2009-03-11
De Belgische ijzer- en staalnijverheid in de internationale context
door Frédéric Lagneaux en David Vivet
NBB Working Paper No 160 - Document Series
Deze working paper stelt een analyse voor van de belangrijkste ontwikkelingen die zich in de afgelopen
decennia hebben voorgedaan in de ijzer- en staalindustrie. Het eerste hoofdstuk beschrijft de ontwikkeling
van de wereldmarkt voor staal, en schetst de uitdagingen waaraan de ondernemingen van de sector het
hoofd moeten of moesten bieden. Die uitdagingen omvatten de Chinese expansie, de prijsstijgingen voor
staal en grondstoffen, de fusie- en overnamebewegingen, de milieureglementeringen (in het bijzonder het
Kyotoprotocol) evenals de gevolgen van de wereldwijde economische crisis. Het tweede hoofdstuk, van zijn
kant, stelt een evaluatie voor van de economische impact van de ijzer- en staalindustrie in België, in termen
van toegevoegde waarde, werkgelegenheid en investeringen. Het omvat tevens een raming van de indirecte
effecten van de sector, zowel in de voorafgaande als in de latere productiefases.
De ijzer- en staalindustrie speelt een centrale rol in de economie, omdat ze de vereiste basismaterialen
levert voor de productie van talrijke industriële goederen. Staal is daarom een cruciale factor voor de
economische ontwikkeling. Daarom heroriënteren de grote ijzer- en staalfabrikanten sinds een vijftiental jaar
hun productiecapaciteiten naar gebieden met een sterk potentieel, onder meer naar China, India, Brazilië en
de voormalige landen van de USSR.
In de afgelopen jaren kwam de kracht van de wereldvraag tot uiting in een gestage stijging van de
staalprijzen, die dient te worden gezien tegen de achtergrond van een algemene stijging van de
grondstoffenprijzen. In de ijzer- en staalindustrie werden de markten voor ijzererts en schroot geconfronteerd
met belangrijke spanningen, die een weerslag hadden op de staalprijs, omdat die twee materialen goed zijn
voor meer dan de helft van de kostprijs van de ijzer- en staalfabrikanten. In die context bestond de strategie
van de ijzer- en staalfabrikanten er in de eerste plaats in hun aanvoer in de mate van het mogelijke veilig te
stellen, hetzij door participaties te nemen in de mijnsector, hetzij door langlopende leveringen af te dwingen.
De ijzer- en staalfabrikanten trachten tevens een kritische omvang te bereiken teneinde hun
onderhandelingspositie te versterken maar ook, in het algemeen, om schaalvoordelen te genieten. Het
mondiale ijzer- en staallandschap blijft immers weinig geconcentreerd, onder meer als gevolg van de
versnippering van de Chinese ijzer- en staalindustrie. De Europese ijzer- en staalindustrie, van haar kant, is
veel sterker geconcentreerd. Dit is het gevolg van grondige structurele hervormingen, niet alleen inzake de
kapitaalseigendom, maar ook inzake de aard van de productie en op het gebied van de
handelsbetrekkingen.
Over de periode 1995 - 2006 in haar geheel is de toegevoegde waarde van de sector in België gemiddeld
genomen met 1,7 pct. per jaar gegroeid, een lager niveau dan dat van de bbp-groei. In 2006 werd de
grootste groei - met twee cijfers - opgetekend in de ijzer- en staalindustrie en in de fabricage van
ferrolegeringen, waarin het grootste gedeelte van de activiteit geconcentreerd is en waarin prominente
groepen - waaronder ArcelorMittal en Duferco - actief zijn, terwijl de toegevoegde waarde over die periode
stabiel bleef in de gieterij en gevoelig achteruitging in de overige ijzer- en staalbranches. De sector neemt
rechtstreeks iets meer dan 1 pct. van het bbp van ons land voor zijn rekening, en bijna 1,9 pct. indien ook de
activiteit in de voorafgaande stadia in aanmerking wordt genomen (indirecte effecten). Over diezelfde
periode liet de werkgelegenheid een gemiddelde jaarlijkse achteruitgang met 2,8 pct. optekenen.
In vergelijking met de overige industrieën die belangrijk zijn voor onze economie blijft de ijzer- en
staalindustrie veruit de meest geconcentreerde, zowel in toegevoegde waarde als in werkgelegenheid en
investeringen.
Communicatie de Berlaimontlaan 14 tel. + 32 2 221 46 28 Ondernemingsnummer:
Nationale Bank van België n.v. 1000 Brussel www.nbb.be 0203.201.340 RPR Brussel
---
De economische omgeving van de afgelopen jaren was, onder impuls van de groei van de wereldvraag,
onder meer vanuit Azië, uitzonderlijk tot en met de eerste helft van 2008. Ze bood uitzicht op de ontwikkeling
op de korte en middellange termijn van activiteiten in ons land die voorheen als weinig toekomstgericht
werden beschouwd. Die periode van euforie kwam tevens tot uiting in het verkeer dat in de zeehavens werd
opgetekend, en uiteraard ook in de cijfers van de toegevoegde waarde, de werkgelegenheid en de
investeringen van de beschouwde sector. Die ontwikkeling werd echter doorkruist door het uitbreken van de
wereldwijde economische crisis in 2008, die rechtstreekse gevolgen heeft voor de ontwikkeling van de
productie in de sector, met de opschorting van bepaalde activiteiten tot gevolg.
Communicatie de Berlaimontlaan 14 tel. + 32 2 221 46 28 BTW BE 0203.201.340
Nationale Bank van België n.v. BE-1000 BRUSSEL www.nbb.be RPR Brussel
---- --