Beeldkracht voor bio-economie
Datum: 03 februari 2009
Oratie: prof.dr.ir. R.J.F. van Haren, 16.15 uur, Academiegebouw,
Broerstraat 5, Groningen
Titel: Beeldkracht voor bio-economie
Leeropdracht: productinnovatie en kennistransfer agribusiness
Faculteit: Economie en Bedrijfskunde
Innovaties in de bio-economie vereisen een specifieke aanpak. Voor het
verwezenlijken van nieuwe bio-producten is verbeelding nodig en voor
het verwezenlijken van nieuwe markten is ambitie en kracht van de
ondernemer noodzakelijk. Vooral `beeldkracht' van ondernemers leidt
tot wezenlijke innovaties in de bio-economie.
De Europese Unie en Nederland willen de transitie naar de biobased
economie of de bio-economie stimuleren. Daar is beleid voor dat onder
meer innovatie van technologieën voor bestaande markten stimuleert.
Belangrijk voorbeeld hiervan is de ontwikkeling van nieuwe
transportbrandstoffen, de eerste en tweede generatie bio-ethanol of
biodiesel, die met eenvoudig bijmengen een deel van bestaande minerale
oliemarkten kunnen vervangen. Introductie van deze
biotransportbrandstoffen in de markt is sterk afhankelijk van
olieprijzen en overheidsbeleid. Markten van transportbrandstoffen zijn
zeer bewegelijk, waardoor investeringen risicovol zijn. Deze risico's
zijn op basis van ervaringen en verwachtingen te kwantificeren.
Hierdoor kunnen investeerders beslissingen met berekend risico met
verwacht rendement nemen en doelgericht door exploitatie van kennis
benodigde innovaties teweegbrengen.
Anders is het ten aanzien van innovaties in de bio-economie waar nog
geen markten voor zijn en waarvoor technologieën grotendeels
ontbreken. Ondernemers dienen hier tegelijkertijd hun eigen markt en
producten te creëren. Risico's, rendementen en concrete doelen zijn
hierbij niet of nauwelijks te kwantificeren. Bekende
managementbenaderingen en -instrumenten blijken in deze situaties
ongeschikt. Ondernemers nemen dan hun beslissingen op andere gronden,
namelijk op basis van beschikbare middelen, geoorloofd risico, en
exploratie van mogelijkheden tijdens het innovatietraject. Daarbij
stellen ze hun doelen bij en verwezenlijken ze uiteindelijk via
strategische samenwerkingen nieuwe markten. Dit is een kwestie van
gestalte geven (effectuation). Voor het verwezenlijken van nieuwe
producten is derhalve verbeelding nodig en voor het verwezenlijken van
nieuwe markten ambitie en kracht van de ondernemer. Deze `beeldkracht'
van ondernemers leidt tot wezenlijke innovaties in de bio-economie.
Rijksuniversiteit Groningen