European Parliament
In een resolutie die ze woensdag hebben aangenomen, zijn
Europarlementsleden zeer verheugd over het besluit van de Amerikaanse
President Obama om Guantánamo Bay te sluiten. Ze wijzen erop dat de
hoofdverantwoordelijkheid voor de toekomst van de gevangenen bij de
V.S. ligt, maar verzoeken de lidstaten ook om - als de V.S daarom
vraagt - naar een oplossing te helpen zoeken en zich op te maken voor
de opvang van gevangenen in de EU.
Europarlementsleden uiten zich "uitermate verheugd" over het besluit
van de Amerikaanse President, Barack Obama, om het detentiecentrum in
Guantánamo Bay te sluiten. Ook andere, eraan gerelateerde besluiten,
die op een belangrijke verandering in het beleid van de Verenigde
Staten ten aanzien van eerbiediging van het humanitair en
internationaal recht duiden, zien ze verheugd tegemoet.
Momenteel worden er volgens de Amerikaanse autoriteiten nog ongeveer
250 gevangenen in Guantánamo vastgehouden. Tijdens hun gevangenschap
zijn hen hun fundamentele mensenrechten ontzegd, met name het recht op
een eerlijk proces. Ook zijn er wrede ondervragingstechnieken,
waaronder schijnverdrinking, op hen toegepast, die neerkomen op
foltering en onmenselijke of vernederende behandeling.
Europarlementsleden merken op dat bij folter- en andere illegale
praktijken verkregen "bewijsmateriaal" voor de rechter niet
ontvankelijk is, waardoor het onmogelijk wordt van terrorisme
verdachte personen te vervolgen en te veroordelen.
Parlementsleden wijzen erop dat de hoofdverantwoordelijkheid voor de
sluiting van Guantánamo en de toekomst van de gevangenen bij de V.S.
ligt. Dat neemt niet weg volgens hen dat "de verantwoordelijkheid voor
de eerbiediging van het internationaal recht en de fundamentele
vrijheden bij alle democratische landen ligt, met name de EU en haar
lidstaten, die tezamen een gemeenschap van waarden vertegenwoordigen".
Ze verzoeken de V.S. ervoor te zorgen dat elke gevangene tegen wie
voldoende bewijsmateriaal is, in een eerlijk en openbaar proces wordt
berecht en indien veroordeeld, zijn straf in de V.S. kan uitzitten.
Gevangenen die niet in staat van beschuldiging worden gesteld en
willen worden gerepatrieerd, moeten zo snel mogelijk naar hun land van
herkomst worden teruggebracht. De laatste groep gevangenen, die niet
in staat van beschuldiging worden gesteld, maar in eigen land het
risico lopen te worden gefolterd of vervolgd, moeten tot de V.S.
kunnen worden toegelaten en humanitaire bescherming en een
schadevergoeding ontvangen.
EP-leden verzoeken de lidstaten om, als de Amerikaanse regering daarom
vraagt, steun te bieden bij het vinden van oplossingen en zich op te
maken voor de opvang van Guantánamo-gevangenen in de EU. Daarbij
herinneren ze eraan, dat de lidstaten gehouden zijn loyaal samen te
werken en elkaar te raadplegen met betrekking tot mogelijke gevolgen
voor de openbare veiligheid in de hele EU.
Debat over de sluiting van het Guantánamo gevangenenkamp en de geheime
CIA-vluchten
Europarlementsleden hebben tijdens een gezamenlijk debat de sluiting
van het Guantánamo gevangenenkamp en de geheime CIA-vluchten
besproken. Veel EP-leden riepen de lidstaten op om de sluiting van het
kamp over een jaar te vergemakkelijken door gevangenen op te nemen en
er tegelijk voor te zorgen dat gevangenen niet naar landen worden
gestuurd, waar ze vervolgd kunnen worden. Tijdens deze zittingsperiode
hebben EP-leden de V.S. herhaaldelijk om de sluiting van Guantánamo
gevraagd.
Namens de Raad
"Ik ben van mening dat u net als de Raad verheugd bent over de
aankondiging van President Obama om Guantánamo binnen een jaar te
sluiten, zei de Tsjechische Vicepremier voor Europese zaken Alexandr
VONDRA namens het Raadsvoorzitterschap. "Het besluit om Guantánamo te
sluiten, is iets wat in de eerste plaats onder de verantwoordelijkheid
van de V.S. valt", zei hij. Maar gezien het gemeenschappelijke belang
op het vlak van wetshandhaving hadden de lidstaten besproken of ze
geen "praktische steun" konden aanbieden aan de V.S. De Raad zou op de
zaak terugkomen, zodra er meer duidelijkheid was rond de politieke,
juridische en veiligheidskwesties.
