Toespraak bij het havendiner van Zeeland Seaports
Toespraak | 06-02-2009
De minister-president heeft een toespraak gehouden bij het havendiner
van Zeeland Seaports in Vlissingen. Zeeland Seaports is de
havenautoriteit, die de Zeeuwse havens beheert en ontwikkelt.
Dames en heren,
De beroemde dichter P.C. Boutens, geboren in Middelburg, noemde
zichzelf ooit 'Van huis een Zeeuwsche jongen / Die mint zijn Schelde
als 't eigen bloed'. Ik zou het zelf iets minder poëtisch formuleren,
maar ik herken het sentiment. Eens een Zeeuw, altijd een Zeeuw. Dank
dus voor uw uitnodiging, want het is altijd weer een feest om een
bezoek te brengen aan de mooiste provincie van Nederland. Ik ben ook
blij verrast door het thema van deze avond: 'De sterkste schakel'. Dat
klinkt positief en ambitieus en daar hou ik van, zoals de meeste
Zeeuwen.
Dit is overigens al mijn tweede Zeeuwse diner in korte tijd. De vorige
keer was eind november, nota bene in Den Haag. Een soort 'Zeeland komt
naar je toe'-actie van Karla Peijs. Dat was een knap staaltje
Zeelandpromotie, want het thema van die avond was de Zeeuwse
schelpdiercultuur. U begrijpt dat daar een prachtig menu bij hoorde
van platte oesters, gerookte Oosterscheldepaling en Stellendamse
garnalen. Ik verzeker u: daar maak je vrienden mee. En voor de
niet-visliefhebbers was er altijd nog een prachtig dessert van
ijsmousse gemaakt van Zeeuwse bolussen. Om je vingers bij af te
likken. Er is bijna geen Haagse politicus die weerstand kan bieden aan
zoveel zilte Zeeuwse zaligheden. Het kabinet heeft net 4 miljoen euro
vrijgemaakt voor duurzaamheidsprojecten in de visserijsector en een
groot deel daarvan komt naar Zeeland.
Ook dit diner bewijst weer dat het clichébeeld van 'ons bin zunig'
niet klopt. Zeeuwen houden wel degelijk van het goede leven. Maar dat
kan ook bijna niet anders als het bij wijze van spreken zo je bord op
zwemt. Het is zoals de mannen van Bløf zingen in dat prachtige lied
over de Zeeuwse kust als de plek 'waar de mensen onbewust zin in
mosselfeesten krijgen'. Dat is in ieder geval één punt waarop
Vlaanderen en Zeeland elkaar altijd zullen blijven vinden.
En daarmee, dames en heren, kom ik via een culinaire omweg meteen bij
de kern van mijn boodschap voor vanavond. Want met alles wat er
speelt, bijvoorbeeld rond de uitwerking van de Scheldeverdragen en het
sluizencomplex bij Terneuzen, is het zaak dat deze havenregio blijft
investeren in samenwerking. Dat zeg ik niet uit beleefdheid, omdat het
zo hoort, want er zijn keiharde economische en andere belangen mee
gemoeid aan beide kanten van de grens.
Stelt u zich eens voor dat u een grote exporteur bent in Shanghai,
Bombay of Rio de Janeiro en u zoekt naar distributiemogelijkheden in
Europa. Knijp uw ogen dicht en kijk in gedachten maar eens tussen uw
oogharen naar de plek van deze delta op de wereldkaart. Wat ziet u
dan? Niet een aparte haven in Terneuzen, Vlissingen, Gent, Antwerpen
of Rotterdam. U ziet ook niet een gesloten rood-wit geblokte
landsgrens tussen Zeeland en Vlaanderen. Wat u wel ziet is één grote
zwarte vlek van mogelijkheden. Een gebied met een geweldige
haveninfrastructuur, uitstekende verbindingen naar de rest van Europa
en logistieke dienstverleners die tot de wereldtop behoren.
