4. Dopingbestrijding eist hoge tol van sporters
Dopingbestrijding eist hoge tol van sporters
Toespraak, 3 maart 2009
Nederlandse sporters en dopingbestrijders moeten samen nagaan hoe ze
het evenwicht willen bewaren tussen het bestrijden van doping en de
gevolgen daarvan voor de sporters. Dat zei staatssecretaris Bussemaker
tijdens de Expertmeeting over Doping en Topsport in Rotterdam.
Dames en heren,
Welkom bij deze bijeenkomst over doping en topsport.
Een onderwerp dat ons - en veel andere mensen - al jarenlang
bezighoudt.
Een onderwerp ook dat zich elk jaar in een andere gedaante aandient.
De ontwikkelingen in de doping volgen elkaar in een razendsnel tempo
op, zowel aan de kant van het dopingaanbod als aan de kant van de
dopingbestrijding.
Een onderwerp bovendien dat vaak tot heftige discussies leidt.
Dat is ook de afgelopen weken weer gebleken, gezien het aantal
publicaties in de verschillende media over de aanscherpingen in de
World Anti Doping Code sinds 1 januari van dit jaar.
Het is daarom goed dat we vandaag bij elkaar zijn om elkaars mening te
horen en om na te gaan hoe we samen invulling willen geven aan het
anti-dopingbeleid.
Ik heb deze bijeenkomst laten organiseren onder meer naar aanleiding
van de gesprekken die ik in Peking heb gevoerd met een aantal
topsporters.
Wat mij betreft is het doel van vandaag dat we onze meningen
verduidelijken en eventueel aanscherpen en niet de hakken in het zand
plaatsen.
Ik hoop niet dat we als twee kampen op het eind van de middag uit
elkaar gaan. Ik zou deze middag willen ingaan met de vraag, waar staan
wij nou in de strijd tegen doping? Wat bindt ons, zowel de sporter als
de dopingbestrijder? Voor welke dilemma's staan we en hoe kunnen we
daar een antwoord opgeven? En hoe kunnen we een balans vinden tussen
het zo optimaal bestrijden van dopinggebruik en de maatregelen die
daarvoor genomen moeten worden?
Maar voordat ik u het woord geef, wil ik daar graag eerst zelf iets
over zeggen.
Ik denk om te beginnen, dat we moeten constateren dat sinds het WADA
eind vorige eeuw is opgericht, het dopingprobleem goed onder controle
hebben. Sindsdien hebben we een wereldwijd geharmoniseerd
antidopingbeleid voor bijna alle sporten. Daardoor weet iedere sporter
altijd en overal waar hij aan toe is. In welk land hij ook is en welke
sport hij ook beoefent. Dit voordeel van uniforme regelgeving, deze
duidelijkheid, heeft echter ook zijn keerzijde. Zo staan er softdrugs
op de dopinglijst, iets waar ik het absoluut niet mee eens ben. Je
kunt volgens mij het gebruik van softdrugs door sporters beter
ontmoedigen via ander beleid dan de strenge anti-dopingaanpak.
Hoe dan ook het succes van de mondiale aanpak blijkt duidelijk uit de
cijfers.
Het percentage positieve dopingtesten ligt tussen de 1,5 en 2,5
procent van het aantal testen.
Natuurlijk weet ik dat er beweerd wordt dat er veel meer
dopinggevallen zijn, maar ik beperk me tot de feiten en dan kunnen we
niet stellen dat er sprake is van een grootschalig, structureel
probleem.
Terzijde: ik zou wensen dat iedereen zich aan de feiten zou houden: in
het dopingvraagstuk komen te veel, halve waarheden en niet bestaande
beelden voor.
Dat lage aantal positieve testen moet zo blijven. Of beter nog, het
aantal dopinggevallen moet nog lager. Hoe dat moet gebeuren laten we
in Nederland aan de sport over. De sport is de eerst
verantwoordelijke. De overheid ondersteunt de sport daarbij, vooral
via de Doping Autoriteit.
Ik wil graag nogmaals benadrukken waarom het kabinet de sport hierbij
steunt en van mening is dat doping niet in de sport thuis hoort.
Op de eerste plaats omdat het haaks staat op een van de beginwaarden
van sport: het fair play principe.
Daarnaast is doping schadelijk voor de gezondheid en in sommige
gevallen zelfs levensbedreigend. Gelukkig komt dat laatste weinig
voor, maar de gevallen die bekend zijn, spreken erg tot de
verbeelding, zoals de wielrenner Tom Simpson en een aantal voor het
leven verminkte topsporters uit de DDR
Een ander argument om als kabinet tegen doping te zijn, is dat goede,
faire topsport andere mensen stimuleert ook aan sport te doen en dat
het leidt tot nationale trots. Als de topsport besmet raakt, heeft dat
een boemerangeffect, dan worden de belangrijke maatschappelijke
waarden van sport ernstig bedreigd
Vanwege deze redenen heb ik in de kabinetsnota De kracht van sport -
die ik een jaar geleden aan de Kamer heb aangeboden - nadrukkelijk
aandacht besteed aan het bestrijden van dopinggebruik, vooral onder
topsporters.
Daarin staat dat het kabinet de sport steunt bij het uitvoeren van
haar antidoping beleid, bijvoorbeeld door de bekostiging van de
Nederlandse Dopingautoriteit.
Deze scheiding in verantwoordelijkheden tussen sport en overheid, vind
ik erg belangrijk. Dopingbestrijding is belangrijk, maar het is niet
zo grootschalig en voor de sport onbeheersbaar, dat daar
strafwetgeving voor nodig is. Ik hecht dan ook zeer aan de
zelfregulering van de sport zelf.
Mede dankzij de inzet van Nederland is deze scheiding tussen de rol
van de sport en de overheid ook in de Unesco-conventie opgenomen. Dat
moet ook vooral zo blijven.
Dames en heren, de dopingbestrijding is dus allereerst een zaak van de
sport zelf. En zoals ik al eerder vaststelde is de sport - mede
dankzij het WADA - daar erg goed in.
Waar we nu voor staan is de vraag of we een balans kunnen vinden
tussen de manier waarop we dopinggebruik bestrijden en de gevolgen
daarvan voor de individuele sporter.
Of anders gezegd, wat zijn de nadelen van het succes van het
anti-dopingbeleid?
De Doping Code, die in 2004 in werking is getreden, is altijd een zeer
strenge code geweest met uniforme sancties. Hoewel er gelukkig wat
meer flexibiliteit in de sancties is aangebracht, is het karakter van
de code nog steeds buitengewoon streng. Dit is niet afgenomen, maar
juist toegenomen.
Daardoor hebben we sinds 1 januari te maken met het zogenaamde
whereabouts-systeem.
Volgens sommige sporters is door dit systeem de keerzijde van het
anti-dopingbeleid te negatief aan het worden.
Ik heb verschillende topsporters in uiteenlopende bewoording over deze
aanpassing van de dopingcode horen klagen. Iemand noemde het een
inquisitie, iemand anders typeerde de nieuwe regels als `zwaar
overdreven' en toptennisser Rafael Nadal liet zich ontvallen dat
topsporters nu `als criminelen worden behandeld'. Tot slot liet FC
Groningen trainer Ron Jans weten `dat als dit doorgaat we beter kunnen
stoppen met voetbal'.
Anders gezegd de proportionaliteit is volgens sommigen in het geding.
De tol die topsporters moeten betalen om doping volledig uit te
bannen, wordt als te hoog gezien.
Zelf zie ik vooral spanningen met de privacy-regels die in ons land en
in Europa gelden. Ik heb dat zelf aangekaart tijdens de
sportministersbijeenkomst in Biaritz, in november vorig jaar. Ik
begrijp dat er met WADA overleg plaats vindt over aanpassing van hun
regels aan de Europese wetgeving. Zo hoort dat natuurlijk ook!
Ik denk dat het goed is dat we vandaag met elkaar over dit soort zaken
praten en dat we vooral nagaan hoe wij, als Nederlandse sporters en
dopingbestrijders het evenwicht willen bewaren tussen het bestrijden
van doping en de gevolgen daarvan voor de sporters. Waar ligt de grens
voor de individuele sporter? En moeten we misschien meer investeren in
andere opsporingsmogelijkheden, zoals het biomedisch paspoort en
testen om genetische doping te kunnen vaststellen?
Wellicht komt u aan het eind van de middag met een lijstje waarop
heldere en overtuigende ideeën staan om de Doping Code aan te passen.
Als dat het geval is, ben ik bereid bij andere landen na te gaan of
zij onze mening delen en of we dan gezamenlijk actie kunnen
ondernemen.
Ik wijs nadrukkelijk op samenwerking, want Nederland kan hierin niet
solistisch optreden. Bovendien moeten we als Nederland ook oppassen
dat we te betweterig over komen en ons isoleren binnen het
internationale sportbeleid. Aan de andere kant moeten we ons waar
nodig kritisch blijven opstellen en medestanders zoeken bijvoorbeeld
in bijeenkomsten van sportministers.
Eerdere ervaringen hebben mij geleerd dat het door samenwerking
mogelijk is de regelgeving aan te passen.
Zoals u wellicht weet is het door tactische coalities te vormen ook
gelukt om het Duitse voorstel tegen te houden. Misschien is het niet
bij iedereen bekend, maar de Duitsers hadden graag gezien dat
topsporters niet één uur per etmaal gecontroleerd kunnen worden, maar
24 uur per etmaal! Dat betekende dat bekend moest zijn waar de
topsporter zich élk uur van de dag en nacht bevinden.
Dat is dus gelukkig niet doorgegaan.
Dames en heren, ik wil u graag zelf het woord geven. Het is goed dat
we af en toe met elkaar van gedachten wisselen over een zodanig
belangrijk onderwerp als doping in de sport en hoe we dopinggebruik
kunnen tegengaan.
Ik wens u een zinvolle bijeenkomst.
Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport