Onderwijsbond CNV
27 februari 2009
Convenant sponsoring onderwijs
Categorie: Basisonderwijs, Voortgezet onderwijs
Om te bevorderen dat alle bij de school betrokkenen op een zorgvuldige
manier met sponsoring omgaan, hebben het ministerie van Onderwijs, de
onderwijsorganisaties en de andere belangenorganisaties een convenant
afgesloten. Dat convenant is hieronder te vinden.
1
Convenant "Scholen voor primair en voortgezet onderwijs en sponsoring"
Partijen:
1. De Staat der Nederlanden, te dezen vertegenwoordigd door de staatssecretarissen van Onderwijs,
Cultuur en Wetenschap, mevrouw S.A.M. Dijksma en mevrouw J.M. van Bijsterveldt-Vliegenthart, handelend als
bestuursorgaan, hierna te noemen de staatssecretarissen;
2. De PO-raad, te dezen rechtsgeldig vertegenwoordigd door mevrouw K. Kervezee;
3. De VO-raad, te dezen rechtsgeldig vertegenwoordigd door mevrouw W. van Velden;
4. De Algemene Vereniging van Schoolleiders, te dezen rechtsgeldig vertegenwoordigd door de heer A.J.F. Duif;
5. De Algemene Onderwijsbond, te dezen rechtsgeldig vertegenwoordigd door mevrouw E.M. Verheggen;
6. Het Christelijk Nationaal Vakverbond Onderwijs, te dezen rechtsgeldig vertegenwoordigd door de heer P.J. Banis;
7. De hierna genoemde landelijke organisaties voor ouders in het onderwijs,
- Landelijke Oudervereniging Bijzonder Onderwijs op algemene grondslag, te dezen rechtsgeldig vertegenwoordigd
door mevrouw R. Postma;
- Nederlandse Katholieke vereniging van Ouders, te dezen rechtsgeldig vertegenwoordigd door mevrouw L.A.M.T.
Barbosa - Biesbroeck;
- Vereniging Openbaar Onderwijs, te dezen rechtsgeldig vertegenwoordigd door de heer R. Limper;
- Vereniging voor Ouders, Christelijk Onderwijs en Opvoeding, te dezen rechtsgeldig vertegenwoordigd door de heer
W.J.V. van Katwijk;
8. De Vereniging VNO- NCW, te dezen rechtsgeldig vertegenwoordigd door de heer C.W. van der Waaij;
9. MKB-Nederland, te dezen rechtsgeldig vertegenwoordigd door de heer L.J. Visser;
10. De Groep Educatieve Uitgeverijen, te dezen rechtsgeldig vertegenwoordigd door de heer J. Driessen;
11. De Consumentenbond, te dezen rechtsgeldig vertegenwoordigd door mevrouw C.M. Vogeler;
12. Het Landelijk Aktie Komitee Scholieren, te dezen rechtsgeldig vertegenwoordigd door de heer E. Willms .
Overwegende dat:
- partijen constateren dat sprake is van samenwerking tussen scholen en bedrijven die ten goede komt aan het leer- en
ontwikkelingsproces van leerlingen in het PO en VO;
- samenwerking ook sponsoring impliceert, en het van belang is om die sponsoring aan heldere regels en afspraken te
binden;
- zulke regels en afspraken er in ieder geval in voorzien dat geen vormen van sponsoring ontstaan die een negatief effect
hebben op de geestelijke en/of lichamelijke ontwikkeling van leerlingen;
- partijen het wenselijk achten dat voor bedrijven hun maatschappelijke betrokkenheid voorop staat als zij scholen
sponsoren;
-bevoegde gezagsorganen van scholen op een zorgvuldige en voor alle betrokkenen transparante wijze met sponsoring
omgaan;
2
Komen als volgt overeen:
Artikel 1 Definities. In dit convenant wordt verstaan onder:
Leerlingen
Leerlingen in het primair of voortgezet onderwijs als bedoeld in de Wet op het primair onderwijs, de Wet op de expertise
centra en de Wet op het voortgezet onderwijs, dan wel hun ouders, voogden of verzorgers.
Sponsoring
Geldelijke en/of materiële bijdragen, niet gebaseerd op de onderwijswetgeving, niet zijnde de ouder- /leerlingbijdragen,
niet zijnde subsidies van charitatieve instellingen of de overheid, indien het bevoegd gezag daarbij, al dan niet uit eigen
beweging, in welke vorm dan ook verplichtingen op zich neemt waarmee de leerlingen in schoolverband (bijvoorbeeld
binnen de schooltijden, het overblijven daaronder begrepen of naschoolse activiteiten die onder verantwoordelijkheid van
de school worden georganiseerd) worden geconfronteerd.
Donatie
Geldelijke en/of materiële bijdragen, niet gebaseerd op de onderwijswetgeving en niet zijnde de ouder- /leerlingbijdragen,
waarvoor het bevoegd gezag geen tegenprestatie levert. In het geval van een donatie kan het bevoegd gezag uit eigen
beweging overgaan tot het leveren van een tegenprestatie. In dat geval is er sprake van sponsoring in de zin van dit
convenant.