Namens de Commissie
"De Commissie staat zeer positief ten opzichte van het initiatief van
President Obama", zei Jacques BARROT, Commissaris voor Justitie en
Binnenlandse zaken, ook namens zijn collega voor Externe betrekkingen,
Bettina Ferrero-Waldner. De EU en de V.S. waren partners in de strijd
tegen het terrorisme, maar dat moest altijd met respect voor de
mensenrechten gebeuren. Dat was "niet alleen als principe belangrijk,
maar ook om de radicalisering in de wereld tegen te gaan".
Op 26 februari zou de Raad van ministers van Justitie en Binnenlandse
zaken over een gezamenlijke Europese aanpak overleggen, maar -
herhaalde hij - het was "aan de lidstaten om geval per geval te
bestuderen en in te gaan op het verzoek van de VS".
Wat de CIA uitleveringsvluchten betrof, had de Commissie Roemenië en
Polen om informatie gevraagd. Uiteindelijk waren de bevoegdheden van
de EU echter beperkt en was het aan de nationale overheden om
onderzoek te voeren.
Fractiewoordvoerders
Namens de EVP-ED fractie vroeg Hartmut NASSAUER (EVP-ED, DE): "moeten
in de EU ex-gedetineerden van Guantánamo worden opgenomen? Dat is
vandaag de vraag". De gedetineerden van Guantánamo waren gefolterd en
hadden natuurlijk recht op medeleven, maar daardoor moesten we ons
niet laten leiden. Velen van hen waren potentiële terroristen en "we
hebben de plicht om burgers te beschermen tegen terroristen. Hij
concludeerde: "We zijn tegen folteringen, maar je kan niet zeggen:
mensen die gefolterd zijn hebben het recht om opgenomen te worden in
Europa. We moeten ervoor zorgen dat Europa niet het thuis wordt van
potentiële terroristen". Hij vond dat vooral moest worden nagedacht
over de veiligheid.
Martin SCHULZ (PES, DE), leider van de socialistische fractie,
reageerde op zijn collega Nassauer: "wat doet meer af aan de
veiligheid: de gedetineerden opnemen of het bestaan van een gevangenis
tegen alle volkerrechten in, iets wat zoveel woede heeft opgeroepen in
de wereld". Nu er een andere President was, die terugwou naar de oude
waarden van Amerika, kon Europa de V.S. niet zeggen "bekijk het maar".
Hij vond: "met steun kunnen we meer bijdragen voor de veiligheid in de
wereld dan wanneer we een vals gevoel van veiligheid uitdragen. Dus:
het veiligheidsrecht ja, maar grondrechten primeren".
Graham WATSON (ALDE/ADLE, UK) had net als iedereen een zucht van
verlichting geslaakt toen Obama President werd. Hij was ook blij met
de vastberadenheid van de Raad, want "Europa kan niet gewoon zijn
schouders ophalen en zeggen: de Amerikanen moeten alles maar alleen
doen". Hij pleitte ook voor één Europees standpunt: "we kunnen toch
niet aan de ene kant zeggen: de lidstaten moeten besklissen, en aan de
andere kant: we moeten coördineren. We moeten met één stem spreken en
we moeten samenwerken. Het zou fout zijn als wij nu nee zeggen".
Konrad SZYMANSKI (UEN, PL) zei dat één op de negen vrijgelaten
gevangenen uit Guantánamo meteen weer terrorist werd. Drie zaken
moesten nu worden gedaan: de eigen burgers terugnemen, individuen die
een ernstige dreiging vormden, moesten geïsoleerd worden en de
Conventie van Geneve moest worden hervormd.
Kathalijne BUITENWEG (GROENEN/EVA, NL) vroeg de Raad: "bent u bereid
om proactief te zijn om te vragen om welke gevangenen het gaat, wat
hun geschiedenis is en wat er met hun gaat gebeuren, zodat wij ons ook
daarop kunnen voorbereiden?" Ze wees er ook op dat er nog andere
gevangenissen waren, bijvoorbeeld Bagram, bij Kabul, waar de EU zich
nog over moest uitspreken. Wat de CIA-vluchten betreft, had ze grote
kritiek op de lidstaten die niet achteruit wilden kijken, waar een
"hoop rottigheid" lag: "het is wat al te simpel om te zeggen nou die
Amerikanen hebben nu een andere president, dus nu kunnen wij daar weer
lekker door één deur, en dan te vergeten hoeveel boter onze eigen
Europese regeringen op hun hoofd hebben met de hulp die zij hebben
gegeven aan de regering waarvan u nu zegt dat zij verkeerd gehandeld
heeft".
