Brussel, 20 februari 2009
EU vijf jaar na de uitbreiding: blijvende voordelen voor de burger en betere
mogelijkheden voor Europa om huidige crisis aan te pakken
De recente uitbreidingen van de Europese Unie zijn een mijlpaal geweest in
de Europese eenwording en hebben de burgers in de gehele Unie blijvende
voordelen opgeleverd. Economisch gezien heeft de uitbreiding in de nieuwe
lidstaten geleid tot een stijging van de levensstandaard. Voor de oude
lidstaten ontstonden nieuwe export- en investeringsmogelijkheden. Ook de
democratie, stabiliteit en veiligheid op ons continent hebben er baat bij
gehad. Een grotere EU legt meer gewicht in de schaal bij de aanpak van
mondiale problemen als klimaatverandering of de vormgeving van het
economische bestel in de wereld. Vijf jaar later is de EU er echter niet
alleen groter, maar ook sterker, dynamischer en cultureel rijker op
geworden. Onder de huidige moeilijke mondiale omstandigheden is het vooral
zaak om protectionistische neigingen te onderdrukken omdat deze de enorme
voordelen die een interne markt zonder grenzen de 500 miljoen EU-inwoners
heeft opgeleverd, teniet kunnen doen.
De uitbreidingen van 2004 en 2007 waren een historische stap. Er kwam
een eind aan de deling van Europa, de democratie kreeg een stevigere
basis en alle EU-landen voeren er economisch wel bij omdat het
concurrentievermogen, de economische groei en de werkgelegenheid
toenamen. Dit is onmiskenbaar een groot succes. Daarover mag de crisis
geen schaduw werpen. Samen kunnen we een oplossing vinden voor
mondiale problemen als klimaatverandering, en kunnen we vorm geven aan
een nieuwe internationale financiële orde. Als we verdeeld zijn,
zullen we niets bereiken, aldus Joaquín Almunia, Commissaris voor
economische en monetaire zaken.
En Commissaris voor uitbreiding Olli Rehn: De uitbreiding heeft tot
stabiliteit geleid en is een drijvende kracht achter de democratie en
de rechtstaat in Europa gebleken. Economisch hebben zowel de nieuwe
als de oude lidstaten als de EU als geheel van deze ontwikkelingen
geprofiteerd. Met de uitbreiding is één groot gebied met bijna 500
miljoen inwoners ontstaan waarin vrede en voorspoed heersen. Tegelijk
is onze invloed wereldwijd toegenomen.
Vijf jaar geleden traden tien nieuwe lidstaten uit Midden- en
Oost-Europa tot de EU toe. Daarmee kwam een eind aan decennia
van verdeeldheid als gevolg van de Koude Oorlog. Twee andere landen,
Bulgarije en Roemenië, volgden in 2007. Uit een mededeling over de EU
vijf jaar na de uitbreiding blijkt dat de uitbreiding beide zijden
enorm economisch voordeel heeft opgeleverd.
De uitgebreide EU is nu het grootste economisch geïntegreerde gebied
in de wereld. Zij is goed voor meer dan 30% van het mondiale bbp en
meer dan 17% van de wereldhandel. Daardoor kan de EU op mondiaal
niveau een doorslaggevende rol spelen en haar stem laten horen als het
erom gaat het mondialiseringsproces te sturen en de burgers daarvan te
laten profiteren.
In de nieuwe lidstaten is het inkomen per hoofd van de bevolking
gestegen van 40% van het gemiddelde van de oude lidstaten in 1999 naar
52% in 2008. In de periode 2004-2008 bedroeg de gemiddelde groei 5,5%,
tegen 3,5% in de periode 1999-2003. Dit is echter niet ten koste
gegaan van de oude lidstaten: daar bedroeg de groei in de periode
2004-2008 2,2% per jaar, evenveel als in de periode 1999-2003.
Ook ontstonden nieuwe handelsmogelijkheden. In 2007 is bijna 80% van
de uitvoer van de nieuwe lidstaten naar andere EU-landen gegaan. De
oude lidstaten zagen hun verkopen aan de nieuwe lidstaten toenemen tot
ongeveer 7,5% van hun totale uitvoer in 2007, tegen 4¾% tien jaar
geleden.
De aanvankelijk zeer hoge werkloosheid is in de nieuwe lidstaten
gedaald naar het niveau van de rest van de EU: circa 7% in 2007. De
bezorgdheid in de oude lidstaten over een massale toestroom van
arbeidskrachten is niet terecht gebleken. In de meeste lidstaten
bedraagt het aantal werknemers uit de nieuwe lidstaten niet meer dan
1% van de binnenlandse beroepsbevolking en konden tekorten aan
arbeidskrachten worden opgevuld. Vaak gaat het om tijdelijke migratie.
Zo is in het VK 50% van de recent aangekomen migranten inmiddels al
weer teruggekeerd naar eigen land.
De huidige mondiale crisis zorgt in alle landen, en dus ook in de EU,
voor problemen. Overal stijgt de werkloosheid.
Een groot, verenigd Europa is evenwel beter in staat om deze en andere
problemen het hoofd te bieden dan de lidstaten ieder voor zich. De EU
heeft al gecoördineerde maatregelen getroffen om het bankwezen te
stabiliseren en het economisch herstel te stimuleren. Bovendien wordt
nog gewerkt aan andere maatregelen om met name de cruciale
kredietstroom naar de reële economie weer op gang te brengen. Dit zou
moeten uitmonden in een geleidelijk herstel vanaf het einde van dit
jaar.
De nieuwe lidstaten die momenteel met een diepe economische inzinking
te kampen hebben, ontvangen aanzienlijke steun in het kader van het
EU-cohesiebeleid. Met de zogeheten betalingsbalansfaciliteit kan de EU
lidstaten buiten het eurogebied die tijdelijke steun nodig hebben, te
hulp schieten.
De mededingings- en staatssteunregels zullen zorgen voor een gelijk
speelveld voor bedrijven.
Op basis van de Lissabonstrategie voor groei en werkgelegenheid kan
worden vastgesteld welke hervormingen nodig zijn om het
groeipotentieel van de Europese economieën te verhogen en deze
bestendiger te maken tegen mondiale schokken.
Samen met de lidstaten werkt de Commissie momenteel aan een
herprogrammering van het Europees Sociaal Fonds om werkgelegenheid in
de oude en de nieuwe lidstaten te behouden. Ook probeert de Commissie,
onder meer middels het globalisatieaanpassingsfonds, de bredere
sociale gevolgen van de crisis te verzachten.
Het hervormde stabiliteits- en groeipact is een stabiel kader dat de
mogelijkheid biedt om op korte termijn de vraag te stimuleren en banen
te scheppen en op middellange en lange termijn een koers te varen die
gericht blijft op solide en houdbare overheidsfinanciën.
Full Communication and analytical report available on:
http://ec.europa.eu/economy_finance/thematic_articles/article13913_en.
htm
http://ec.europa.eu/enlargement/5years
---
Tsjechië, Cyprus, Estland, Hongarije, Letland, Litouwen, Malta,
Polen, Slowakije en Slovenië.
European Union