Reclame(uiting)
Iedere openbare aanprijzing van goederen, diensten, of denkbeelden (tezamen: producten). Onder reclame(uiting) wordt
mede verstaan het vragen van diensten. Van een openbare aanprijzing is sprake indien leerlingen en leraren hiermee
worden geconfronteerd.
Reclame Code
Regels waaraan reclame moet voldoen en waaraan reclame wordt getoetst door de Reclame Code Commissie.
Klachtencommissie
De klachtencommissie op grond van artikel 14 van de Wet op het primair onderwijs, artikel 23 van de Wet op de expertise
centra of artikel 24b van de Wet op het voortgezet onderwijs.
Reclame Code Commissie
De door de Stichting Reclame Code ingestelde klachtencommissie die beoordeelt of adverteerders en anderen die
verantwoordelijk zijn voor het maken van reclame, zich aan de Reclame Code hebben gehouden.
Artikel 2. Vereist draagvlak
Voor een beslissing inzake sponsoring dient binnen de schoolorganisatie en tussen de school en de bij de school
betrokkenen draagvlak te zijn. Het moet altijd voor een ieder kenbaar zijn dat er sprake is van sponsoring. Partijen zullen
met kracht bevorderen dat wordt gehandeld overeenkomstig de spelregels van het convenant en de in het onderwijs voor
sponsoring geldende wettelijke voorschriften. De inspectie van het onderwijs zal in de schooljaren 2009/2010 (primair
onderwijs) en 2010/2011 (voortgezet onderwijs) bij een steekproef van schoolgidsen en schoolplannen een inventariserend
onderzoek uitvoeren naar de naleving van de wettelijke regels inzake sponsoring. Op basis van de uitkomsten van dit
onderzoek zal worden bekeken of verder onderzoek bij de schoolbesturen nodig is.
Artikel 3. Taak en doelstelling scholen
Sponsoring in het onderwijs moet verenigbaar zijn met de pedagogische en onderwijskundige taak en doelstelling van de
school. Er mag geen schade worden berokkend aan de geestelijke en/of lichamelijke gesteldheid en ontwikkeling van
leerlingen. Partijen zullen bevorderen dat scholen en bedrijven bij het afsluiten van sponsorovereenkomsten een gezonde
leefstijl van kinderen mogelijk, gemakkelijk en aantrekkelijk maken. Het bevorderen van gezond gedrag is immers een van
de kerndoelen van het onderwijs.
Sponsoring moet in overeenstemming zijn met de goede smaak en het fatsoen. Zo mag sponsoring niet appelleren aan
gevoelens van angst of bijgelovigheid of misleidend zijn. De sponsor mag geen voordeel trekken uit onkunde of
goedgelovigheid van leerlingen.
3
Artikel 4. Positie scholen
Sponsoring mag niet de objectiviteit, de geloofwaardigheid, de betrouwbaarheid en de onafhankelijkheid van het
onderwijs, de scholen en de daarbij betrokkenen in gevaar brengen.
Artikel 5. Onderwijsinhoud
Sponsoring mag niet de onderwijsinhoud beïnvloeden, dan wel in strijd zijn met het onderwijsaanbod en de door de school
en het schoolbestuur aan het onderwijs gestelde kwalitatieve eisen. Zo mag in lesmaterialen en leermiddelen geen
(impliciete) reclame voorkomen en mag daarin geen sprake zijn van onvolledige of subjectieve informatie. Indien er op een
andere wijze in schoolverband reclame wordt gemaakt, mag dit de leerlingen niet stimuleren tot een ongezonde leefstijl
en/of gevaarlijke activiteiten.
Artikel 6. Continuïteit
De continuïteit van het onderwijs mag niet in gevaar komen doordat op enig moment sponsormiddelen wegvallen. Het
uitvoeren van de aan de school wettelijk opgedragen kernactiviteiten mag niet afhankelijk worden van sponsormiddelen. In
dit verband wordt opgemerkt dat de overheid zorgt voor de reguliere bekostiging van de scholen, waarmee scholen in staat
worden gesteld te voldoen aan de wettelijke verplichtingen.
Artikel 7. Klachten
Partijen zullen met kracht bevorderen dat alle bij het onderwijs betrokkenen duidelijk is dat zij zich met klachten over
sponsoring kunnen melden bij de klachtencommissie als bedoeld in artikel 1. Partijen zullen daarnaast bekendheid geven
aan het feit dat klachten over de inhoud van concrete reclame-uitingen kunnen worden ingediend bij de Reclame Code
Commissie.
