Vollediger en actueler informatie over JSF nodig
03/02/2009 17:48
Algemene Rekenkamer
Algemene Rekenkamer actualiseert kostenindicatie uitstapscenario
De Tweede Kamer dient vollediger en actueler informatie te krijgen over de kosten van het JSF-programma. Het beeld dat het Ministerie van Defensie schetst is veelal eenzijdig. Bovendien zijn de risico's van eventuele aanschaf van het jachtvliegtuig Joint Strike Fighter als vervanger van de F-16 op het gebied van ICT en personeel nog niet weggenomen.
Dit stelt de Algemene Rekenkamer in het rapport Monitoring verwerving Joint Strike Fighter. Stand van zaken oktober 2008, gepubliceerd op 3 februari 2009. In het monitorrapport schetst de Algemene Rekenkamer de ontwikkelingen rond de Nederlandse deelname aan het JSF-project.
Net als in het monitorrapport eind 2007 stelt de Algemene Rekenkamer vast dat het Ministerie van Defensie aan de Tweede Kamer geen volledig geactualiseerd en in de tijd onderling vergelijkbaar overzicht geeft van de kosten voor het JSF-programma. Het programma omvat meer dan het JSF-project waarover de Tweede Kamer volgens de regeling Grote Projecten informatie van het ministerie krijgt. Sommige risico's en onzekerheden blijven hierdoor buiten beeld, zoals de effecten van de kostenontwikkeling op de mogelijkheden voor verwerving van ander defensiematerieel. Ook onzekerheden rond de besluitvorming en aantallen te bestellen JSF-vliegtuigen in partnerlanden blijven bijvoorbeeld buiten beschouwing.
Algemene Rekenkamer maakt kostenoverzicht per oktober 2008
De Algemene Rekenkamer heeft opnieuw een overzicht van de Nederlandse kosten voor het JSF-programma gemaakt. In vergelijking met vorig jaar zijn de kosten voor de JSF-ontwikkelingsfase voor Nederland gedaald en de verwachte verwervingskosten gestegen. De betrouwbaarheid van gegevens over verwerving en exploitatie van JSF-toestellen is beperkt. Nederland is hierbij in grote mate afhankelijk van de Verenigde Staten en heeft relatief weinig mogelijkheden om de informatie op betrouwbaarheid te toetsen. Verder is informatie veelal gebaseerd op schattingen en veronderstellingen. Het is daarom onduidelijk of de voorziene 5,7 miljard euro volstaat voor de aanschaf door Nederland van 85 toestellen. Het Ministerie van Defensie zou jaarlijks het verwervingsbudget moeten actualiseren en voor inflatie en de actuele plandollarkoers moeten corrigeren, zoals het ook bij andere materieelprojecten doet. Dat geeft een duidelijker inzicht. Ook de JSF-testfase - geschatte kosten: 290 miljoen euro - kent nog financiële onzekerheden.
Algemene Rekenkamer voorziet ICT-risico's bij ingebruikname JSF
Beleidsambities en de inzet van tijd, mensen en middelen moeten binnen het project vervanging F-16 met elkaar in overeenstemming zijn. De Algemene Rekenkamer ziet nog steeds risico's mede door de krappe personele projectbezetting bij Defensie. Zo is aandacht nodig voor noodzakelijke voorbereidingen als de aanpassing van vliegbases voor JSF-toestellen. Invoering van het Amerikaanse JSF-informatiesysteem ALIS en koppeling aan toekomstige Nederlandse ICT-systemen blijkt een hoog risico voor het tijdig operationeel krijgen van de JSF.
Kostenberekening uitstapscenario JSF-ontwikkeling is voorhanden
Defensie informeert de Tweede Kamer tot nu toe niet over de kosten voor de Staat als Nederland besluit eenzijdig en voortijdig uit de ontwikkeling van het JSF-programma (SDD-fase) te stappen. Informatie over de uitstapkosten is wel voorhanden aangezien de Ministeries van Defensie, EZ en Financiën indicatieve berekeningen hebben gemaakt. De Algemene Rekenkamer heeft deze becijfering geactualiseerd: het kost de Staat indicatief ten minste 316 miljoen euro als Nederland JSF-toestellen 'van de plank' koopt, oplopend tot indicatief ten minste 430 miljoen euro als Nederland geen JSF's aanschaft.
Bestuurlijke reactie en nawoord Algemene Rekenkamer
In reactie op dit rapport stelt de staatssecretaris van Defensie, mede namens de ministers van Financiën en Economische Zaken, dat de informatie die de Tweede Kamer krijgt aan de criteria voldoet. De kandidatenvergelijking die onlangs is gepubliceerd levert aanvullende informatie op. Hij wijst op verbeteringen in het projectbeheer van afgelopen jaar. De bewindsman acht het risico bij gebruik van ALIS laag. De Algemene Rekenkamer wijst er echter op dat ook het Ministerie van Defensie zelf politieke, organisatorische en economische risico's ziet bij ingebruikname van ICT-systeem ALIS.
Diverse rekenkamers volgen proces
De Algemene Rekenkamer publiceert sinds 2005 monitorrapporten over de stand van zaken rond de verwerving van de JSF in het kader van het project Vervanging F-16. Met de rekenkamers van Italië, het Verenigd Koninkrijk, Denemarken, Noorwegen, Turkije, Canada, Australië en de Verenigde Staten wordt informatie uitgewisseld. In maart brengt de Amerikaanse rekenkamer een rapport uit over de voortgang van het Amerikaanse JSF-programma en nieuwe kostenschattingen.