PH.Nieuwsbrief 333

PREVENTIE WERKT EN VERHOOGT MEESTAL DE ZORGKOSTEN

Medicatie tegen hypertensie, verhoogd cholesterol, cursussen gezonde voeding en lichaamsbeweging, screening en vroegtijdige behandeling van kanker dragen bij aan verlenging van de levensduur en vergroting van het aantal gezonde dagen per kalenderjaar. Maar ze hebben geen kosten van de gezondheidszorg bespaard. Tachtig procent van de interventies leidde tot hogere kosten en twintig procent to besparing. Deze informatie publiceerde onderzoeker Louise Russell in een fascinerend artikel dat deze week verscheen in het vooraanstaande blad Health Affairs. Zij bestudeerde 279 economische studies over preventie die in de periode 2000 tot 2005 verschenen. Je vindt haar artikel alsvolgt: Russell LB, Preventing Chronic Disease: An Important Investment, But don't count on Cost Savings, Health Affairs, January/February, 2009, pp 42-45. In het artikel bewerkt Russell de uitkomsten van een andere publicatie, te weten: Cohen JT c.a., Does Preventive Care Save Money?, Health Economists and the Presidential Candidates, New England Journal of Medicine, 358, (2008), pp 661-663. Via www.healthaffairs.org kun je Russells publicatie downloaden. Dat kost je dan enkele dollars. Tot zover dit bericht. Tijdens ons congres over ketenzorg aan chronische zieken op 3 juli gaan we nader in op der vraag of Russels uitkomsten ook gelden voor de Nederlandse zorg.

INTERNETZORG VERVANGT VERPLEEGHUIS

Een huisbezoek door een hoog opgeleide verpleegkundige is duur, zeker als er nog reistijd mee gemoeid is van pakweg anderhalf uur. Thuiszorgorganisatie Zuidzorg heeft daarvoor een oplossing gevonden, waarover cliënten, verpleegkundigen en management uiterst tevreden zijn. Deze organisatie heeft voor een groot deel het face to face contact thuis vervangen door een screen to screen contact via interactieve televisie ofwel via IP TV. Dat is een TV toestel dat evengoed beeld ontvangt via het internet als via de televisiestations. Zuidzorg biedt aan 450 thuis wonende cliënten met een verpleeghuis indicatie deze internetzorg aan. Gemiddeld hebben zij zes minuten per dag via het scherm contact met een verpleegkundige. Daarnaast komen er ook verzorgenden daadwerkelijk over de vloer. Ondergetekende aanschouwde het project met de naam Viadome in de Gemeente Waalre. Ik deed samen met RVB leden van zorginstellingen uit Finland, Engeland en Noorwegen. Zij volgen het European Health Leaders Program, dat vijf universiteiten aanbieden aan Raden van Bestuur van zorgorganisaties die geïntegreerde zorg aanbieden. De eerste module van dit programma draaide de afgelopen week met een grote inbreng van het Julius Centrum. Vrijwel alle genoemde 450 cliënten van Zuidzorg blijven thuis wonen: ook bij verslechtering van hun gezondheid is er geen reden tot opname. Die is er alleen als de mantelzorg het begeeft. De internationale bezoekers reageerden positief op het project. Wel vroegen zij zich af waarom grote bedrijven als Philips en KPN Telecom niet nauwer samenwerken net projecten als dit. Wil je meer weten over het prachtige Zuidzorg project? Surf dan naar www.zuidzorg.nl of stuur een mail naar RVB voorzitter Hein van der Reijden op h.van.der.reijden@zuidzorg.nl