Artikel 8. Transparantie
Partijen spannen zich er voor in dat scholen die gebruik maken van het middel sponsoring er voor zorgen dat alle
betrokkenen bij de school voldoende geïnformeerd worden over de beslissingen aangaande sponsoring. Zij bieden de
scholen waar mogelijk hierbij ondersteuning. Zij stimuleren dat scholen de door hen verkregen sponsormiddelen
gescheiden zichtbaar maken in een jaarrekening die voor alle betrokkenen bij de school goed toegankelijk dient te zijn.
Artikel 9. Communicatiestrategie
Partijen zullen met het oog op de afspraken die in dit convenant zijn vastgelegd een gezamenlijke communicatiestrategie
ontwikkelen. Partijen zullen de afgesproken spelregels voor sponsoring actief gedurende de gehele periode van het
convenant onder de aandacht van hun achterban brengen.
Artikel 10. Evaluatie.
De werking van dit convenant zal in 2012 door partijen integraal worden geëvalueerd. Daarbij zal in elk geval worden
geïnventariseerd op welke wijze hetgeen in dit convenant is vastgelegd door scholen is gehanteerd. Ook de resultaten van
het inventariserend onderzoek van de inspectie zullen hierbij worden betrokken. Deze evaluatie vindt plaats op een voor
het verstrijken van deze termijn nader door partijen te bepalen wijze. Mede aan de hand van de uitkomsten van de evaluatie
zal door partijen worden bepaald of en zo ja in welke vorm dit convenant zal worden verlengd. De staatssecretarissen
nemen het initiatief om tot de beoogde evaluatie te komen.
4
Artikel 11. Wijziging convenant
Indien er sprake is van omstandigheden die naar het oordeel van een der partijen zouden moeten leiden tot herziening van
dit niet in rechte afdwingbare convenant, wordt hierover overleg gevoerd tussen alle partijen.
Wijzigingen van dit convenant en aanvullingen daarop zijn slechts geldig voor zover zij schriftelijk tussen alle partijen zijn
overeengekomen.
Artikel 12. Werkingsduur en bekendmaking
Dit convenant treedt in werking met ingang van de datum dat het door alle partijen is ondertekend en eindigt op 1 januari
2013. Partijen voeren tijdig voor de afloop en op initiatief van de staatssecretarissen overleg over de vraag of en in welke
vorm voortzetting van dit convenant gewenst is. Dit convenant zal in de Staatscourant worden geplaatst . Daarenboven
zullen alle partijen zelf bekendheid geven aan de afspraken naar hun eigen achterban.
Aldus overeengekomen en in zestienvoud ondertekend,
Op 19 februari 2009, te Den Haag
De Staatssecretaris van
Onderwijs, Cultuur en Wetenschap
S.A.M. Dijksma
De Staatssecretaris van
Onderwijs, Cultuur en Wetenschap
J.M. van Bijsterveldt-Vliegenthart
PO-raad,
namens deze,
K. Kervezee
VO-raad,
namens deze,
W. van Velden
Algemene Vereniging van Schoolleiders,
namens deze,
A.J.F. Duif
De Algemene Onderwijsbond,
namens deze,
E.M. Verheggen
Het Christelijk Nationaal Vakverbond Onderwijs,
namens deze,
P.J. Banis
Landelijke Oudervereniging Bijzonder Onderwijs op
algemene grondslag,
namens deze,
R. Postma
5
Nederlandse Katholieke vereniging van Ouders,
namens deze,
L.A.M.T. Barbosa - Biesbroeck
Vereniging Openbaar Onderwijs,
namens deze,
R. Limper
Vereniging voor Ouders, Christelijk Onderwijs en
Opvoeding,
namens deze,
W.J.V. van Katwijk
VNO- NCW,
namens deze,
C.W. van der Waaij
MKB-Nederland,
namens deze,
L.J. Visser
Groep Educatieve Uitgeverijen,
namens deze,
J. Driessen
Consumentenbond,
namens deze,
C.M. Vogeler
Landelijk Aktie Komitee Scholieren,
namens deze,
E. Willms
6
Toelichting
Algemeen:
Om te bevorderen dat alle bij de school betrokkenen op een zorgvuldige manier met sponsoring omgaan, hebben het
ministerie van OCW, de onderwijsorganisaties en de andere belangenorganisaties in februari 1997 een convenant
afgesloten. Dit convenant expireerde op 13 februari 2002. Dit is daarna in aangepaste vorm verlengd tot 12 februari 2007.
