Ingezonden persbericht
VERSLAG: EERWRAAK
Wanneer: Woensdag 18 februari.
Waar: De Meevaart, Balistraat 48A Amsterdam
De maker en schrijver van de voorstelling, Adelheid Roosen
Een avond met als onderwerp: Eerwraak, van 19.00 tot 21.30
Op 18 februari organiseerde de multiculturele vereniging Assadaaka een discussie- en informatiebijeenkomst met als thema 'Eerwraak'. Een deel van de avond was gereserveerd voor de presentatie van een deel van de film 'Is.Man' die Adelheid Roosen gemaakt heeft naar aanleiding van het onderzoek dat zij naar dit onderwerp gedaan heeft. Adelheid Roosen was zelf ook aanwezig om haar film, die zij gemaakt heeft naar de theatervoorstelling, en haar drijfveren voor het maken van de theatervoorstelling en film toe te lichten.
De avond vond plaats in buurthuis De Meevaart in de Indische Buurt te Amsterdam en begon om 19.00 met een inloop met drankjes en hapjes. Er kwamen ongeveer 63 geïnteresseerden op de avond af. Toen allen een plaatsje hadden gevonden in de grote zaal van De Meevaart gaf de voorzitter Ahmed El Mesri van Assadaaka het woord aan een aanwezige Imam Nourdin Chahid Bouktiti, die de avond opende met een traditionele voordracht van een aantal verzen uit de koran. Daarna nam hij zelf het woord en hield, naar goed gebruik, een rede, waarvan hieronder de inhoud:
Ahmed El Mesri en Adelheid Roosen
Eerwraak. ik heb het woord opgezocht in de versie van de dikke Van Dale, die ik heb; dat is niet de nieuwste, maar daarom des te betekenisvoller. Want in mijn versie, de elfde herziende druk, uit 1984, komt het woord niet voor. Maar een zoektocht naar de webversie op het internet geeft mij wel een 'hit': bij 'eerwraak' staat daar nu 'wraak omdat de goede naam van een familie zou zijn aangetast.' En wanneer ik bij Wikipedia kijk, dan vind ik daar een uitgebreide beschrijving en omschrijving. Duidelijke tekenen dat het begrip geleidelijk aan ook in Nederland zijn intrede gedaan heeft.
Is dat goed of niet? Het is moeilijk om daar een antwoord op te geven. De multiculturele vereniging Assadaaka en Onze Hoop veroordelen nooit, maar proberen juist een discussie op gang te brengen, dingen bespreekbaar te maken, soms ook zaken die nog geen plaats in het woordenboek gekregen hebben. Daarom hebben wij ook deze avond georganiseerd en komen wij hier bijeen om over een beladen onderwerp als 'eerwraak' te spreken.
Publiek
En wat is eerwraak eigenlijk? Moeilijke en nauwelijks te vatten termen als 'goede naam van de familie', 'zedelijke eer', 'verlies van eer', 'familie' en 'moord' komen allemaal ter sprake. Bijna te veel om in één avond te bespreken. Maar om het bespreekbaar te maken is het dan ook goed om uit te gaan van een aantal feiten die wij gevonden hebben: eerwraak is 'een verschijnsel waarbij een familie of stam de verloren gegane zedelijke eer meent te kunnen herstellen door het plegen van een moord op de veroorzaker van het eerverlies of degene die schuldig is aan het eerverlies.' Verder heb ik kunnen vinden dat het, in tegenstelling tot wat velen denken, niets te maken heeft met de islam, in tegendeel zelfs: het doden van een mens is expliciet verboden in de sharia, de islamitische wetgeving. Het is daarentegen een regionaal verschijnsel, dat voorkomt in grote delen van het Midden Oosten en Noord-Afrika, inclusief Turkije, Iran, Pakistan en Afghanistan. Eerwraak schijnt ook wortels te hebben in Friesland. In de middeleeuwen was eerwraak daar een algemene praktijk. De Verenigde Naties schatten het jaarlijkse aantal slachtoffers van eerwraak op zo'n 5.000. Dat is veel en zeker waard om nader bij stil te staan. Maar met een dergelijk onderzoek doen wij een onderzoek naar onszelf, naar onze eigen waarden en normen. Het is makkelijk om een oordeel te vellen aan de hand van ons eigen denkpatroon en onze eigen cultuur.. en ik wil niet eens de mogelijkheid uitsluiten dat we een morele uitspraak zouden kunnen doen over wat juist is en rechtvaardig.
Toch willen wij dat overlaten aan anderen.