GEZONDHEID KIND KELDERT IN DE BRUGKLAS

Utrechtse groep 8 leerlingen ervaren een betere gezondheid dan Utrechtse brugklassers. Ze roken aanmerkelijk minder en drinken minder alcohol. Ze ontbijten regelmatiger en zijn vaker lid van een sportclub. Deze en veel meer gegevens staan vermeld in de Jeugdmonitor Utrecht over het schooljaar 2007-2008 die afgelopen week verscheen bij de GGD Utrecht. Deze dienst deed een vragenlijst onderzoek onder 11686 Utrechtse brugklassers en vergeleek de uitkomsten met een eerdere studie onder groep-achters. De uitkomsten van de jeugdmonitor en met name de grote neerwaartse verandering in gezondheid als men eenmaal brugklasser is, vormen onderwerp van discussie op het congres Recente Ontwikkelingen in het gezondheidsonderwijs aan middelbare scholieren dat op 8 april in Breda op het Prisma College plaatsvindt. Tal van nieuwe organisatiestructuren, lesmaterialen en ervaringen van scholen die al met gezondheidsonderwijs zijn gestart, komen aan de orde. Want het kan niet zo blijven dat de gezondheid van twaalfjarigen keldert zodra men de middelbare school betreedt. De toegangsprijs voor dit congres is laag (75 euro) omdat middelbare scholen nauwelijks beschikken over een nascholingsbudget. Wil je naar dit congres? Surf naar www.integratedcare.nl en klik door op nascholing. Ga je niet naar dit congres maar heb je kinderen op een middelbare school? Stuur dit bericht dan door naar de mentor van de klas van je kind. Het Julius Centrum heeft veel contacten in de zorg maar niet in het middelbaar onderwijs. En toch willen wij ook leerkrachten bereiken.

HUISARTENPOSTEN HERKENNEN KINDERMISHANDELING NIET

Over de periode januari 2005 tot augustus 2007 bezochten 193 kinderen een of meerdere keren een huisartsenpost in regio A. In totaal betroffen hun bezoeken 709 consulten. Deze kinderen waren in die periode ook aangemeld bij het voor regio A werkend Advies- en Meldpunt Kindermishandeling (AMK). Een expertpanel van huisartsen en kinderartsen bekeek ge-anonimiseerde statussen van de 193 kinderen. Het panel stelde vast dat 24 kinderen zeer verdacht waren voor kindermishandeling. Bij 82 van de 193 kinderen was mishandeling niet uit te sluiten: bij hun had uitvraging moeten plaatsvinden. Kindermishandeling werd door de dienstdoende huisartsen op de huisartsenpost alleen herkend als dit op eigen initiatief door kinderen of ouders werd gemeld. Slechts éénmaal werd daarna ook volledig adequaat beleid ingezet. Al deze onderzoeksuitkomsten publiceerde Sandra Goren, die in 2008 op deze studie bij ondergetekende afstudeerde als arts. Haar artikel stond deze week in het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde. Je vindt het alsvolgt: Goren SS c.a., Kindermishandeling vaak niet herkend op de huisartsenpost: retrospectief statusonderzoek bij mishandelde kinderen, Ned Tijdschr Geneeskd, 2009, 153;889. Het emailadres van Sandra Goren (inmiddels arts zwakzinnigenzorg in opleiding) is Sandragoren@hotmail.com Tot zover dit bericht. Op maandag 30 juni, 1500 -1900 uur start het Julius Centrum de nieuwe masterclass Spoedzorg Wij verwelkomen dan graag zestien ervaren professionals en managers van Eerste Hart Hulpafdelingen, SEH's, Huisartsenposten, Ambulancediensten en crisisdiensten van de geestelijke gezondheidszorg. Wil je in twaalf middagen (om de veertien dagen) alle nieuwe ontwikkelingen bespreken bijvoorbeeld over het organiseren van vroegtijdig signaleren van kindermishandeling op een Huisartsenpost, crisisdienst of SEH? Wil je jouw competenties verhogen voor conflictbemiddeling, doorzetten en draagvlakverwerving? Stuur dan een mail naar Masterclass organisator Margriet Hageman op G.M.C.Hageman@umcutrecht.nl

