De Nederlandse Bank
Ten geleide van het ECB Maandbericht februari 2009
Nieuwsbericht
Datum 12 februari 2009
In zijn op 5 februari 2009 gehouden vergadering heeft de Raad van
Bestuur van de ECB op basis van zijn reguliere economische en
monetaire analyses besloten de basisrentetarieven van de ECB
onveranderd te laten.
Zoals op 15 januari 2009 werd voorzien, bevestigen de laatste
economische gegevens en enquête-informatie dat het eurogebied en zijn
belangrijkste handelspartners zich in een langdurige periode van
aanzienlijke economische teruggang bevinden, en dat dienovereenkomstig
zowel de externe als binnenlandse inflatoire druk aan het afnemen is.
De Raad van Bestuur blijft verwachten dat de inflatie in het
eurogebied op de voor het beleid relevante middellange termijn in
overeenstemming zal zijn met prijsstabiliteit, waarmee de koopkracht
van huishoudens in het eurogebied wordt ondersteund. Deze beoordeling
wordt ondersteund door de beschikbare indicatoren van de
inflatieverwachtingen op de middellange termijn. Zij wordt tevens
bevestigd door de verdere vertraging van de monetaire groei en de
groei van de kredietverlening in het eurogebied. Volledig
overeenkomstig zijn hoofddoel van prijsstabiliteit zal de Raad van
Bestuur de inflatieverwachtingen stevig verankerd blijven houden in
overeenstemming met zijn definitie van prijsstabiliteit, te weten een
inflatie van onder, maar dicht bij 2% op de middellange termijn. Dit
ondersteunt duurzame economische groei en werkgelegenheid en draagt
bij tot financiële stabiliteit. Over het geheel genomen blijft het
niveau van onzekerheid uitzonderlijk hoog. De Raad van Bestuur zal
alle ontwikkelingen gedurende de komende periode daarom zeer
nauwlettend blijven volgen.
Wat betreft de economische analyse, is, als gevolg van de invloed van
de toegenomen en verbrede onrust op de financiële markten, de
economische bedrijvigheid over de hele wereld, met inbegrip van het
eurogebied, aanzienlijk afgezwakt. De buitenlandse vraag naar uitvoer
van het eurogebied is gedaald, en binnenlandse factoren, met name het
zeer lage vertrouwen en de krappe financieringscondities, hebben de
binnenlandse vraag negatief beïnvloed. In combinatie met andere
beschikbare economische gegevens voor het eurogebied duidt dit op een
zeer negatieve kwartaal-op-kwartaalgroei van het reële bbp in het
laatste kwartaal van 2008.
Deze informatie komt overeen met de huidige analyse en
toekomstgerichte beoordeling van de Raad van Bestuur. De Raad van
Bestuur blijft aanhoudende zwakte voorzien in de economische
bedrijvigheid in het eurogebied gedurende de komende kwartalen,
naarmate de spanningen in de financiële markten een verdere impact
hebben op de mondiale en binnenlandse economie. Tegelijkertijd zou de
zeer substantiële daling van de grondstoffenprijzen sinds medio 2008
het reëel besteedbaar inkomen, en daarmee de consumptie, in de komende
periode moeten ondersteunen. Onlangs waren in enkele enquêtegegevens
voorzichtige tekenen van stabilisatie waarneembaar, zij het op een
historisch laag niveau. Deze aanwijzingen dienen echter op een bredere
basis te worden bevestigd.
Naar het oordeel van de Raad van Bestuur blijven de vooruitzichten
voor de economie omgeven door een uitzonderlijk hoge mate van
onzekerheid. Over het geheel genomen blijven de risico's voor de
economische groei duidelijk van neerwaartse aard. Deze risico's houden
voornamelijk verband met de mogelijkheid van een sterkere impact van
de onrust in de financiële markten op de reële economie, alsook met
bezorgdheid omtrent het opkomen en de intensivering van
protectionistische druk en mogelijke negatieve ontwikkelingen in de
wereldeconomie ten gevolge van een onordelijke correctie van mondiale
onevenwichtigheden.
In de loop der tijd zou het eurogebied profijt moeten trekken van de
effecten van de omvangrijke beleidsmaatregelen die in de afgelopen
maanden zijn genomen om de financiële onrust en de negatieve gevolgen
daarvan tegen te gaan. Zij zouden ertoe moeten bijdragen het
vertrouwen in het financiële stelsel te herstellen en restricties op
de kredietverstrekking aan bedrijven en huishoudens te verminderen.
Teneinde ervoor te zorgen dat dergelijke maatregelen effectieve
ondersteuning bieden aan een duurzaam herstel, is het van het grootste
belang dat deze doelgericht en van tijdelijke aard blijven om zo bij
de bepaling van het macro-economische beleid een op stabiliteit
gericht middellange-termijnperspectief te bewaren.
Wat de prijsontwikkelingen betreft, bleef de HICP-inflatie op
jaarbasis volgens de voorlopige (flash) raming van Eurostat in januari
2009 dalen, zakkend naar 1,1%, tegen 1,6% in december 2008. Hoewel er
nog geen gedetailleerde uitsplitsing voor de HICP-ontwikkelingen in
januari beschikbaar is, weerspiegelt de daling van de totale inflatie
sinds medio 2008 hoofdzakelijk de scherpe daling van de mondiale
grondstoffenprijzen gedurende deze periode, voornamelijk als gevolg
van de zwakke mondiale vraag.
Vooruitblikkend, bevestigen de lagere grondstoffenprijzen en het
vooruitzicht van een zwakke vraag de beoordeling van de Raad van
Bestuur van medio januari dat de inflatoire druk in het eurogebied aan
het afnemen is. Voornamelijk ten gevolge van basiseffecten die
voortvloeien uit het eerdere beloop van de energieprijzen, zal de
totale inflatie op jaarbasis, zo wordt geprojecteerd, in de komende
maanden verder dalen, en mogelijkerwijs medio het jaar een zeer laag
niveau bereiken. Eveneens ten gevolge van basiseffecten die
voortvloeien uit energieprijsontwikkelingen in het verleden, zal de
inflatie naar verwachting in de tweede helft van het jaar weer gaan
stijgen. Dienovereenkomstig zal de HICP-inflatie gedurende 2009
waarschijnlijk scherp fluctueren. Een dergelijke
korte-termijnvolatiliteit is echter vanuit een
monetaire-beleidsperspectief niet van belang. Wanneer wordt gekeken
naar de voor het beleid relevante middellange termijn, zal de
HICP-inflatie op jaarbasis naar verwachting in overeenstemming zijn
met prijsstabiliteit. Deze beoordeling wordt ondersteund door de
beschikbare indicatoren van de inflatieverwachtingen op de middellange
termijn.
Wat betreft de risico's voor de prijsstabiliteit op de middellange
termijn, zouden onverwachte verdere dalingen van de
grondstoffenprijzen of een sterker dan verwachte vertraging van de
economie neerwaartse druk op de inflatie kunnen uitoefenen, terwijl
opwaartse risico's voor de prijsstabiliteit zich met name zouden
kunnen voordoen als de recente daling van de grondstoffenprijzen zou
omslaan of als de binnenlandse prijsdruk krachtiger zou blijken dan
aangenomen. Het is daarom van cruciaal belang dat prijszetters en
loonvormers ten volle hun verantwoordelijkheid nemen.
Wat betreft de monetaire analyse, bevestigen de laatste gegevens een
aanhoudende vertraging van het onderliggende tempo van monetaire
expansie in het eurogebied, hetgeen steun geeft aan de beoordeling dat
de inflatoire druk aan het afnemen is.
Bij de analyse van de monetaire ontwikkelingen dient erkend te worden
dat de mogelijkheid bestaat dat de intensivering en verbreding van de
onrust in de financiële markten sinds september 2008 van significante
invloed zou kunnen zijn op de evolutie van de monetaire aggregaten.
Dit heeft reeds een aanzienlijke impact op het gedrag van
marktdeelnemers gehad, zoals blijkt uit de recente gegevens omtrent de
ontwikkeling van de geldhoeveelheid en de kredietverlening. Zowel het
ruime aggregaat M3 als, met name, de componenten van M3 die het meest
te maken hebben met de aanhoudende spanningen in de financiële markten
- zoals de aanhoudingen van geldmarktfondsen - hebben recentelijk
maand-op-maand hoge volatiliteit laten zien. Over het geheel genomen
blijft, wanneer door deze volatiliteit heen wordt gekeken, het
onderliggend expansietempo van de ruim gedefinieerde geldhoeveelheid
zich geleidelijk vertragen vanaf het in begin 2007 opgetekende
hoogtepunt. De intensivering en verbreding van de spanningen in de
financiële markten sinds september 2008 leidt echter tot aanzienlijke
vervangingsverschuivingen onder de componenten van M3.
Wat betreft de ontwikkeling van de bancaire kredietverlening,
verminderde de stroom van MFI-leningen naar de particuliere sector in
de loop van 2008, grotendeels als gevolg van een zwakte in de
kredietverlening aan huishoudens, vooral voor woningaankopen. In
december daalde het aantal uitstaande MFI-leningen aan niet-financiële
vennootschappen voor het eerst sinds de aanvang van de onrust op de
financiële markten, hetgeen een bevestiging is van de aanzienlijke
verzwakking van de kredietverlening aan ondernemingen aan het einde
van het jaar, na een lange periode van dynamische groei.