Publiek
Wij willen graag op deze avond onze gedachten laten gaan over de betekenis die 'eer' voor ons heeft en die 'wraak' voor ons heeft. Dingen bespreekbaar maken, erover praten, er met andere mensen over van gedachten wisselen, dat heeft al zoveel menselijk leed voorkomen; met deze avond over eerwraak willen wij graag onze eigen bijdrage leveren aan het leefbaar maken en houden van onze eigen stad, ons land, onze wereld.
Wij zijn zeer vereerd met de komst van Adelheid Roosen en ik hoop dat de film die zij gemaakt heeft ons veel helderheid zal verschaffen over het verschijnsel eerwraak en veel misverstanden uit de weg zal ruimen.
Ik wens u allen een vruchtbare gedachtewisseling.
Mieke Baars
Na deze woorden nam één van de medeorganisatoren het woord met een korte inleiding tot de film. Zij vertelde dat niet de hele film uitgezonden zou worden; die duurde namelijk ongeveer anderhalf uur en er moest ook tijd overblijven voor een gesprek, een gedachtewisseling. Daarom vertelde zij één en ander over de film, hoe deze tot stand gekomen was en wat er gebeurd was wanneer wij in het midden van de film vallen - of eigenlijk het laatste half uur.
Na deze korte inleiding en het verhelpen van enig technisch ongerief vond de vertoning van de film 'Is.man' plaats.
Discussie onder leiding van Sezai Aydogan
Na de film, die verhaalt over de eerwraak van een vader op zijn dochter, is er even een diepe stilte in de zaal. De film laat een diepe indruk achter. Om een gedachtewisseling op gang te brengen, neemt de gespreksleider, de heer Sezai Aydogan het woord en stelt aan een aantal aanwezigen de vraag wat de film bij hen gedaan heeft. De antwoorden variëren van verontwaardiging over de daad tot begrip voor de dader, maar ook onbegrip voor de precieze motieven die aan de daad ten grondslag liggen. Adelheid Roosen vertelt zelf dat onbegrip voor en onkunde van de motieven die iemand tot eerwraak met een fatale afloop kunnen brengen voor haar een belangrijk motief geweest zijn zich dieper in deze materie te verdiepen. Sedert de groepen waarin eerwraak voorkomt ook een plaats in de Nederlandse samenleving gekregen hebben en het verschijnsel hier dus ook voorkomt, is onze wereld gedrukt op iets waarmee wij in extreme vorm niet te maken hebben, of misschien toch ook wel? Het is in ieder geval de discussie die hierop volgt die maakt dat culturele verschijnselen menselijke verschijnselen zijn, waarover niet gemakkelijk een oordeel te vellen is. De vele gesprekken die Adelheid Roosen gehad heeft alvorens zij aan het maken van de voorstelling begon hebben haar duidelijk gemaakt dat daders vaak net zo goed slachtoffers zijn als de slachtoffers: slachtoffers van de druk vanuit hun omgeving, van hun familie, van hun kennissen. En ook de situatie die de gespreksleider schildert, zet het geheel in een ruimer perspectief dan een simpele afkeuring. Dat is niet alleen wat de film beoogt, dat is ook precies wat de bijeenkomst van deze avond beoogt en wat Assadaaka hoog in haar vaandel heeft staan: het bespreekbaar maken van dingen die onbespreekbaar lijken, het van gedachten wisselen over onderwerpen waarover de meningen sterk uiteenlopen. Alleen door een open dialoog tussen op het eerste oog zeer verschillende werelden kunnen onze ogen verder geopend worden en kunnen wij dingen in een ander licht gaan zien. Deze avond heeft hieraan weer op een bijzondere en indringende wijze bijgedragen.
Publiek
Wanneer de discussie en daarmee het 'formele' deel van de avond afgesloten is, is er nog gelegenheid om na te praten met de gespreksleider, de maakster van de film en alle aanwezigen bij een hapje en een drankje. Het laatste woord over het onderwerp is in ieder geval nog zeker niet gezegd, maar een eerste stap naar het bespreekbaar maken ervan in ieder geval wel.
Verslag: Erik Haan
Voor meer informatie over de multiculturele vereniging Assadaaka en haar werkzaamheden kunt u contact opnemen met de voorzitter, de heel Ahmed El Mesri op telefoonnummer 06-10 112691. U kunt ook de website raadplegen: www.vriendschapassadaaka.web-log.nl,
Assadaaka werkt veel samen met haar partners, het Comité Onze Hoop www.comiteonzehoop.web-log.nl, Carry on the move www.bitvooriedereen.web-log.nl, de NOMA, de Nederlandse bond voor Oudere Migranten Actief www.noma-amsterdam.nl. en met stichting Female Economy www.femaleeconomy.nl.
Ook aan de organisatie van 21 september hebben deze organisaties hun medewerking verleend.