HULPVRAGEN OP HUISARTSENPOST ZIJN NIET SPOEDEISEND

Ongeveer 80% van de hulpvragen op huisartsenposten is medisch gezien niet spoedeisend. De zorgvraag neemt jaarlijks met 6,8% toe. Vooral op zaterdagen is er sprake van extreme piekbelasting. Hierdoor dreigen overbelasting voor huisartsen en negatieve gevolgen voor de kwaliteit van zorg. Twintig procent van de patiënten kwam naar de huisartsenpost omdat de eigen huisarts overdag niet bereikbaar was. Al deze onderzoeksresultaten publiceerde huisartsonderzoeker dr. Paul Giesen in Medisch Contact dat deze week uitkwam. Het Algemeen Dagblad besteedde aandacht aan dit artikel en interviewde Giesen en ondergetekende over wat er nu te doen staat. Om die jaarlijkse groei terug te dringen bij de huisartsenposten bepleitte Giesen de openstelling van gewone huisartsenpraktijken op zaterdagen. Ik vond avondspreekuren tot half negen ook een oplossing. Daarnaast is het nodig de Nederlandse bevolking te informeren bij welke medische klachten onmiddellijk hulp nodig is. Tot zover dit bericht. Op maandag 30 juni, 1500 -1900 uur start het Julius Centrum de nieuwe Masterclass Spoedzorg Wij verwelkomen dan graag zestien ervaren professionals en managers van Eerste Hart Hulpafdelingen, SEH's, Huisartsenposten, Ambulancediensten en crisisdiensten van de geestelijke gezondheidszorg. Wil je in twaalf middagen (om de veertien dagen) alle nieuwe ontwikkelingen bespreken bijvoorbeeld over het omgaan met die groeiende zorgvraag? Wil je jouw competenties verhogen voor visie-ontwikkeling, conflictbemiddeling, doorzetten en draagvlakverwerving? Stuur dan een mail naar Masterclass organisator Margriet Hageman op G.M.C.Hageman@umcutrecht.nl

NEDERLANDERS ZIJN LEKKER EIGENWIJS BIJ ZORGINNOVATIES

De afgelopen dagen trok ondergetekende samen met sociaal geneeskundige Ton Rijsemus op met een groep RVB leden van zorgorganisaties uit Finland, Engeland, Noorwegen, Zweden en Hongarije (zie ook het bericht hierboven). Zij volgen het European Health Leaders Program dat vijf universiteiten aanbieden als een opfris cursus voor reeds zittende RVB leden. In het eerste moduul bezochten zij België in Nederland. Via colleges en excursies brachten Rijsemus en ik ze in contact met vijf zorginnovaties: een gezondheidscentrum met nadruk op preventie, een zorgcentrum voor ouderen, een klinisch zorgpad voor cardiochirurgie, een centrum voor internetzorg (Zuidzorg, zie bericht hierboven) en een gecombineerde huisartsenpost en SEH. Hoewel de cursus bedoeld was als onderwijs aan de deelnemers, leken de excursies ook op een internationale visitatie van innovatie projecten. Wat de internationale gasten opviel, was het eigenwijze gedrag van initiatiefnemers van de projecten. Veel gestelde vragen waren: hoe kun je nou een spoedpost starten zonder dat een robuuste structuur aanwezig is? Hoe kun je nou een klinisch zorgpad starten met een webapplicatie die niet past in de software van het totale ziekenhuis? Hoe kun je nou beginnen met internetzorg zonder dat grote partijen je steunen? En kan een enkel gezondheidscentrum zo maar preventie starten? Ondergetekende trachtte dit decentrale beleid uit te leggen met het moderne management principe structure follows strategy. Ik kon de deelnemers niet echt overtuigen. Zij zijn gewend dat de initiatieven genomen worden op regionaal of nationaal niveau. Zij wezen op het probleem dat die lokale eigenwijsheid leidt tot moeilijke verspreiding van de innovatie. Ze wezen mij op het Not Invented Here Syndrom. Daarin moest ik hun weer gelijk geven.

ÉÉN TOEGANG TOT ALLE DIENSTVERLENING: EN TOCH MOET DAT KUNNEN (AFLEVERERING 6 VAN 10 OVER AWBZ).