Het uitgangspunt voor de partners van dit convenant is steeds geweest dat het wenselijk is om met elkaar de kaders vast te
stellen waarbinnen sponsoring van scholen kan plaatsvinden. De partijen spreken algemene gedragsregels ten aanzien van
sponsoring af en binden zich daaraan. De school (het bevoegd gezag en/of schoolleiding) toetst een specifieke
sponsorovereenkomst aan deze kaders, alsmede aan de bestaande wet en regelgeving, en maakt daarbinnen in overleg met
alle geledingen binnen de school - geformaliseerd door middel van de Wet medezeggenschap op scholen (WMS) - een
eigen afweging ten aanzien van de maatschappelijke betrokkenheid van de sponsor, het gesponsorde bedrag en de
verlangde tegenprestatie. Het convenant geeft de spelregels aan. Het is geen naslagwerk waarin precies staat wat mag en
wat niet mag. Het bevat dan ook geen casuïstiek: geen aanwijzingen bijvoorbeeld met welke bedrijven of voor welke
voedingsmiddelen al dan niet overeenkomsten mogen worden aangegaan. Voorwaarde hierbij is wel dat ouders (en in het
VO ook: leerlingen), personeel, de medezeggenschapsraad en andere belanghebbenden voluit in de gelegenheid worden
gesteld om sponsorovereenkomsten te toetsen aan hun eigen wensen en aan de gedragsregels in dit convenant. Zij dienen
daartoe door de school transparant te worden geïnformeerd en actief te worden betrokken bij de besluitvorming. Dit proces
krijgt zijn formele afronding door middel van instemmingsrecht van de gehele medezeggenschapsraad. Indien er sprake is
van een geschil tussen de medezeggenschapsraad en het bevoegd gezag, kan dit worden voorgelegd aan de landelijke
commissie voor geschillen (WMS) en in hoogste instantie aan de ondernemingskamer. Individuele ouders en individuele
personeelsleden kunnen met klachten over sponsoring terecht bij de klachtencommissie waar de school bij aangesloten is.
De partijen achten het wenselijk om het convenant op basis van bovenstaand uitgangspunt voort te zetten, waarbij
verschillende ontwikkelingen aanleiding geven tot een herziening:
a. de constatering dat de bestaande wettelijke regelgeving ten aanzien van sponsoring nog onvoldoende wordt nageleefd;
b. een toenemende samenwerking tussen onderwijs en bedrijfsleven, met name in het vmbo;
c. een toename van het aantal kinderen met overgewicht.
Ad a: Naleving wetgeving.
Uit de integrale evaluatie van de werking van het Convenant door Regioplan (Sponsoring in het onderwijs 2007,
Regioplan, Amsterdam mei 2007) blijkt dat gedragsregels rondom sponsoring in het onderwijs wenselijk worden geacht,
hoewel er over het algemeen inhoudelijk zorgvuldig met sponsoring omgegaan wordt. De bestaande (procedurele)
wettelijke regelgeving rondom sponsoring wordt echter niet voldoende nageleefd. Zo wordt de medezeggenschapsraad niet
altijd betrokken bij de besluitvorming over sponsoring. Leerkrachten, ouders en leerlingen zijn niet altijd geïnformeerd
over het feit dat de school gebruikmaakt van sponsoring. Daarnaast blijkt dat ouders en leerlingen doorgaans niet weten dat
zij met klachten over sponsoring terecht kunnen bij een klachtencommissie.
De wetgeving op dit punt is helder: sinds 1 januari 2007 regelt de WMS dat de gehele medezeggenschapsraad een
instemmingsbevoegdheid heeft over het aanvaarden van materiële bijdragen of geldelijke bijdragen indien daarbij
verplichtingen worden aangegaan waarmee leerlingen worden geconfronteerd. In de WPO, WEC en WVO zijn bepalingen
opgenomen met verplichtingen voor het bevoegd gezag ten aanzien van de informatieverstrekking over middelen van
derden anders dan de ouderbijdrage.
Met dit convenant verplichten de convenantpartners zich ertoe scholen te helpen hun wettelijke verplichtingen goed vorm
te geven. De partijen zullen de afspraken in dit convenant gedurende de gehele periode van het convenant actief onder de
aandacht van hun achterban brengen. De besturenorganisaties zullen de schoolbesturen wijzen op het belang van het
convenant, de daarmee samenhangende wettelijke verplichtingen en de wijze waarop de besturen de andere
belanghebbenden bij de uitwerking van het convenant kunnen betrekken. De ouderorganisaties zullen de ouders en
medezeggenschapsraden informeren over de bevoegdheden van de medezeggenschapraad inzake sponsoring. OCW zal de
vakorganisaties vragen om hun achterban actief te informeren over het onderwerp sponsoring en daarmee samenhangende
wettelijke verplichtingen.
De overheid heeft hier een rol als handhaver van wet- en regelgeving. De inspectie van het onderwijs zal in 2009/2010
(voor PO) en 2010/2011 (VO) op basis van een steekproef van schoolgidsen en schoolplannen onderzoek uitvoeren naar de
naleving van de wettelijke bepalingen ten aanzien van sponsoring. Het onderzoek richt zich specifiek op de vraag of
scholen in het schoolplan hun beleid ten aanzien van sponsoring hebben omschreven en of de schoolgids informatie bevat
7
over de wijze waarop het bevoegd gezag omgaat met deze bijdragen en of de volledige medezeggenschap heeft ingestemd
met de aanvaarding van de bijdragen, indien verplichtingen worden aangegaan waarmee leerlingen worden geconfronteerd.
Indien een schoolbestuur deze wettelijke verplichtingen uit de WPO, WVO en WMS niet of onvoldoende naleeft, zal de
inspectie dit bestuur daarop aanspreken en de opdracht geven dat alsnog aan de verplichtingen wordt voldaan. Op basis van
de uitkomsten van het onderzoek zal worden bezien of verder onderzoek bij de schoolbesturen of andere maatregelen nodig
zijn. Na een tussenevaluatie in 2011, waarin de resultaten van het inventariserend onderzoek van de inspectie ook zullen
worden betrokken, zijn partijen vrij om regelgeving te bepleiten.
De WMS kent het instrument van een bekostigingssanctie bij niet-naleving van de wettelijke voorschriften uit deze wet. Zo
nodig zal de overheid overgaan tot gepaste en proportionele bekostigingssancties. Indien blijkt dat scholen herhaaldelijk de
wettelijke verplichtingen inzake sponsoring niet naleven, en het om forse sponsorbedragen in relatie tot de bekostiging
gaat, wordt een bekostigingssanctie - in de vorm van een inhouding op de rijksvergoeding - toegepast.
Ad b: Samenwerking onderwijs en bedrijfsleven
Er is sprake van een toenemend contact tussen onderwijs en bedrijfsleven. Dit geldt met name voor het vmbo en het
praktijkonderwijs. Het onderwijs in deze schooltypen is in toenemende mate praktijkgericht. Scholen maken dan ook veel
gebruik van de mogelijkheid om leerlingen op stage te laten gaan. Dit is ingrijpend: immers op deze manier vindt het leeren
ontwikkelingsproces niet alleen plaats in de school maar ook in het bedrijf, en neemt het bedrijf in feite een deel van de
pedagogische taak over. Deze ontwikkeling resulteert in een wederzijdse afhankelijkheid,die in het kader van het idee van
'arbeidsnabijheid 'van het beroepsonderwijs gewenst is. Deze afhankelijkheid mag niet leiden tot een context waarbinnen
de school een andere afweging maakt ten aanzien van mogelijke sponsorovereenkomsten, dan zonder die afhankelijkheid.
Ad c: Overgewicht
Het aantal volwassenen en kinderen met (ernstig) overgewicht neemt toe. Inmiddels heeft ruim 15% van de kinderen last
van overgewicht. Overgewicht is primair een zaak van het individu - de balans tussen eten en bewegen is niet in evenwicht
- maar ook een maatschappelijk probleem. De sector onderwijs heeft op het gebied van een gezonde leefstijl een
belangrijke taak en maatschappelijke verantwoordelijkheid. Het bevorderen van gezond gedrag is een van de kerndoelen
van het onderwijs. Scholen in het primair en voortgezet onderwijs zijn verplicht in het curriculum aandacht te besteden aan
gezonde leefstijl en bewegen. Door deel te nemen aan het Convenant Overgewicht wil het ministerie van OCW de
aandacht voor het bestrijden van overgewicht en de rol van het onderwijs hierin nog eens benadrukken.
Aansluitend bij de intentie van het Convenant Overgewicht zullen de partijen bij dit Convenant Sponsoring bevorderen dat
scholen en bedrijven bij het afsluiten van sponsorovereenkomsten een gezonde leefstijl van kinderen (in het bijzonder als
het gaat om gezond eten en bewegen) mogelijk, gemakkelijk en aantrekkelijk maken.
Artikelsgewijs:
Toelichting bij artikel 1:
Bij sponsoring gaat het om geld, goederen of diensten die door de sponsor worden verstrekt aan een bevoegd gezag,
directie, leraren, niet-onderwijzend personeel of leerlingen, waarvoor door de sponsor een tegenprestatie wordt verlangd
waarmee leerlingen of hun ouders/voogden/verzorgers in schoolverband worden geconfronteerd. Betrokkenen zullen erop
moeten toezien dat de door de sponsor verlangde tegenprestatie niet onevenredig is ten opzichte van de sponsoring.
Indien geld, goederen of diensten door derden worden verstrekt aan een bevoegd gezag, directie, leraren, niet-onderwijzend
personeel of leerlingen, waarvoor geen tegenprestatie wordt verlangd, is er sprake van een donatie. Echter, als het bevoegd
gezag, directie, leraren, niet-onderwijzend personeel of leerling uit eigen beweging overgaat tot het leveren van een
tegenprestatie is er wel sprake van sponsoring in de zin van dit convenant.
Het bevoegd gezag is te allen tijde verantwoordelijk voor hetgeen in schoolverband (dat wil zeggen binnen het verband van
de schoolorganisatie) geschiedt. Dat is ook het geval als bijvoorbeeld een los van het bevoegd gezag staande vereniging of
stichting van ouders voor de school een sponsor weet te vinden en daartoe een sponsorovereenkomst aangaat die met zich
mee brengt dat de sponsor een tegenprestatie vraagt waarmee leerlingen of hun ouders/voogden/verzorgers binnen het
verband van de schoolorganisatie worden geconfronteerd.