In dat grote internationale perspectief ligt precies ons gedeelde
belang voor de langere termijn. Daar hoort natuurlijk een stuk gezonde
concurrentie bij. Daar is niets mis mee. Integendeel. Concurrentie
houdt ons scherp en opkomen voor het eigen belang mag. Maar altijd in
het besef dat de kracht van de één voor een deel ook de kracht is van
de ander. Een kwestie van geven en nemen en elkaar wat gunnen. Tegen
die achtergrond kijk ik met tevredenheid naar de Scheldeverdragen en
naar de ontwikkelingen rond het sluizencomplex bij Terneuzen.
De Scheldeverdragen zijn niet vanzelf tot stand gekomen, maar het
resultaat telt. Sinds de verdragen in oktober in werking traden, is er
veel gebeurd. Er ligt een tracébesluit voor de verruiming van de
Westerschelde, er zijn ontwerp-vergunningen uitgebracht en de
samenwerking rond de veiligheid op de Westerschelde heeft een stevige
impuls gekregen. Dat is de winst van de afgelopen maanden.
Tegelijkertijd besef ik natuurlijk heel goed, net als u, dat we er nog
niet zijn. De bal ligt nu bij de Raad van State en aan Nederlandse
kant moeten we ook nog keuzes maken over de toekomst van de
Hedwigepolder. De kernvraag is: ontpolderen of niet? De Nederlandse
regering wil en kan niet anders dan daar heel zorgvuldig mee omgaan.
Het gaat hier om ingrijpende beslissingen die mensen diep raken. De
wortels voor die emotie liggen in de bewogen Zeeuwse geschiedenis en
in de haat-liefdeverhouding met het water. Dat is géén reden voor
nodeloos uitstel, maar het verdient wel respect en ook een
weloverwogen, goed gemotiveerd besluit. Dat besluit gaan we nemen,
want duidelijkheid is geboden.
En dan de discussie over het sluizencomplex bij Terneuzen. Die raakt
in een stroomversnelling. Ik ben daar heel positief over - en ik niet
alleen, want de Vlaams-Nederlandse samenwerking rond dit project is
gewoon heel goed. Maar dat is ook logisch als je bedenkt dat we aan
een oplossing werken waar we allebei profijt van hebben. Het Gentse
belang voor de zeescheepvaart is evident. Het Nederlandse belang is
vooral een binnenvaartbelang. Als de Seine-Nord verbinding er straks
ligt en het kanaal Gent-Terneuzen is optimaal toegankelijk, ligt er
als het ware een nieuwe snelweg over water naar Parijs. Dat is een
aanlokkelijk idee voor de grote Nederlandse binnenvaartsector en voor
de industrie in deze regio. En tegen de Vlamingen in de zaal zeg ik op
voorhand: op deze snelweg varen alleen Hollanders zonder caravan.
U kent de laatste stand van zaken net zo goed als ik. Het zogeheten
Vlaams-Nederlandse Stakeholders Advies Forum heeft een paar weken
geleden een eensluidend advies uitgebracht. Dat advies is positief
over een grote nieuwe zeesluis, maar houdt ook de oplossing van een
combisluis voor zee- en binnenvaartschepen in het vizier. Wat het
wordt, is afhankelijk van de vraag of aan de randvoorwaarden kan
worden voldaan. Die liggen op het gebied van milieu, de verbindingen
over weg en spoor en de verbetering van het kanaal Gent-Terneuzen. Het
advies van het Forum is, om daar serieus onderzoek naar te doen.
Natuurlijk moeten we het ook eens worden over de financiën. De vraag
die nu dus op tafel ligt, is wat haalbaar is? Als we dat weten, kunnen
we een samenhangend besluit nemen.
