`Er is niks zweverigs aan Eckhart'
... zegt romancier Oek de Jong in een gesprek met letterkundige
prof.dr. Jaap Goedegebuure. 6 maart houdt De Jong een lezing op
een symposium over de grote middeleeuwse mysticus. `De beste
ideeën komen uit het niets - op het moment dat je met
twee handen water tegen je gezicht plenst'.
Hoe ben je tot het lezen van Meister Eckhart gekomen en wat
trof je in deze lectuur?
Eckhart is een van de grote mystieke meesters, wereldberoemd
mag je wel zeggen. Ik kocht ooit een pocket met zijn preken,
`op de groei'. Eerst begreep ik er niks van, maar tegen mijn
veertigste begon het plotseling te lukken en was ik meteen
gefascineerd. Er zijn twee grote teksten uit de Middeleeuwen
waar ik van tijd tot tijd in duik: Dante's Goddelijke Komedie
en Eckharts Preken en Tractaten. Eckhart is geliefd onder
schrijvers, want hij is een virtuoos met de taal - using speech
to overcome speech. Aantrekkelijk vind ik ook dat hij zowel een
scherp denker is als een poëtische geest. Van visioenen en
dergelijke verschijnselen was hij afkerig. Er is niks zweverigs
aan Eckhart. Je zou kunnen zeggen dat zijn mystiek een vorm van
kennis is, een inzicht dat de weg wijst naar het pure `er
zijn'.
Je hebt je ook beziggehouden met oosterse vormen van mystiek en
spiritualiteit. Zie je overeenkomsten met Eckhart, en zo ja,
zijn die overeenkomsten misschien een reden voor zijn opbloei?
De oude Schopenhauer stelde al vast `dat Sakya Muni [de
Boeddha] en Meister Eckhart hetzelfde leren, met dit verschil
dat de eerste zijn gedachten onomwonden kon uitspreken, terwijl
de laatste genoodzaakt was ze te hullen in het gewaad van de
christelijke mythologie'. Dit is nadien door velen
onderschreven. Boeddhisten en Taoïsten herkennen in de
denkwereld van Eckhart cruciale begrippen als `gelatenheid' en
`afgescheidenheid'. Het bekende niet-weten van Eckhart,
noodzakelijk om in de godheid te kunnen verzinken, tref je ook
aan in het Taoïsme en daar dient het dan om op te gaan in de
Tao.
Eckhart houdt de geesten bezig sedert er in 1857 een eerste
editie van zijn werken verscheen. Etty Hillesum las hem,
Vestdijk schreef een roman over hem, Hans Faverey las hem op
zijn sterfbed. Eckharts mystiek staat los van het traditionele
geloven. Daarom trekt hij momenteel misschien weer zo sterk de
aandacht.
Je houdt op 6 maart een lezing over Eckhart. Kun je alvast een
tipje van de sluier oplichten?
Ik ga het hebben over de betoverende zinnen van Eckhart. Ik ben
geïnteresseerd in het Eckhartse `sunder warumbe', de
waaromloosheid, het proberen te leven zonder te vragen naar het
waarom. En ik ga me beslist verdiepen in het verband tussen het
mystieke en het creatieve. Een typische Eckhart-zin als `Het
ledige gemoed kan alles' wordt herkend door iedereen die met
creatieve processen te maken heeft. De beste ideeën komen
immers uit het niets - op het moment dat je met twee handen
water tegen je gezicht plenst.
Symposium
Het symposium Eckhart nu. De herontdekking van de middeleeuwse
mystiek: Datum: 6 maart
Plaats: Spectrumzaal van studentencentrum Plexus,
Adres: Kaiserstraat 25.
Aanmelding en programma
(17 februari 2009/DH)
17/2/2009
Universiteit Leiden