Ook al gaat het bevoegd gezag in een dergelijk geval zelf niet rechtstreeks een verplichting aan jegens de sponsor, er kan
wel worden gesproken van een afgeleide verplichting voor het bevoegd gezag die voortvloeit uit de sponsorovereenkomst.
Het bevoegd gezag zal immers moeten toestaan dat in schoolverband een bepaalde tegenprestatie wordt geleverd en moet
8
derhalve bepalen of het verantwoord is om leerlingen of hun ouders/voogden/verzorgers met de tussen de sponsor en de
ouders afgesproken tegenprestatie te confronteren. We kunnen dit met het volgende voorbeeld verduidelijken.
Een oudervereniging op een school voor VMBO heeft een bedrijf benaderd dat naast de school is gehuisvest. Dat
bedrijf beheert grond en gebouwen waarop dieren (kunnen) worden gehuisvest. In het kader van de opleiding van
enkele groepen leerlingen wil de OV gebruik maken van die grond en gebouwen. Daartoe wordt een
sponsorovereenkomst gesloten, waarbij als tegenprestatie wordt afgesproken het vermelden van deze sponsoring
op zowel de website van school als in schriftelijke uitingen.
Hoe goed bedoeld ook zal de OV/OR toch eerst met de directie moeten spreken over deze sponsoring. Niet alleen
"bemoeit" deze OV/OR zich met onderwijsinhouden en de plaatsen waar dat onderwijs deels gegeven gaat/kan
worden, zij laat zich ook nog eens daarvoor sponsoren. Daar komen de directie als eindverantwoordelijk en de
MR, als inspraakorgaan, beide nog aan te pas. Dat was de OV/OR in haar enthousiasme even vergeten.
Wat betreft dit convenant gaat het niet alleen om tegenprestaties die ten behoeve van de sponsor gedurende schooltijden
worden geleverd. Ook kan het bijvoorbeeld gaan om tegenprestaties die moeten worden geleverd tijdens buitenschoolse
activiteiten die onder verantwoordelijkheid van het bevoegd gezag plaatsvinden. Essentieel in deze is immers de
verantwoordelijkheid van het bevoegd gezag waaraan ouder/voogden/verzorgers hun kinderen hebben toevertrouwd.
Bij sponsoring kan bijvoorbeeld worden gedacht aan:
a. Gesponsorde lesmaterialen:
Bedrijven en organisaties bieden scholen lesmaterialen aan, zoals lesboekjes, video's, folders, posters en spellen.
b. Sponsoren van activiteiten:
Voor het organiseren van schoolfeesten, sportdagen, schoolzwemmen en schoolreisjes wordt gebruik gemaakt van
sponsors, al dan niet afkomstig uit de directe schoolomgeving.
c. Sponsoren van gebouw/inrichting/(computer)apparatuur
Er zijn scholen die via sponsoring een extra lokaal laten bouwen, apparatuur aanschaffen of een deel van de exploitatie
bekostigen (bijvoorbeeld door een leslokaal te laten sponsoren). Ook kan er sprake zijn van de sponsoring van
cateringactiviteiten.
Bij tegenprestaties kan bijvoorbeeld worden gedacht aan:
a. Advertenties:
Scholen bieden de mogelijkheid om te adverteren, bijvoorbeeld in hun schoolkrant, de schoolgids, of op de
zogenaamde "schoolboards".
b. Uitdelen van producten:
Winkels, bedrijven en instituten delen op school producten uit om leerlingen of hun ouders/voogden/verzorgers deze
producten te laten proberen. Ook het aanprijzen van goederen of diensten kan voorkomen.
Tegenprestaties worden vaak gevraagd in de vorm van reclame-uitingen, maar dat hoeft uiteraard niet altijd. Zie ook de
toelichting op artikel 7.
Toelichting bij artikel 2
Onder de voor sponsoring en donaties geldende wettelijke voorschriften wordt het volgende verstaan:
De gehele medezeggenschapsraad, heeft op grond van artikel 10 van de Wet Medezeggenschap op Scholen (WMS) een
instemmingsbevoegdheid over de aanvaarding van materiële bijdragen of geldelijke middelen wanneer het bevoegd gezag
verplichtingen op zich neemt waarmee de leerlingen binnen de schooltijden/het onderwijs en tijdens de activiteiten die
worden georganiseerd onder verantwoordelijkheid van het bevoegd gezag, alsmede tijdens het overblijven, zullen worden
geconfronteerd.
Daarnaast dient het bevoegd gezag in het schoolplan het beleid op te nemen ten aanzien van de aanvaarding van sponsoring
(artikel 12 WPO, artikel 21 WEC, artikel 24 WVO). En tenslotte dient het bevoegd gezag ouders, verzorgers en leerlingen
in de schoolgids te informeren over de wijze waarop het bevoegd gezag omgaat met bijdragen die door middel van
sponsoring zijn verkregen (artikel 13 WPO, artikel 22 WEC, artikel 24a WVO).