Ik geloof dat we het er allemaal over eens zijn dat het goed is om zo
snel mogelijk knopen door te hakken. Wat mij betreft doen we dat in de
geest van de commissie-Elverding, die het kabinet vorig jaar
adviseerde over snellere procedures voor de aanleg van
infrastructuurprojecten. De kern van dit advies is dat investeren in
een breed gedragen besluit loont. Door vroeg in het proces - nu dus -
alle partijen te betrekken en mee te laten denken over de beste manier
om een project uit te voeren, voorkom je vertraging en ellenlange
bezwaarprocedures achteraf. Meespraak vermijdt tegenspraak, dat is het
idee. Laten we dus het tempo erin houden, zonder in de val te trappen
van een overhaast proces waardoor we in een volgende fase weer op de
rem moeten trappen. Dat is de Nederlandse inzet.
Tot slot, dames en heren, kan en wil ik vanavond niet om de
economische crisis heen. Het beeld is niet goed. Bedrijven hebben het
moeilijk en banen staan op het spel. Ook hier in Zeeland. Denkt u
alleen maar aan het banenverlies bij Dow Chemical. Daar hebben we
allemaal grote zorgen over en logischerwijs kijken de Zeeuwen vooral
met argusogen naar dit gebied. De havenregio Vlissingen-Terneuzen is
immers goed voor zo'n 15.000 directe banen. Dat is een serieus deel
van de totale Zeeuwse werkgelegenheid. Het is dus alle hens aan dek om
deze banenmotor draaiende te houden.
Mijn boodschap aan u is tegelijkertijd dat we moeten waken voor al te
grote somberheid. Vorig jaar was het beste jaar ooit voor Zeeland
Seaports, dus uw startpositie is goed. Dit jaar wordt ongetwijfeld
moeilijk, maar volgend jaar staat de opening van de Scaldia Container
Terminal alweer op de agenda. Alles wijst erop dat dit de groei van
Zeeland Seaports geweldig zal stimuleren. En dan zit ook het besluit
over de Westerschelde Containerterminal nog in het vat. Dat type
investeringen is in de huidige economische omstandigheden geweldig
belangrijk. Het zou goed zijn daar snel een knoop over door te hakken.
Nog veel belangrijker vind ik dat Zeeland Seaports, samen met de
Vlaamse havens en de overheden in deze regio, grote
duurzaamheidsambities uitstraalt voor de toekomst. Ik doel natuurlijk
op Bio Base Europe, dat van de kanaalzone hét kennis- en
innovatiecentrum in Europa gaat maken op het gebied van bio-energie.
Juist nu is het cruciaal om aan die ambitie vast te houden, want het
gaat om de lange termijn. Er komt een tijd dat de crisis over is en
wie dan in de starblokken staat, heeft meteen een voorsprong. Bio Base
Europe voegt enorm veel kwaliteit toe aan de kanaalzone. Het kan niet
anders of dat gaat als een magneet werken op allerlei vormen van
bedrijvigheid in en rond de havens.
Het is mijn vaste overtuiging dat een crisis als deze ook kansen biedt
om doorbraken te bereiken op het gebied van duurzaamheid. Dat vertel
ik ook overal en daarom vind ik het zo geweldig om te zien dat Zeeland
die kansen grijpt. Dat zeg ik als minister-president, maar natuurlijk
ook als trotse Zeeuw.
Dames en heren,
Het Zeeuwse volkslied - u kent het vast uit uw hoofd - bevat een
strofe die ik voor de gelegenheid graag van toepassing zou willen
verklaren op de hele Nederlandse economie. 'Waar klinkt des Leeuwen
forse stem / Ik worstel moedig en ontzwem', zegt de tekst. Een variant
op het aloude 'Luctor et emergo'. Dat lijkt me een prachtmotto voor de
moeilijke economische tijd die ons wacht.
Aan u, als Vlaamse en Zeeuwse havenvertegenwoordigers, zou ik tot slot
ook nog die ene zin willen meegeven over het land 'waar steeds
d'aloude eendracht woont'. Tegenwoordig noemen we dat
samenwerkingsgericht. In die mentaliteit ligt naar mijn vaste
overtuiging een van de sterkste schakels van Zeeland Seaports en de
hele kanaalzone. Een schakel die vertrouwen geeft voor de toekomst.
Dank u wel
Ministerie van Algemene Zaken