Senternovem

29-01-2009 | Wijkaanpak energiebesparing West Brabant succes

Hou het concreet en persoonlijk

De combinatie van een gemeente, basisscholen en de woningcorporaties bepaalt volgens Ad Clarijs, beleidsmedewerker van de Regionale Milieudienst West Brabant (RMD) het succes van de wijkaanpak energiebesparing. In 2007 vonden de eerste wijkacties plaatst. In 2008 volgden acties in andere wijken in Roosendaal, Halderberge en Moerdijk . Concreet en persoonlijk zijn daarbij sleutelbegrippen. Clarijs: "Folders uitdelen levert niets op, het is belangrijk om echt met mensen in gesprek komt. En dat lukt met deze wijkaanpak."

"Eigenlijk klinkt het heel eenvoudig", vertelt Clarijs. "Maar het is complexer dan het in eerste instantie lijkt. Dat komt omdat partijen die actief zijn in een wijk samen moeten gaan werken. Dat kost tijd." Bij de wijkacties draait het om energiebesparing en duurzame energie. Niet alleen omdat het goed is voor het milieu, maar ook omdat energie besparen een goede manier is om de woonlasten te verlagen. Bij de selectie van de wijken gelden een aantal criteria: het zijn wijken die gebouwd zijn in de jaren zestig en zeventig van de vorige eeuw. Juist in die wijken valt veel te winnen wat betreft energiebesparing. Ook moet er minimaal een basisschool in de wijk zijn. En de woningcorporaties moet al actief bezig zijn om de leefbaarheid in de wijk te verbeteren.

Gezamenlijk aan de slag
Als aan die voorwaarden wordt voldaan, benadert de gemeente samen met de RMD de scholen en de corporatie. Clarijs: " Alleen als die ook enthousiast zijn gaan we verder. Dan gaan we gezamenlijk aan de slag. We komen twee tot drie keer bij elkaar om afspraken te maken en een draaiboek op te stellen. Daarbij is het format niet geheel dichtgetimmerd en laten we juist veel ruimte voor lokale invullingen en accenten. Dan wordt het ook echt een wijkactie."

Grote lijnen
Hoewel er veel ruimte is voor lokale invullingen, ligt de opzet inmiddels wel in grote lijnen vast. De basisschool in de wijk gaat aan de slag met een door de RMD ontwikkeld lespakket over energie. Onderdeel van het lespakket zijn thuisopdrachten, zodat kinderen ook daar samen met hun ouders de mogelijkheden van energiebesparing bekijken. De kinderen maken werkstukken die na afloop van het energieproject (duurt een week) gepresenteerd worden op een energiemarkt. Die wordt gehouden op school of in een wijkgebouw en alle wijkbewoners worden daarvoor uitgenodigd. Het beste werkstuk wint een prijs die door de wethouder wordt uitgereikt. Alle wijkbewoners krijgen op de energiemarkt na inlevering van een bon een gratis spaarlamp. Op de energiemarkt staan niet alleen de gemeente en de corporatie. Ook installateurs, isolatiebedrijven, bouwmarkten en aanbieders van zonnepanelen presenteren zich daar. Bezoekers kunnen zo zien welke mogelijkheden er zijn en hoe apparatuur er uit ziet. Ook kunnen ze ter plekke een offerte aanvragen. De energiemarkten worden goed bezocht, vertelt Clarijs. "Gemiddeld komen er per avond zo'n 200 tot 250 bezoekers. We vragen de exposanten na afloop of er ook daadwerkelijk offertes zijn aangevraagd. Dat is altijd het geval. Daarom blijft het voor deze partijen ook interessant om aanwezig te zijn tijdens de energiemarkten."