Op grond van artikel 10 WMS heeft de medezeggenschapsraad een instemmingsbevoegdheid met betrekking tot het
vaststellen of wijzigen van het schoolplan.
Verder heeft het ouders/leerlingendeel van de medezeggenschapsraad op grond van artikel 13 (PO, WEC) en 14 (VO +
WEC) een instemmingsbevoegdheid waar het gaat om het vaststellen of wijzigen van de schoolgids. Het voorstel over de
schoolgids wordt op grond van artikel 8 lid 6 WMS tegelijkertijd ter kennisneming aan de personeelsgeleding van de
medezeggenschapsraad gestuurd. Daarbij wordt ook een overzicht verstrekt van de beweegredenen voor het voorstel, de
9
gevolgen die de uitwerking van het voorstel naar verwachting zal hebben voor personeel, ouders, leerlingen en van de naar
aanleiding daarvan genomen maatregelen.
Tenslotte heeft de gehele medezeggenschapsraad op grond van artikel 11 WMS een adviesbevoegdheid over een
voorgenomen besluit van het schoolbestuur over het aangaan, verbreken of belangrijk wijzigen van een duurzame
samenwerking met een andere instelling zoals bijvoorbeeld de samenwerking met een sponsor. Deze samenwerking wordt
overeengekomen via een (sponsor)overeenkomst
Volgens de Regeling jaarverslaggeving onderwijs (2008) moeten scholen zich verantwoorden over alle baten. Dit betekent
dat scholen in het financieel jaarverslag ook informatie dienen te verstrekken over de omvang van de financiële middelen
die door sponsoring en donaties worden verkregen (post 3.5.4 van de regeling Jaarverslaggeving Onderwijs). In de
Regeling structurele gegevenslevering WPO/WEC zijn sponsorgelden gespecificeerd naar instelling en bovenschools
niveau.
Toelichting bij de artikelen 3/4/5/6
De uitgangspunten die in de artikelen 3, 4, 5 en 6 zijn opgenomen, hebben betrekking op de taak,
doelstelling, en de positie van de scholen, de onderwijsinhoud en de continuïteit van het onderwijs. De
genoemde uitgangspunten spreken voor zich. Enkele concrete voorbeelden van situaties, waarin het
betwistbaar is of een tegenprestatie die door de sponsor wordt verlangd, moet worden aanvaard:
- Sponsoring mag niet appelleren aan gevoelens van angst of bijgelovigheid of misleidend zijn. De sponsor mag geen
voordeel trekken uit onkunde of goedgelovigheid van leerlingen. Voorts moet rekening gehouden worden met het
bevattingsvermogen en verwachtingspatroon van leerlingen. Bijvoorbeeld bij het uitreiken van sponsorproducten als
prijzen of als beloning vermelden dat er sprake is van sponsorreclame.
- Bij de aanschaf van computerapparatuur mag geen sprake zijn van aanvullende verplichte afname van software bij de
sponsor of van een verbod op het gebruik van software van een ander bedrijf dan dat van de sponsor.
- In lesmaterialen mag geen (impliciete) reclame voorkomen en daarin mag geen sprake zijn van onvolledige of
subjectieve informatie.
- Aparte vermelding verdient het lesmateriaal dat in het vmbo en het praktijkonderwijs wordt gebruikt. Vanuit
didactisch oogpunt is vereist dat daarin afbeeldingen voorkomen. Veelal gaat het daarbij om afbeelden van bestaande
producten: auto's, motoren, computers, voedingsmiddelen, schoonmaakmiddelen en dergelijke. Zolang deze
illustraties functioneel zijn en niet eenzijdig verwijzen naar één bepaald merk, worden dergelijke afbeeldingen niet
beschouwd als reclame. Ook hier is sprake van een situatie waarbij de school uiteindelijk zelf beslist of hier sprake is
van reclame of van functionaliteit.
- Indien er op een andere wijze in schoolverband reclame wordt gemaakt, mag dit de leerlingen niet stimuleren tot een
ongezonde leefstijl en/of gevaarlijke activiteiten, noch mag dit leerlingen aanmoedigen om ouders te stimuleren
producten of diensten af te nemen van de sponsor1.
- Bij sponsoring met het oog op de bouw, inrichting en exploitatie van de school mag in geen geval bemoeienis van de
sponsor ontstaan met de onderwijsinhoud of de organisatie van het onderwijs of met de bouw, inrichting en exploitatie
zelf, anders dan een niet-voorwaardelijke, neutrale, en adviserende.
- Sponsoring van cateringactiviteiten mag niet van invloed zijn op de tijdsindeling van de school, zoals bijvoorbeeld het
onnodig verlengen van de pauze ter verhoging van de consumptie.
