Nieuws
Ook Antarctica warmt op
03 februari 2009 - Antarctica was nog een van de weinige
uitzonderingen in de warmer wordende wereld. Nu blijkt ook dit
continent warmer te worden. Amerikaanse onderzoekers stelden onlangs
vast dat de opwarming zelfs geldt voor heel Antarctica.
Richard Bintanja op expeditie in Oost-Antarctica bij de Zweedse basis
Svea (foto: C. Reijmer)
Antarctica expeditie
Uit eerdere studies bleek dat de temperatuur alleen het westen van
Antarctica stijgt. Dat meldt ook het Intergovernmental Panel in
Climate Change nog zijn jongste rapport. Volgens het IPCC (2007) zijn
alle continenten de afgelopen decennia warmer geworden, behalve
Antarctica.
Weinig meetpunten
Probleem is echter dat het hier ontbreekt aan een dicht netwerk van
weerstations. In het binnenland zijn nauwelijks meetpunten te vinden,
de meeste staan langs de kust. De Amerikaanse onderzoekers, die hun
bevingen in Nature hebben gepubliceerd, vulden de leemte door gebruik
te maken van satellietgegevens. Door middel van statistische
technieken kwamen ze tot de conclusie dat zowel het westen als het
oosten van Antarctica zo'n tiende graad Celsius per tien jaar opwarmt.
Dat is ongeveer de helft van de wereldwijde trend in de afgelopen
decennia. Diepvriescontinent Antarctica met een gemiddelde temperatuur
van meer dan veertig graden onder nul zal dus niet snel ontdooien.
In het westen gaat de opwarming harder dan op het Antarctisch
schiereiland. Dat is vreemd genoeg in strijd met de resultaten van
eerdere meetgegevens. Een grondige verificatie van de metingen is dus
nog gewenst om deze conclusie te kunnen bevestigen.
Opwarming zeeën rond Antarctica
De onderzoekers relateren de opwarming van Antarctica aan de gebieden
rond het continent. Dit is eerder onderzocht door de Nederlandse
onderzoeker Nicole van Lipzig, die indertijd voor het KNMI onderzoek
deed op de Zuidpool met het klimaatmodel RACMO. Volgens Van Lipzig,
tegenwoordig hoofddocent Aard- en Omgevingswetenschappen aan de
Katholieke Universiteit van Leuven, wordt de opwarming van Antarctica
voornamelijk veroorzaakt door de opwarming van de zeeën rond het
continent. Haar conclusie wordt nu, tien jaar na dato, bevestigd door
de Amerikaanse onderzoekers.
De nieuwe onderzoeksresultaten, die wijzen op een totale opwarming van
Antarctica, kunnen gevolgen hebben voor het afschatten van
zeeniveaustijgingen. Het effect is tweeledig: warmere lucht leidt tot
meer neerslag op het centrale deel van continent en aangroei van ijs.
Aan de randen van Antarctica leidt de warmte juist tot een grotere
afsmelting van ijsplaten waardoor de hoevelheid ijs daar afneemt.
Geen eenduidige conclusie
De studie van de Amerikanen is volgens Richard Bintanja van het KNMI,
die als klimaatonderzoeker op Antarctica werkzaam was, zeker een
doorbraak voor het klimaatonderzoek maar er blijven nog veel
vraagtekens staan. Een definitieve uitspraak of Antarctica nu groeit
of afsmelt is nog niet verantwoord, maar het nieuwe inzicht over de
temperatuurveranderingen zal zeker invloed hebben op toekomstige
schattingen.
Zuidpoolreis Willem Alexander en Maxima
Kroonprins Willem Alexander en Prinses Máxima der Nederlanden brengen
op uitnodiging van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk
Onderzoek (NWO) van 6 tot en met 9 februari een bezoek aan Antarctica.
De Prins en Prinses worden tijdens deze reis begeleid door dr. R.H.A.
Plasterk, minister Onderwijs, Cultuur en Wetenschap en prof.dr. J.
Engelen, voorzitter van het algemeen bestuur van NWO.
Minister Plasterk in NRC: "Ik wil betrokkenheid tonen, wetenschappers
laten merken dat ik waardeer wat ze doen. En dat effect wordt altijd
nog versterkt als iemand van het koninklijk huis meereist. Het
belangrijkste doel is evenwel het publieke bewustzijn te vergroten
over onderzoek dat in de poolgebieden loopt".
International Polar Year
Het bezoek van de Prins en Prinses vindt plaats in het kader van het
International Polar Year (IPY) dat nog duurt tot maart 2009. Het
pooljaar stimuleert internationaal gecoördineerd wetenschappelijk
onderzoek en culturele projecten. Kennisoverdracht en een breed
publiek bewust maken van het belang van de poolgebieden voor de
samenleving is een van de aandachtsgebieden tijdens het IPY.
Blog Willem Alexander en Maxima
Het prinselijke paar houdt een blog bij over de reis (zie Externe
links- Het Koninklijk Huis).
Meer in KNMI kenniscentrum
Zie onder Verder lezen - Antarctica- ontdooit de diepvries door
Richard Bintanja.
Roman over reis naar de Zuidpool
Naar aanleiding van zijn werk op Antarctica verscheen zijn roman
Poolreizen (zie onder Nieuws- Poolreizen)
Eerste uitgave: 03-02-09
Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut