dan ook bijzonder dat het Rijksmuseum nu als enige in Europa tijdelijk vijf werken van de wereldberoemde schilder naast elkaar laat zien. Het schilderij is afkomstig uit de National Gallery of Art in Washington en wordt zelden door dat museum uitgeleend.
De dame met de weegschaal
In 1696 werd de nalatenschap van de Delftse boekverkoper Jacob Dissius geveild, waaronder 21 schilderijen van de in zijn tijd al zeer geliefde Delftse schilder Johannes Vermeer. De Amsterdamse koopman Isaac Rooleeuw wist binnen vijf minuten twee van de op dat moment belangrijkste en duurste werken van Vermeer te bemachtigen: Het melkmeisje en De dame met de weegschaal. Vijf jaar lang hingen zij naast elkaar in zijn woonhuis op de Nieuwendijk in Amsterdam, totdat Rooleeuw failliet ging en de werken verkocht werden. De dame met de weegschaal verbleef vervolgens nog bijna 100 jaar in particulier bezit in Amsterdam waarna ze kort na 1800 uit Nederland verdween om via een aantal Europese omwegen uiteindelijk in 1942 in de National Gallery of Art in Washington terecht te komen. Sindsdien is het werk slechts één keer in Nederland te zien geweest.
Vermeers herenigd
In het Rijksmuseum zijn de werken Het melkmeisje en De dame met weegschaal na ruim 300 jaar weer voor het eerst in Amsterdam herenigd. Samen met De Brieflezende vrouw tonen ze Vermeer pur sang. In alle drie de werken schilderde Vermeer een huiselijk tafereel met een jonge, staande vrouw, weergegeven in een voor hem zo karakteristieke kamer, terwijl zij zich in diepe gedachten richt op haar ogenschijnlijk alledaagse bezigheid. Hoewel Vermeer ons door zijn uitzonderlijke gevoel voor detail doet geloven dat we naar een uitsnede van de werkelijkheid kijken, werden de voorstellingen nauwkeurig door hem geregisseerd. Zorgvuldig gaf hij elk voorwerp een eigen plaats, waarbij hij gebruik maakte van een vernuftig perspectief en een verfijnd daglicht dat van links de ruimte binnenkomt.
Vermeer in de collectie van het Rijksmuseum
Sinds 1921 zijn in het Rijksmuseum vier meesterwerken van Johannes Vermeer te zien, te weten Het straatje (ca. 1658) De liefdesbrief (ca. 1669-70), De brieflezende vrouw (ca. 1664) en een van de beroemdste werken van Vermeer, De keukenmeid, in de volksmond beter bekend als Het melkmeisje (ca. 1658-60). En sindsdien behoren de schilderijen, naast de werken van Rembrandt, tot de grote publiekslievelingen van het Rijksmuseum waarvoor jaarlijks bijna één miljoen bezoekers uit binnen- en buitenland het museum bezoeken. Zover we weten heeft Vermeer, in verhouding tot zijn beroemde eeuwgenoot, weinig werken gemaakt. Minimaal 34 schilderijen zijn van hem bekend en bevinden zich voornamelijk in belangrijke musea wereldwijd.
Te gast
Het werk van Vermeer uit de National Gallery of Art uit Washington is van 11 maart tot en met 1 juni te gast in het Rijksmuseum en maakt deel uit van de reeks buitenlandse gastkunstwerken die het Rijksmuseum jaarlijks ontvangt. In deze gast-reeks verwelkomt het Rijksmuseum elk jaar een topstuk uit een vooraanstaand buitenlands museum die een relatie aangaat met het werk uit de collectie van het Rijksmuseum. Catrina Hooghsaet van Rembrandt uit Penrhyn Castle in Wales, The Leaping Horse van de Britse 19de-eeuwse kunstenaar Constable uit de Royal Academy in Londen en het Portret van Jacopo Strada door Titiaan uit het Kunsthistorisches Museum in Wenen gingen de Dame met weegschaal van Vermeer voor.
De tentoonstelling wordt mede mogelijk gemaakt dankzij ING.