Paula is vrouw van rond de veertig. Zij kan niet lopen en wel werken. Zij heeft 1. een parkeerplaats voor de deur van haar woning 2, een vergunning om gratis te parkeren in de stad 3. een vergunning voor de lokale stadsmobiel 4. een auto die voor de helft wordt betaald uit de WIA 5 en voor de andere helft uit de WMO 6. een halve baan met aangepast bureaustoel en bureau 7. een 50% uitkering van de WIA 8. woningaanpassingen op kosten van de WMO en 9. een keer per dag verpleegkundige hulp via het CIZ. Haar casus wordt besproken in een overheidsdocument van twee jaar geleden. Die casus dient om motivatie te voeden bij gemeenten, uitkeringsinstanties en zorginstellingen om één toegang tot zorg en sociale zekerheid te realiseren. Als eerste stappen denkt VWS aan de introductie van een gemeenschappelijke website regelhulp die het mogelijk maakt dat een patiënt/cliënt in één keer een aanvraag indient bij verschillende instanties. Inmiddels bestaat deze website onder de naam www.regelhulp.nl Een tweede stap is de invoering van een gehandicaptenpaspoort. Dan hoeft een patiënt/cliënt niet zijn hele ziektegeschiedenis en zorgbehoeften opnieuw op papier te zetten. Er kan worden volstaan met een administratieve toets of de patiënt/cliënt in aanmerking komt voor een regeling. Dit zou voor genoemde Paula één medische keuring betekenen en geen negen per jaar zoals nu gebeurt. De derde stap is invoering van een gemeenschappelijke taal en software om zorgbehoeften in te schatten. Voor instanties en zorginstellingen is die vaak hetzelfde. Via een beveiligde internetverbinding en met toestemming van de cliënt is dan een snellere dienstverlening mogelijk. Dit sympathiek perspectief en deze boeiende drie stappen zijn thans verder verwijderd dan ooit. Want elke gemeente wil haar eigen software, indicatiestelling en zorgbeschrijvingen invoeren voor de Wet Maatschappelijke ondersteuning. Geen enkele expert betwist het recht van gemeenten om eigen regels te stellen voor de WMo. In de ene gemeente krijg je als gehandicapte eerder een fiets dan in de andere. Dat is het boeiende van de lokale democratie. Maar het moet toch mogelijk zijn dat die fiets er komt zonder extra medische keuringen, eigen loketten en woordkeuzes voor de beschikking en de zorgbehoefte bepaling? Dit was de zesde aflevering van een serie van tien. De volgende aflevering gaat over de informatie verstrekking over de Awbz: wat weten professionals en patiënten over die wet? Deze serie in tien afleveringen gaat vooraf aan het congres Nationale en internationale, recente en lange termijn ontwikkelingen in de Indicatiestelling, de Awbz en de Wmo. Dat vindt plaats op 27 maart in het Utrechtse Domus Medica, het KNMG hoofdkwartier. Staatssecretaris Bussemaker opent dat congres. Wil je aan dit congres deelnemen? Surf dan naar www.integratedcare.nl en klik door op nascholing.