Toelichting op artikel 7
1 Reclame voor energiedichte en nutriëntarme voedingsmiddelen kan bijdragen aan een ongezonde leefstijl van leerlingen. Promotie van gezonde
producten (zoals groente en fruit) verdient de voorkeur. Dit sluit tevens aan bij de prioriteiten in de preventienota Kiezen voor gezond leven: het
gemakkelijker maken van 'de gezonde keuze', en daarnaast het ontmoedigen van roken en alcoholgebruik van jonge mensen.
10
Bevoegde gezagsorganen zijn op basis van de WPO, WEC en WVO verplicht een klachtenregeling te treffen, waarin
voorzien wordt in een klachtencommissie en waarin zowel de wijze waarop een klacht ingediend kan worden als de
procedure waarmee de klacht behandeld wordt zijn vastgelegd. Bij deze klachtencommissie kunnen leerlingen, ouders /
verzorgers, en personeel klachten indienen over beslissingen van het bevoegd gezag en personeel, waaronder dus ook
beslissingen over sponsoring. Het kan hier onder meer betreffen de beslissingen van het bevoegd gezag om gebruik te
maken van sponsoring, de uitingsvormen van sponsoring, de door het bestuur toegezegde tegenprestaties voor
sponsorgelden, de aard van de sponsor, alsmede de wijze waarop door middel van sponsoring verkregen middelen in de
school worden ingezet.
Tegenprestaties worden vaak gevraagd in de vorm van reclame-uitingen, maar dat hoeft uiteraard niet altijd. Ten aanzien
van reclame-uitingen is in Nederland reeds het nodige geregeld. Zo bevatten bijvoorbeeld de wet misleidende reclame, de
warenwet en de tabakswet bepalingen over reclame. De Stichting Reclame Code is een stichting waarin organisaties
deelnemen die op enigerlei wijze bij (het maken van) reclame betrokken zijn en die tot doel heeft ervoor te zorgen dat in
Nederland op verantwoorde wijze reclame wordt gemaakt.
Deze stichting heeft een reclame code opgesteld en vervolgens de reclame code commissie ingesteld waar men klachten
over de inhoud van reclame kan inbrengen. Als er bijvoorbeeld toe wordt overgegaan om een schoolboard in de school toe
te laten, dan kan over de inhoud van de reclame op dat schoolboard een klacht worden ingediend bij de reclame code
commissie (Postbus 12352, 1100 AJ, Amsterdam, www.reclamecode.nl). Het gaat hier dus uitsluitend om klachten over de
inhoud van de reclame. Met klachten over de beslissing zelf om het schoolboard (of enige andere vorm van reclame-uiting)
toe te laten kan men niet bij de Reclame Code Commissie terecht, daartoe dient men een klacht in te dienen bij de
bovengenoemde klachtencommissie van de school.
Toelichting op de artikelen 8/9
De convenantpartners verklaren zich ervoor in te spannen dat schoolbesturen die van sponsoring gebruik maken, dat op een
verantwoorde en voor alle betrokkenen transparante wijze zullen doen. Dat vereist in de eerste plaats dat bevoegde
gezagsorganen alle bij de school betrokkenen, zoals leerlingen / ouders/ verzorgers en personeel, voldoende informeren
over beslissingen omtrent sponsoring. Daarbij kan gedacht worden aan in de toelichting op artikel 7 genoemde
beslissingen. Daartoe zullen de convenantpartners scholen op verzoek ondersteuning bieden bij het opzetten van
professionele communicatielijnen.
Daarnaast zullen de convenantpartners stimuleren dat schoolbesturen de door middel van sponsoring verkregen middelen
gescheiden zichtbaar maken in hun jaarrekening. Om alle bij de school betrokkenen een helder inzicht te verschaffen in de
mate waarin een school van sponsoring gebruik maakt, dient een duidelijke scheiding tussen de van rijkswege verkregen
middelen en sponsormiddelen aangebracht te worden, en dient deze jaarrekening voor alle bij de school betrokkenen
toegankelijk te zijn.
Om de in dit convenant gemaakte afspraken bekend te maken onder schoolbesturen, de bij de school betrokkenen zoals
leerlingen, ouders en personeel, en het bedrijfsleven of andere potentiële sponsors, en de naleving daarvan zoveel mogelijk
te bevorderen, zullen de convenantpartners een gezamenlijke communicatiestrategie ontwikkelen. In elk geval zullen er
geschikte momenten gedurende gehele convenantperiode worden gezocht om aandacht te besteden aan de zich binnen de
achterban voordoende ontwikkelingen op het gebied van sponsoring in het onderwijs. Voorts erkennen de
convenantpartners het belang dat dit convenant en de wettelijke bepalingen betreffende sponsoring in het onderwijs bekend
zijn binnen alle geledingen van de school. Er wordt naar gestreefd dat bevoegde gezagsorganen ervoor zorgen dat een
afschrift van dit convenant op elke school aanwezig blijft.