dinsdag, februari 03, 2009
Kredietcrisis
Aan: Het college van Burgemeester en Wethouders
Stadhuis Rotterdam
Coolsingel 40
3011 AD Rotterdam
Rotterdam, 3 februari 2009
Betreft: schriftelijke vragen ter schriftelijke beantwoording
Onderwerp: maatregelen kredietcrisis
Geacht College,
De berichten over de kredietcrisis worden met de week ernstiger. De
woorden van oud-minister en voormalig bankier Onno Ruding worden
bewaarheid. Vooral het eerste kwartaal van 2009 wordt heel erg, aldus
Ruding in het FD. Hij verwacht een economische krimp van 3%. Wouter
Bos moet rekening houden met een forse verslechtering van zijn
begroting. Ook DNB directeur Nout Wellink is pessimistischer dan de
berekeningen van het Centraal Plan Bureau (CPB) die volgens hem te
voorzichtig zouden zijn. Daarnaast stelt het IMF nu dat de recessie
nog dieper zal zijn dan eerder werd voorzien en kampt ING met grote
problemen; opnieuw was een reddingsboei van de landelijke overheid
noodzakelijk. Deze week signaleert Wellink onvoldoende urgentie bij de
overheid om geplande investeringen ook werkelijk uit te voeren om de
economie op gang te houden.
Terwijl de vooruitzichten met de dag somberder worden, blijven
serieuze maatregelen ook van uw kant uit. Als stadsbestuur zou u toch,
net als elke Raad van Bestuur van een grote organisatie, moeten
anticiperen op de mogelijke gevolgen voor de Rotterdamse economie, de
werkgelegenheid en de gemeentefinanciën. Ook het op gang houden van de
bouwproductie wil ik in dit kader zeker niet achterwege laten, omdat
die van groot belang is voor de leefbaarheid in onze stad.
De Rotterdamse economie
Tijdens de begrotingsraad in november heeft u gezegd dat u geen
signalen heeft ontvangen dat geplande investeringen in de haven geen
doorgang zouden vinden. In december meldde u in de commissie ESMV dat
dankzij enkele unieke kenmerken van onze haven (o.a. de diepte), de
gevolgen van de recessie in de haven relatief zullen meevallen.
Tijdens de installatie van burgemeester Aboutaleb in januari meldde u
dat er meer bedrijven zijn die bij u aankloppen omdat ze werknemers
nodig hebben, dan dat er aankloppen omdat er ontslagen vallen.
De directeur van ons Havenbedrijf heeft gemeld dat er twee omvangrijke
investeringen in de haven zijn uitgesteld. De SHB havenpool is
failliet. In de laatste drie maanden van 2008 is de overslag in de
haven met 9% achteruitgegaan. Deltalinqs en het Havenbedrijf
verwachten een flinke terugval van overslag in 2009. Shell Moerdijk
heeft één van haar fabrieken stilgelegd. LyondellBasell verkeert in
financiële problemen. Bestelde schepen zullen aan de ketting komen te
liggen; een enorme kostenpost voor rederijen.
In plaats van de gevolgen van de recessie voor de Rotterdamse economie
te relativeren, dient u alles uit de kast te halen om de gevolgen
zoveel mogelijk tegen te gaan.
Overheden stimuleren in geval van recessie de economie veelal op twee
manieren:
a. Het plegen van investeringen om het totale bestedingsniveau zoveel
mogelijk op peil te houden.
b. Het doorvoeren van belastingverlagingen om de particuliere
bestedingen te stimuleren.
Beide instrumenten kunnen in Rotterdam door het College toegepast
worden.
1. Hoe staat u tegenover het idee om de lokale belastingdruk te
verlagen teneinde de gevolgen van de recessie tegen te gaan? Motiveer
uw antwoord.
2. Hoe staat u tegenover het uitvoeren van geplande en naar voren
halen van toekomstige investeringen?
3. Welke overige mogelijkheden ziet u om de Rotterdamse economie te
stimuleren?
Oost-Europeanen
De huidige crisis zou ons ook al versneld inzicht kunnen geven in de
verborgen kosten van arbeidsmigratie. Eerder moest u constateren dat
de Oost-Europeanen, voornamelijk Polen, toch in groten getale van plan
zijn om hier te blijven. Scholen over heel Nederland hebben te maken
met de instroom van Poolse leerlingen en kloppen aan bij de overheid
voor extra middelen. Als gevolg van de crisis kunnen de banen van de
arbeidsmigranten echter op de tocht komen te staan en wordt er
wellicht eerder dan verwacht aanspraak gemaakt op onze collectieve
voorzieningen.
4. Hoeveel aanvragen voor bijstand en WW zijn er door Oost-Europeanen
ingediend in 2008? En hoeveel zijn er verleend?
5. Wat zijn de rechten van Oost-Europeanen, op uitkeringen en
bijstand, die zij opbouwen als ze hier werken?