TRIAGE WAS SUCCES TIJDENS SCHAATSDRUKTE

In de PH.Nieuwsbrief van twee weken geleden stond een oproep met vragen naar het functioneren van de triage op de SEH tijdens de schaatsongevallen drukte. Een aantal leidinggevenden van SEH reageerde: Remco Janssens van het Hofpoort Ziekenhuis te Woerden reageerde dat de triage bleef doorgaan, ook bij extreme drukte. Zijn SEH deed na de triage meteen röntgenfoto's en pijnmedicatie. Daarna kwam pas de arts in beeld. Door de triage konden zij ijs en regulier SEH scheiden. Verder was extra personeel opgeroepen en waren met de maatschappen afspraken gemaakt over extra medisch inzet. Ook Peter Bocxe die de SEH aanstuurt van het Onze Lieve Vrouwe Gasthuis te Amsterdam, reageerde. De triage werkte goed. (computers erg traag!!!!!!!!!) Het triage systeem was onmisbaar bij deze extreme drukte. (...)...had er niet aan moeten denken om het Manchester Triage Systeem te moeten toepassen. De Emergency Severity Index (ESI) heeft gedaan waar het voor bedoeld was: de zieke mensen eruit pikken en zij die moesten wachten konden ook wachten. Ook Joke Mintjes van het Groene hart Ziekenhuis te Gouda reageerde: wij hebben alle patiënten getrieerd. Patiënten kwamen op eigen initiatief en ook via de Huisartsen Post, die bij ons onder één dak zit Ook kwamen verscheidene patiënten via de ambulance. Wij hebben veel baat gehad met de triage. Er stond één verpleegkundige vast op de triage kamer. Deze verpleegkundige gaf vast pijnmedicatie, een mitella en vroeg zo nodig foto´s aan. Vooral lelijke polsfracturen werden anders getrieerd. Wij hadden wel extra personeel ingezet. Tot zover deze bloemlezing uit reacties over triage in de ijstijd. Voorlopige conclusie voor mij is: 1. De systemen hebben gewerkt. 2. Of het ESI beter functioneert bij drukte dan het MTS wil ik ooit nog eens onderzoeken.

TERMINALE THUISZORG WANKELT NIET, NIET MEER EN TOCH NOG WEL

In de PH.Nieuwsbrief van begin januari stond het bericht dat de thuiszorg wankelt. Diverse transferverpleegkundigen beaamden dat. Ik heb hun daarover aan het woordgelaten. Een voorlichter van het Centrum Indicatiestelling Zorg mailde afgelopen dagen: In PH nieuwsbrieven van de afgelopen weken wordt geschreven over het wankelen van de terminale thuiszorg (PTZ) omdat de verpleging die noodzakelijk is vanwege medisch specialistische zorg niet meer tot de AWBZ-aanspraken zou behoren en het CIZ hier dan ook niet meer voor indiceert. Dit omdat dit type verpleegkundige zorg tot de aanspraken op de Zorgverzekeringswet zou behoren (artikel 2.11 Besluit Zorgverzekering) en er hiermee volgens artikel 2 lid 1 van het Bza geen aanspraak is op AWBZ-zorg. In de CIZ Indicatiewijzer zou dit ook zo zijn beschreven. Het CIZ wil hier graag laten weten dat er sprake is van een misverstand. In het genoemde artikel van het Besluit Zorgverzekering is namelijk voor twee doelgroepen een uitzondering gemaakt. Dit voor de palliatieve terminale zorg en voor de thuisbeademing. Er zijn dus geen wijzigingen in de aanspraken en uitvoering rondom de indicatiestelling bij palliatieve terminale zorg aangebracht. Hoe het CIZ indiceert bij PTZ is beschreven in hoofdstuk 8 van onze Indicatiewijzer. In het hoofdstuk Verpleging wordt bij de paragraaf rondom de afbakening Zvw en AWBZ ook melding gemaakt van de uitzonderingen. Dus voor het CIZ hoeft dat wankelen van terminale thuiszorg niet plaats te vinden. Joop Jaspers leidt de zorgkantoren van UNIVE in Noord-Brabant. Hij mailt: Het ziet er naar uit dat er een voorlopige oplossing voor het gesignaleerde probleem gaat komen. In een landelijk overleg met o.a. VWS, ZN, NZa, ActiZ, NVZ is afgesproken dat in principe de bekostiging van deze zorg in 2009 nog via de zorgkantoren blijft lopen. Daar moet nog wel een en ander voor geregeld worden, omdat er door het CIZ geen indicaties meer voor worden afgegeven. Tegelijkertijd wordt een traject opgestart om te zorgen dat per 2010 deze vormen van verpleging via de Zorgverzekeringswet betaald en gecontracteerd kunnen worden. De maatregel wordt dus niet teruggedraaid, maar de implicaties voor de korte termijn wel. Omdat de landelijke berichtgeving hierover wat traag verloopt, lijkt het mij handig om jullie Nieuwsbrief alvast te informeren. Intussen blijft het tobben voor de transferverpleegkundigen. Ik citeer een van hun: De situatie is zeer zorgelijk. Steeds vaker krijgen transfer verpleegkundigen te maken met zorg die niet gefinancierd kan worden of waarvan het onduidelijk is hoe dit gefinancierd moet worden. Betrokken instanties lijken niet op de hoogte te zijn van de vernieuwde regels en schuiven de verantwoordelijkheid op het bord van de transferverpleegkundige. Enkele voorbeelden:Zorg voor tracheacanules, Infusietherapie, Injecteren en wondzorg, Verpleegkundige zorg aan kinderen die gedefinieerd wordt als gebruikelijke zorg (dus geleverd moet worden door de ouders).Tot zover deze berichten van het CIZ, de Brabantse zorgkantoren en transferverpleegkundigen. Op het congres Nationale en internationale, recente en lange termijn ontwikkelingen in de Indicatiestelling, de Awbz en de Wmo komen wij terug de problematiek van de bekostiging van nazorg na ziekenhuisontslag. Dat congres vindt plaats op 27 maart in het Utrechtse Domus Medica, het KNMG hoofdkwartier. Staatssecretaris Bussemaker opent dat congres. Wil je aan dit congres deelnemen? Surf dan naar www.integratedcare.nl en klik door op nascholing.

