Industriemonitor, vrijdag 13 februari 2009 15:00
Industriebeeld: buitengewoon sterke daling omzet en productie
De ondernemers in de industrie behaalden in december vorig jaar 16 procent minder omzet dan een jaar eerder. In het buitenland werd 20 procent minder omgezet, op de binnenlandse markt 12 procent. De omzetdaling in december is de grootste afname sinds de start van de reeks begin jaren negentig. In november was er al een omzetdaling van 13 procent.
De gemiddelde dagproductie van de Nederlandse industrie was in december ruim 13 procent lager dan in december 2007. De afname van de productie in december is de grootste ooit gemeten. In november was de productie al bijna 6 procent lager dan een jaar eerder.
De stemming onder ondernemers in de industrie is enigszins verbeterd. Na vier maanden op rij waarin het vertrouwen steeds fors afnam steeg het producentenvertrouwen in januari met 1,4 punten. Het vertrouwen kwam uit op -19,7. In december 2008 stond het producentenvertrouwen nog op het laagste niveau ooit.
In het vierde kwartaal van 2008 is het volume van de bruto toegevoegde waarde van de industrie ten opzichte van hetzelfde kwartaal een jaar eerder gekrompen met 6,5 procent.
Productiegroei en producentenvertrouwen
Uitzonderlijk grote terugval omzet
De omzetdaling van december is grotendeels toe te schrijven aan een afname van het volume. Daarnaast werd de omzet negatief beïnvloed door lagere afzetprijzen. December had in 2008 een ander werk- en vakantiepatroon dan in 2007. Dit had een positief effect op de omzetontwikkeling.
De voedings- en genotmiddelenindustrie realiseerde in december 3 procent meer omzet. De overige branches behaalden minder omzet dan in december 2007. In de aardolie-, chemische, rubber- en kunststofindustrie was de omzetdaling met 36 procent het grootst. Deze afname is voor een groot deel toe te schrijven aan lagere afzetprijzen.
Over heel 2008 zagen de ondernemers hun omzet met 5 procent toenemen. Op de exportmarkt was de omzet 4 procent hoger. Op de binnenlandse markt nam de omzet met 7 procent toe.
Productie valt sterk terug
De sterke daling van de productie gaat samen met een fors lagere bezetting van de beschikbare productiecapaciteit. De meest recente cijfers over de bezettingsgraad uit de Conjunctuurtest industrie wezen al op een verdere daling van de productie.
In alle branches werd minder geproduceerd dan een jaar eerder. De voedings- en genotmiddelenindustrie deed het relatief het beste met bijna 1 procent minder productie. De metaalindustrie produceerde ruim 17 procent minder, aardolie-, chemische, rubber- en kunststofindustrie bijna 22 procent.
Voor het bepalen van de kortetermijnontwikkeling in de productie kan het beste gekeken worden naar de seizoengecorrigeerde cijfers. Omdat de seizoenvrije maandcijfers soms een wat grillig verloop vertonen, wordt hiervoor het tweemaandsgemiddelde ten opzichte van twee maanden eerder gebruikt. Na correctie voor werkdageffecten en seizoeninvloeden daalde de industriële productie in de periode november-december 2008 met bijna 7 procent ten opzichte van de periode september-oktober. Een daling van deze omvang is niet eerder voorgekomen.
Over heel 2008 is de industriële productie met iets meer dan 1 procent afgenomen. In 2007 werd er nog ruim 3 procent meer geproduceerd dan een jaar eerder..
Oordeel orderpositie lager dan ooit
Het producentenvertrouwen is samengesteld uit drie deelindicatoren: de verwachte productie in de komende drie maanden, het oordeel van de ondernemers over de orderpositie en het oordeel over de voorraden gereed product.
De ondernemers waren in januari minder pessimistisch over de verwachte productie dan een maand eerder. Toch was het aantal ondernemers dat een toename van de productie verwachtte nog steeds veel kleiner dan het aantal dat een afname voorzag. Over de voorraden gereed product waren de ondernemers somberder dan in december; een groter deel van hen beoordeelde de voorraden als groot. Ook het oordeel over de orderpositie verslechterde enigszins. In de afgelopen twintig jaar zijn de ondernemers niet zo somber geweest over hun orderpositie.
Ook de bezettingsgraad daalde tot het laagste niveau ooit waargenomen. Deze was in januari 76,7 procent, tegen 83,0 procent in oktober. Bijna een derde van de ondernemers beschouwde onvoldoende vraag als een belangrijke productiebelemmering. Volgens de ondernemers is de concurrentiepositie op de buitenlandse markt verslechterd. Zij verwachten ook een afname van de buitenlandse afzet. De concurrentiepositie op de binnenlandse markt vonden zij nauwelijks veranderd.
De ondernemers gaven aan dat de waarde van de orderontvangsten in de afgelopen drie maanden is afgenomen. De index orderpositie (de orderportefeuille uitgedrukt in maanden werk) daalde van 106,8 in december tot 104,4 in januari.
Bruto toegevoegde waarde industrie krimpt sterk
In het vierde kwartaal van 2008 was het volume van de bruto toegevoegde waarde (basisprijzen) van de Nederlandse industrie 6,5 procent kleiner dan dat van het overeenkomstige kwartaal van 2007. De industrie had te lijden van de teruggevallen export. Over heel 2008 kromp het volume van de bruto toegevoegde waarde met 0,4 procent. In 2007 groeide het volume van de bruto toegevoegde waarde van de Nederlandse industrie nog met 3,2 procent.
De Nederlandse economie is in het vierde kwartaal van 2008 gekrompen met 0,6 procent. Dit is de eerste krimp van de Nederlandse economie in meer dan vijf jaar. De teruggang is vooral toe te schrijven aan een sterke daling van de export van Nederlands product. De economie groeide in het derde kwartaal van 2008 nog met 1,9 procent. In het hele jaar 2008 groeide de Nederlandse economie met 2,0 procent. Deze groei ligt in de buurt van de groeicijfers van 2001, 2004 en 2005, maar is duidelijk minder dan de voorspoedige jaren 2006 en 2007. In 2007 groeide de Nederlandse economie met 3,5 procent.
CBS