6. Wat zijn uw verwachtingen over aanvragen voor uitkeringen door
Oost-Europeanen de komende jaren?
7. Wat gaat u doen om er voor te zorgen dat Oost-Europeanen die geen
werk meer hebben uit Rotterdam weggaan?
8. Wat gaat u doen als Oost-Europeanen geen werk meer hebben en toch
in Rotterdam blijven wonen?
9. Wat wilt u zeggen tegen Rotterdammers die in de wijken wonen waar
de Oost-Europeanen gevestigd zijn en zich hierover zorgen maken?
10. Hoe staat het nu met de sluitende afspraken die u met het CWI zou
maken voor wat betreft het controleren van vergunningsplichtigen?
11. Hoe vaak is er fysiek gecontroleerd op het woonadres en hoe vaak
bleek de aangetroffen situatie niet te kloppen?
12. Hoe gaat u er voor zorgen dat Nederlandse werklozen niet de dupe
worden van huidige en toekomstige arbeidsmigranten, en dat het aantal
uitkeringen voor Nederlandse rechthebbenden niet onnodig oploopt?
Leefbaar Rotterdam is nog steeds van mening dat er een goede lange
termijn kosten-batenanalyse moet komen van de instroom van
arbeidsmigranten. Anders profiteren net als voorheen de migranten en
de werkgevers, terwijl de belastingbetaler en de oude wijken de
rekening betalen. U wilde daar niet aan. Er was werk genoeg en als dat
weg zou vallen, zouden de immigranten weer weg gaan. De geschiedenis
zou zich niet herhalen.
13. Bent u bereid om alsnog met een lange termijn visie te komen, dan
wel de nodige scenarios uit te werken, waarin de kosten en opbrengsten
van de arbeidsmigratie tot uiting komen, zoals wethouder Schrijer dit
eerder al toezegde (raadsvergadering van 6 november 2007)? Motiveer uw
antwoord.
Onderwijs en Werkgelegenheid
Door de recessie verdwijnen er veel arbeidsplaatsen. Dit heeft ook
gevolgen voor het duale onderwijs. Leerlingen die één dag per week
naar school willen gaan en vier dagen willen werken, krijgen het
moeilijker om een werkplek te vinden. Volgens de MBO-raad zal er een
verschuiving plaatsvinden naar meer dagen op school en minder dagen
aan het werk. Dit brengt twee problemen met zich mee. Ten eerste
zullen er dan meer leraren nodig zijn om de lessen te geven. Ten
tweede is veel school, weinig werken niet de onderwijsmethode waar
deze leerlingen iets aan hebben. Ze zitten niet voor niets in het
duale traject.
14. Hoe ziet u deze ontwikkeling?
15. Hoe gaat u om met het door de MBO-raad voorziene lerarentekort?
16. Hoe zorgt u er voor dat alle leerlingen het duale traject van hun
keuze kunnen volgen?
17. Welke mogelijkheden zijn er om deze leerlingen bij gemeentelijke
en andere overheidsdiensten aan het werk te zetten?
18. Wat is de mening van de arbeidsmarktmeester over dit vraagstuk en
over de inzet van gemeentelijke diensten om hun maatschappelijke
verantwoordelijkheid te nemen?
Vorig jaar bleek bij de kwartaalrapportage WWB dat er in Rotterdam een
relatief grote groep jongeren onder de 27 jaar al langer dan 3 jaar
werkloos is. De fractie van Leefbaar Rotterdam heeft hiervoor extra
aandacht gevraagd en dit heeft u ook toegezegd.
19. Welke concrete acties heeft u sindsdien ondernomen en met welke
resultaten?
Wel zijn we tevreden over het direct doorplaatsen van werklozen door
wethouder Schrijer.
20. Kunt u ons dit jaar maandelijks op de hoogte houden over de
voortgang hiervan?
Financiën gemeente Rotterdam
Het is te verwachten dat belastinginkomsten terug gaan lopen. Hier
bovenop becijfert de VNG een krimp van het gemeentefonds van 300
miljoen euro. Tegelijkertijd zullen de uitgaven stijgen. In plaats van
inkomsten uit inkomstenbelasting moeten er uitkeringen worden
verstrekt. Ten tijde van de begrotingsbehandeling in november 2008
verwachtte het College nog geen stijging van bijstandsuitkeringen als
gevolg van de kredietcrisis. Deze redenering was voor u aanleiding om
onze motie Depressiereserve af te wijzen.
21. Wat zijn thans uw verwachtingen ten aanzien van de extra
uitkeringsuitgaven voor de gemeente en hoe financiert u die?
22. Wat zijn uw verwachtingen ten aanzien van het jaarlijkse budget
voor de gemeente en waar gaat u de te verwachten bezuinigingen
realiseren?