Subsidie
Het blijft niet bij deze eenmalige energiemarkt. Wijkbewoners worden ook gewezen op de website www.brabantbespaart.nl. Daar zijn niet alleen tips te vinden over hoe energie bespaard kan worden in huis. Mensen kunnen via die site ook een subsidie van 500 euro aanvragen als ze minimaal twee energiebesparende maatregelen uitvoeren. Ook heeft de RMD een tentoonstelling ontwikkeld die is gericht op hele concrete besparingsmogelijkheden. Die tentoonstelling kan gebruikt worden op scholen, in bibliotheken en in het stadhuis.

Geen ingewikkelde verhalen
Belangrijk is dat alles concreet en laagdrempelig is, vindt Clarijs. Mensen zitten niet te wachten op ingewikkelde verhalen over klimaatverandering en klimaatambities van een gemeente. Ze willen heel concreet weten wat ze moeten doen om geld te besparen. Liefst hebben ze een rekensom waarin op een rijtje wordt gezet: wat kost een maatregel me en wat levert het me op." Tijdens de energiemarkt komt iedereen uit de wijk samen jong, oud, huurders en kopers. Clarijs is er van overtuigd dat het werkt, al geeft hij toe dat het effect moeilijk te meten is. "Maar als alleen al iedereen de spaarlamp die hij mee naar huis krijgt gebruikt om een gloeilamp te vervangen, wordt wel degelijk energie bespaard. Als mensen door de wijkactie aan het denken worden gezet en maanden later maatregelen nemen, is dat niet direct terug te voeren op de wijkactie. Maar het begint bij bewustwording. En daar is deze aanpak op gericht."

Kosten
Wat de wijkaanpak precies kost vindt Clarijs moeilijk te becijferen. "Je kunt het zo duur maken als jezelf wilt. Bijvoorbeeld wat voor cadeaus deel je uit aan de kinderen van wie de werkstukken in de prijzen vallen. Er zijn de vaste kosten van de flyers, de uitnodigingsbrieven, de spaarlampen, de gratis kop koffie voor bezoekers van de energiemarkt. Maar daarnaast zitten er ook van alle partijen veel uren in. Die zou je ook mee moeten rekenen om een compleet beeld te krijgen." Voordeel is wel dat de wijkaanpak nu staat. Dit was het tweede jaar en Clarijs merkt nu al dat het minder tijd kost dan in het eerste jaar. Clarijs: "De basis is nu gelegd." In 2009 gaat de RMD door met deze wijkaanpak. Zo kunnen wijken aangepakt worden die nog niet aan de beurt zijn geweest. In het kader van de subsidieregeling Stimulering Lokale Klimaatinitiatieven (Slok) kunnen de Brabantse gemeenten geld reserveren voor deze wijkaanpak.

Goed luisteren
Overigens moet een wijkactie wel echt gedragen worden door de gemeente en de partijen in de wijk. De RMD is dan wel de trekker van de wijkactie, maar als niet iedereen enthousiast is dan lukt het niet om de wijkactie goed op te zetten en uit te voeren. Clarijs vertelt dat de aanpak niet vooraf verzonnen is, maar tot stand gekomen is door met alle partijen in verschillende wijken aan de slag te gaan. "Door goed te luisteren naar elkaar is de aanpak uitgegroeid tot wat het nu is."

Afgebakend gebied
Clarijs ziet toekomst in deze aanpak. Hij vindt het wel belangrijk dat het echt een wijkaanpak blijft. "Een wijk is een afgebakend gebied waardoor de herkenbaarheid groot is. Zo'n aanpak werkt niet voor een hele gemeente, dan wordt het te groot en te anoniem. De corporatie kan tijdens de energiemarkt heel concreet op de situatie in de wijk ingaan en bijvoorbeeld plannen voor renovatie presenteren. Voor de gemeente is het een goede manier om de wijk in te gaan en te laten zien wat zij doet om de leefbaarheid in de wijken te vergroten. Nu de wijkaanpak een succes is en alle partijen er achter staan, lijkt het eigenlijk zo simpel. Maar dat is vaak zo, als het eenmaal werkt vraag je je af waarom je het niet al veel eerder zo hebt aangepakt."