Tegelijkertijd lijkt de substantiële verlaging van de
basisrentetarieven van de ECB sinds oktober 2008 te zijn doorgegeven
in de vorm van lagere bancaire rentetarieven, waardoor de
financieringsvoorwaarden voor ondernemingen en huishoudens soepeler
zijn geworden. Bovendien zijn er enkele aanwijzingen dat het
aanscherpingstempo van bancaire kredietvoorwaarden aan het
stabiliseren is, zij het op historisch gezien hoge niveaus. Over het
geheel genomen, dient de beschikbaar komende informatie over
financieringscondities continu nauwgezet te worden gevolgd.
Kortom, zoals werd voorzien in het rentebesluit van 15 januari 2009,
bevestigen de laatste economische gegevens en enquête-informatie dat
het eurogebied en zijn belangrijkste handelspartners zich in een
langdurige periode van aanzienlijke economische teruggang bevinden, en
dat dienovereenkomstig zowel de externe als binnenlandse inflatoire
druk aan het afnemen is. De Raad van Bestuur blijft verwachten dat de
inflatie in het eurogebied op de voor het beleid relevante middellange
termijn in overeenstemming zal zijn met prijsstabiliteit, waarmee de
koopkracht van huishoudens in het eurogebied wordt ondersteund. Deze
beoordeling wordt ondersteund door de beschikbare indicatoren van de
inflatieverwachtingen op de middellange termijn. Zij wordt tevens
bevestigd door een toetsing van de uitkomsten van de economische
analyse aan die van de monetaire analyse, tegen de achtergrond van een
verdere vertraging van de monetaire groei en de groei van de
kredietverlening in het eurogebied. Volledig overeenkomstig zijn
hoofddoel van prijsstabiliteit zal de Raad van Bestuur de
inflatieverwachtingen stevig verankerd blijven houden in
overeenstemming met zijn definitie van prijsstabiliteit, te weten een
inflatie van onder, maar dicht bij 2% op de middellange termijn. Dit
ondersteunt duurzame economische groei en werkgelegenheid en draagt
bij tot financiële stabiliteit. Over het geheel genomen blijft het
niveau van onzekerheid uitzonderlijk hoog. De Raad van Bestuur zal
alle ontwikkelingen gedurende de komende periode daarom zeer
nauwlettend blijven volgen.
Wat betreft het begrotingsbeleid, voorziet de Europese Commissie in
haar tussentijdse prognose van januari 2009 een substantiële stijging
van het gemiddelde overheidsbegrotingstekort in het eurogebied naar
4,0% bbp in 2009, tegen 1,7% in 2008. Deze snelle verslechtering van
de begrotingspositie wordt breed gedragen onder de landen van het
eurogebied en vloeit voort uit de aanzienlijke economische teruggang,
additionele tegenvallers aan de inkomstenkant en de budgettaire
stimuleringsmaatregelen die door veel overheden zijn genomen. Thans
verwacht de Commissie dat in 2009 zeven landen van het eurogebied de
referentiewaarde voor het begrotingstekort van 3% bbp zullen
overschrijden. Verder hebben veel overheden aanzienlijke
voorwaardelijke verplichtingen op zich genomen in verband met de
garanties die aan banken zijn gegeven en zullen zij kapitaalinjecties
ter ondersteuning van de financiële sector moeten financieren.
Teneinde het vertrouwen van het publiek in de houdbaarheid van de
overheidsfinanciën te schragen, is het daarom van essentieel belang
dat overheden zo spoedig mogelijk terugkeren naar een geloofwaardige
committering aan begrotingsdoelstellingen voor de middellange termijn.
Wat betreft de structurele beleidsmaatregelen, is het van belang voort
te gaan op het hervormingspad voor de lange termijn zoals aangegeven
door de Lissabon-agenda. Op dit ogenblik is het van essentieel belang
een economisch beleid te voeren dat in overeenstemming is met het
beginsel van een open markteconomie met vrije mededinging, en daarbij
weerstand te bieden aan protectionistische druk. Bovendien zou door
hervormingen van de product- en dienstenmarkten de concurrentie moeten
worden bevorderd en doeltreffende herstructurering worden versneld.
Door hervormingen van de arbeidsmarkt zouden passende loonvorming en
arbeidsmobiliteit tussen sectoren en regio's vereenvoudigd moeten
worden. Dit zal met name van belang zijn voor de gebieden en sectoren
die zwaar getroffen zijn door de negatieve vraagschok. In enkele
landen is het tevens van wezenlijk belang dat maatregelen worden
getroffen ter verhelping van het verlies aan concurrentievermogen dat
zich de afgelopen jaren heeft afgetekend.
De Engelstalige versie van dit Maandbericht bevat twee artikelen. In
het eerste artikel worden op grond van een onder bedrijven afgenomen
enquête nieuwe gegevens verschaft over de loonvorming in Europa. In
het tweede artikel wordt een beoordeling gegeven van mondiale trends
in protectionisme en worden de mogelijke negatieve effecten daarvan op
de wereldeconomie besproken.
---
Lees voor