Gabriele ZIMMER (EVL/NGL, DE) zei: "die macht die in de hele wereld
democratie, mensenrechten en vrijheid wil uitdragen heeft hier de
basisrechten geschonden en dat gaat niet op". Het was belangrijk
geweest dat het Europees Parlement steeds weer had geëist dat
Guantánamo zou worden gesloten. Nu de sluiting was aangekondigd
"beginnen wij twijfels te uiten over wat we zelf hebben geëist". Het
gaat niet op dat we zeggen: was me maar maak me niet nat".
Mensenrechten waren ook rechten als wij ze zelf moesten geven.
Nils LUNDGREN (IND/DEM, SE) was opgelucht over dat wat er was gebeurd
in de V.S., maar het was fout om diegenen die nog niet berecht waren,
te behandelen als onschuldigen. "Ik begrijp niet waarom diegenen die
men niet heeft kunnen berechten niet in de VS kunnen blijven, waarom
moeten wij dat doen?", vroeg hij zich af.
Koenraad DILLEN (NI, BE) vond de sluiting van de gevangenis van
Guantánamo Bay een goede zaak. "Het feit dat George Bush er door zijn
harde beleid in geslaagd is het Amerikaanse volk tegen een tweede 11de
september te vrijwaren verandert daar niet veel aan". Hij voegde eraan
toe: "een democratie moet de rechtsstaat respecteren, altijd en
overal, maar de democratie moet ook nadenken op welke kordate wijze
zij zich tegen de godsdienstwaanzinnigen die onze open samenleving
willen vernietigen, kan beschermen". Hij betreurde het, dat dat
element niet voorkwam in de ontwerpresolutie waar het EP woensdag over
stemt.
Overige sprekers
Jan Marinus WIERSMA (PES, NL) noemde de toekomst van de gedetineerden
van Guantánamo "in de eerste plaats een Amerikaans probleem dat door
Washington moet worden opgelost. Of de VS daarbij hulp zullen vragen
van de Europese landen en van de Europese Unie is op dit moment nog
niet helder en om daarop al te zeer vooruit te lopen is enigszins
speculatief". Natuurlijk kon niet worden uitgesloten dat dat verzoek
zou komen. In dat geval moest er positief op gereageerd worden
"vanwege volkenrechtelijke afwegingen, maar ook vanwege de noodzaak
dat ook de Europese Unie in zo'n situatie op een humanitaire wijze
reageert".
Volgens Ria OOMEN-RUIJTEN (EVP-ED, NL) paste Guantánamo niet in een
rechtsstaat, omdat in een rechtsstaat ook een verdachte, zelfs als het
een terrorist is, recht heeft op bescherming en op een eerlijk proces.
Ze waardeerde de sluiting van het gevangenenkamp, "maar het moet en
kan dan niet zo zijn dat als eerste dan het probleem op het Europees
bordje wordt neergelegd. Wij kunnen behulpzaam zijn, maar als wij
behulpzaam zijn, als het niet anders kan, kan dat alleen maar op grond
van een Europees besluit, Europese normen". Het bleef een Amerikaans
probleem, "waarbij wij, enkel en alleen vanwege het feit dat
mensenrechten bij ons vooraan staan, ook behulpzaam zouden kunnen
zijn".
Debat: 3 februari 2009 / Stemming ontwerpresolutie over de terugkeer
en herhuisvesting van de gedetineerden van Guantánamo Bay: 4 februari
2009 - ontwerpresolutie aangenomen (542-55-51) / Stemming
ontwerpresolutie over het verondersteld gebruik door de CIA van
Europese landen voor het vervoer en illegaal vasthouden van
gevangenen: zitting 18-19 februari 2009
REF. : 20090203IPR48108
Contact
Sanne DE RYCK
Persdienst - Redactie
* E-mailadres : persdienst-nl@europarl.europa.eu
* Telefoonnummer in Brussel : (32-2) 28 42531 (BXL)
* Telefoonnummer in Straatsburg : (33-3) 881 73605 (STR)
* Mobiel nummer : (32) 498 98 34 51