Veel uitgaven die de gemeente doet zijn historisch gegroeid. Niet alle
uitgavenposten zijn sociaal gezien verantwoord of laten resultaat
zien. Wij denken hier aan welzijnswerk, grote delen van armoedebeleid,
een deel van de cultuuruitgaven, integratiegeld en reïntegratiegeld.
Het lijkt ons goed om een deel hiervan te schrappen en apart te zetten
om de klappen van de kredietcrisis op te kunnen opvangen.
23. Hoe beoordeelt u het nut en de noodzaak van genoemde categorieën
uitgaven?
24. Wat zijn de onderbouwingen van het rendement van deze uitgaven?
25. Wat vindt u van het idee integratie vrijwillig te maken, zodat
alleen gemotiveerde immigranten cursussen volgen, en de immigranten
die zich niet melden te korten op hun uitkering?
26. Wat vindt u van het idee reïntegratiegeld, waarmee werklozen
worden ondersteund en waarvan de effectiviteit volgens allerlei
onderzoeken ter discussie staat, voor een groot deel opzij te zetten,
en mensen die werk zoeken zonder extra cursus etc. één van de vele
banen aan te bieden waar nu vacatures van openstaan, en te korten op
hun uitkering als zij die baan niet accepteren?
Armoedebeleid in Rotterdam is veel royaler dan in de meeste andere
gemeenten. Het is te verwachten dat we minder geld voor uitkeringen
binnen krijgen van het rijk en dat er meer uitkeringen moeten worden
verstrekt. Bovendien is het leven in Rotterdam, vanwege de vele
goedkope huurwoningen en de nabijheid van voorzieningen, veel
goedkoper dan in de meeste andere gemeenten. Mensen met een uitkering
hebben hier dus minder kosten dan in andere gemeenten. Daarnaast heeft
een ruim armoedebeleid waarschijnlijk een aanzuigende werking. In
Rotterdam worden mensen met een uitkering wel heel erg in de watten
gelegd en dat is ook een deel van de reden waarom er hier zo velen
zijn, ondanks het grote aantal vacatures.
27. Kunt u onze argumentatie bestrijden?
28. Wat vindt u van het idee om het armoedebeleid in te krimpen en
mensen het te laten doen met bedragen (inclusief aanvullende
regelingen zoals bijv. de gratis Rotterdampas), die in andere
gemeenten in ons land ook acceptabel worden geacht?
Wat Leefbaar Rotterdam betreft zijn er ook posten die juist
gevrijwaard moeten blijven van bezuinigingen. Wij denken hierbij
vooral aan veiligheid en het onderwijs.
29. En u?
Bouwproductie
Waar eerder de gestegen bouwkosten al het excuus waren voor de
achterblijvende bouwproductie, is het volgens wethouder Karakus nu de
kredietcrisis die roet in het eten gooit. De doelstelling is bij lange
na niet gehaald (2161 i.p.v. 3200) terwijl deze toch van belang is
voor het aantrekken en behouden van hoger opgeleiden en
kapitaalkrachtigen, het verder ontwikkelen van de kenniseconomie en,
met het voorgaande verband houdend, het versterken van de stedelijke
koopkracht.
De overheid heeft de banksector gesteund, omdat het betalingsverkeer
belangrijk is voor onze economie en omdat investeringen nodig zijn om
de economie op gang te houden. Ondanks dat de continuïteit van het
betalingsverkeer nu is gered, zijn de meeste banken terughoudend met
het uitlenen van geld voor investeringen. Nu het voor ontwikkelaars
lastig wordt om hun financiering rond te krijgen en ze niet starten
met de bouw van nieuwe projecten, zou de gemeente zich op andere
partners moeten gaan richten. Er zijn immers nogal wat sectoren in
onze economie die niet afhankelijk zijn van consumentenvertrouwen en
over dertig jaar zeker nog bestaan. Wij denken dan aan
woningcorporaties, zorginstellingen, zorgverzekeraars en
pensioenfondsen. Zij krijgen elke maand huurpenningen,
(verzekerings)premies en vergoedingen van verzekeraars binnen. Deze
instellingen moeten hun vastgoed op orde houden en juist in
crisistijden kunnen zij relatief goedkoop en solide investeren. Banken
lopen ook minder risico wanneer ze geld lenen aan dergelijke
instellingen.
30. Bent u het met ons eens?
- Zo ja, op welke manier kunt u, eventueel samen met banken, ervoor
zorgen dat dit soort instellingen de komende jaren kan gaan investeren
in vastgoed en andere projecten die de economie op gang kunnen houden?
- Zo nee, waarom niet?
Middels deze brief hoop ik dat u alsnog op een verantwoorde wijze met
de kredietcrisis omgaat. Ik ben zeer benieuwd in hoeverre u met de
voorstellen en ideeën van Leefbaar Rotterdam aan de slag gaat en hoop
op een spoedige en serieuze reactie.
Leefbaar Rotterdam