VERANTWOORDING

Hierbij ontving je de wekelijkse Nieuwsbrief van de Disciplinegroep Public Health. Wil je meer weten over een bericht? Neem dan contact op via PH.Nieuwsbrief@planet.nl Wil je delen van de nieuwsbrief verspreiden onder collega's, doe dat. Je collega's kunnen zich ook aanmelden voor rechtstreekse toezending. Je meldt je aan via www.integratedcare.nl/Inschrijfformulier/aanmelding_web.htm en af via http://www.integratedcare.nl/Inschrijfformulier/afmelding_blaster_1.htm. Omdat we nog bezig zijn met de automatisering van de PH.Nieuwsbrief kan het twee weken duren voordat de aan-en afmelding verwerkt is. Door alle hedendaagse beveiligingen is het mogelijk, dat bovenstaande links niet werken. Ga in dat geval voor het aan- en afmelden naar de website www.integratedcare.nl Als het doormailen naar b.v. een collega niet lukt, verwijder dan het laatste deel van deze nieuwsbrief vanaf verantwoording en probeer het nog eens.

De nieuwsbrief is gericht aan een aantal relaties van de Disciplinegroep: collega's binnen en buiten het Julius Centrum, pao- en keuzeblok studenten, gastdocenten, stage-verleners aan co assistenten Sociale Geneeskunde, onderzoeksrelaties, subsidiënten en overigen die geïnteresseerd zijn in Utrechts Volksgezondheids onderwijs en in onderzoek naar zorginnovaties, ketenzorg en transmurale zorg. De Nieuwsbrief verschijnt wekelijks op zondag of maandag. Eerdere edities tref je aan op de internetsite www.integratedcare.nl

Heb je belangstelling voor nieuws over ketenzorg en zorginnovaties in het buitenland? Surf dan naar de website van het international Network of integrated Care: www.integratedcarenetwork.org Wil je wetenschappelijke artikelen lezen over deze onderwerpen? Lees dan het peer reviewed internettijdschrift International Journal of Integrated Care op www.ijic.org Dit is een gratis tijdschrift, dat online publiceert en is opgenomen in Pubmed. Ook submissions van concept artikelen zijn welkom.

Opsteller van deze nieuwsbrief is:

Guus Schrijvers
Hoogleraar Public health in het bijzonder Structuur en functioneren van de Gezondheidszorg
Julius Centrum voor Gezondheidswetenschappen en Eerstelijnsgeneeskunde
Universitair Medisch Centrum Utrecht
email: a.j.p.schrijvers@umcutrecht.nl
tel: 088 755 9356