10-02-2009
Polshorloge ziet biologische klok in de hersenen
Met een verrassend eenvoudig meetapparaat, een polshorloge dat
dagenlang bewegingen meet, en complexe wiskundige analyses is het
mogelijk om vast te stellen of de biologische klok een rol speelt bij
slaapproblemen. Dit ontdekte slaaponderzoeker Eus van Someren van het
Nederlands Instituut voor Neurowetenschappen (NIN-KNAW) samen met drie
wetenschappers van de Harvard Medical School in Boston. Het eenvoudig
vaststellen van een slecht functionerende biologische klok is een
belangrijke stap vooruit, omdat hiermee gerichte behandeling van
slaapproblemen mogelijk wordt gemaakt.
Nogal wat vijftigplussers hebben moeite om 's nachts door te slapen,
terwijl de drang om overdag een dutje te doen sterker wordt. Deze
verandering in het dagnachtritme kan bij ouderen met de ziekte van
Alzheimer ontaarden in nachtelijke onrust - een van de belangrijkste
oorzaken voor opname in een zorgcentrum. Een van de mogelijke oorzaken
van verstoorde slaap bij vijftigplussers en ouderen met dementie is
een slecht functionerende biologische klok in de hersenen. Tot nu toe
bleek het niet mogelijk om vast te stellen of iemands slaapprobleem
inderdaad veroorzaakt wordt door de biologische klok omdat deze zo
ontzettend klein is: nog geen kubieke millimeter. Zelfs de beste
hersenscanmethoden zijn ontoereikend om iets te kunnen zeggen over het
wel en wee van de biologische klok.
Met wiskundige analyses hebben Van Someren en de onderzoekers van de
Harvard Medical School nu de zogenoemde 'fractal-eigenschappen' van de
activiteit die door het polshorloge is gemeten uitgedrukt in een
getal. Bij ouderen, en vooral bij demente ouderen is dit getal lager,
wat duidt op meer onvoorspelbare en abrupte veranderingen in
activiteit. Het eenvoudig vaststellen van deze aanwijzing voor een
slechter functionerende klok is een belangrijke stap vooruit, omdat
hiermee voor sommigen gerichte behandeling van hun slaapproblemen in
het verschiet ligt.
Van Someren zal de methode gaan toepassen bij het Nederlands Slaap
Register, een landelijk internetonderzoek dat in september 2009 van
start gaat en waarvoor deelname van een groot aantal goede en slechte
slapers nodig is. Geïnteresseerden kunnen zich nu al vrijblijvend
aanmelden via info@slaapregister.nl.
De resultaten van het onderzoek worden deze week gepubliceerd in het
gezaghebbende tijdschrift Proceedings of the National Academy of
Sciences of the United States of America (PNAS).
Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen