Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties
Inhoud pagina: 'Ivoren toren adviezen over welstand niet van deze tijd'
28 januari 2009
Omdat het kabinet de voor gemeenten wettelijk verplichte advies van
welstandscommissies voor elke aangevraagde bouwvergunning wil laten
vervallen bracht staatssecretaris Bijleveld van Binnenlandse Zaken en
Koninkrijksrelaties (BZK) maandag 26 januari een bezoek aan
Amstelveen. De gemeente Amstelveen heeft namelijk inbreng gehad bij de
voorgestelde aanpassing van de wet. Op 10 februari debatteert de
Tweede Kamer hierover. Ter voorbereiding daarvan sprak de
staatssecretaris met de Amstelveense wethouder Hellendall, die
deregulering in zijn portefeuille heeft, en deskundigen van
Amstelveen, BZK, de ministeries van VROM en Wonen, Wijken en
Integratie (WWI) en andere instellingen. "Amstelveen liet weten zich
zwaar belemmerd toe voelen door rijksregelgeving. Dat laten we ons als
kabinet niet twee keer zeggen," zei Bijleveld.
Vereenvoudiging
De gemeente legde uit hoe zij het welstandstoezicht binnen de
wettelijke kaders die er zijn heeft vereenvoudigd. Zo is de procedure
rond welstandstoetsing bij bouwvergunningen versneld door wekelijks
een lid van de welstandscommissie (met haar mandaat) op het raadhuis
aanwezig is om aanvragen te bekijken en een advies af te geven. Voor
een dakkapel is een standaardmodel door de gemeente bedacht waarvoor
men aan de balie een vergunning met bouwtekening direct mee kan
krijgen. Maar het college wil verdere vereenvoudiging zonder dan de
harmonie in de bebouwing te verliezen. Dat lukt niet binnen de huidige
wetgeving en daarom moet die op de schop, liet de gemeente via de
taskforce vermindering regeldruk aan het kabinet weten. Dat nam de
Amstelveense wens over.
Integrale behandeling
Na de wetswijziging denkt de gemeente een integrale behandeling van
bouwvergunning en welstandstoets door één en dezelfde ambtenaar te
kunnen doorvoeren. Daarvoor zijn heldere en concrete welstandscriteria
nodig. De welstandscommissie blijft dan adviseren over de ruimtelijke
kwaliteit van de buurten en wijken en complexe projecten (grote
beeldbepalende gebouwen). Daarnaast zal het de beroepsinstantie zijn
voor burgers die tegen ambtelijke beoordelingen protesteren.
Bijleveld zei meer te voelen voor afschaffing van regels dan voor het
die 'met rare kronkels omzeilen', zoals nu min of meer in Amstelveen
gebeurt. "De welstandscommissie blijkt op veel punten geen toegevoegde
waarde te hebben," aldus de staatssecretaris. Aan de andere kant wenst
zij geen - wat zij noemde - 'Belgische toestanden.' Bijleveld: "Ik
ben niet tegen alle regels, maar tegen onnodige regels. Ik wil de
gemeenten meer ruimte geven en de wachttijden verkorten. Ik verwacht
niet dat de kwalitatieve welstand daarbij uit het oog wordt
verloren.''
Ambtenaren van het ministerie van Vrom en WWI gaven aan het
welstandstoezicht kan worden genormaliseerd door welstandsaspecten mee
te nemen in het bouwbesluit en in het gebruikersbesluit.
'Niet meer van deze tijd'
De dorpsbouwmeester Wauben van het Limburgse Sevenum en Maasbree, een
architect, kan de ruimte niet groot genoeg worden. Hij betoogde dat
welstandscommissies dateren uit de tijd waarin iedereen een bordje
architect op zijn deur kon hangen, maar niet meer passen bij de
hedendaagse geprofessionaliseerde beroepsgroep. "Wie ben ik als lid
van een welstandscommissie om kritiek te hebben op wat mijn
beroepsbroeders doen? Ik vind de toets achteraf niet meer van deze
tijd. Je moet een duidelijk kader aangeven. Maar nu wordt elk
experiment de das om gedaan.'' Volgens hem heeft Maasbree uit
frustratie de hele gemeente welstandsvrij verklaard. Hij heeft zelf
een spreekuur, waarin hij praat met architecten van bouwwerken vooraf.
"Maar een toets achteraf is onzinnig, kost tijd en geld en leidt tot
frustratie bij burgers en stedenbouwkundige diensten.''
Dat ging bestuurslid Ten Cate van de Federatie Welstand, een soort
koepel van welstandscommissies, allemaal veel te ver. Hij ziet wel
degelijk het nut van toetsing achteraf, maar noemde het een
misverstand dat welstandscommissies alleen aan het einde van het
traject actief zijn en daar keer op keer architecten en opdrachtgevers
met nieuwe tekeningen terug laten keren. "Gooi geen oude schoenen weg
voordat je goed over de nieuwe hebt nagedacht," adviseerde hij de
staatssecretaris. "Als je allemaal aan de voorkant zit op het
voetbalveld, moet je toch ook een soort doelverdediger hebben."
Nieuwe schoenen
Maar volgens de voorstanders van de nieuwe schoenen is het huidige
systeem te arbitrair. "Er is niet een absoluut mooi of lelijk," zei
Wauben. Evenals anderen vindt hij ruimtelijke kwaliteit belangrijk,
maar daarvoor hebben ook architecten oog. En de staatssecretaris vroeg
zich af waarom er per se een onafhankelijke commissie moet zijn, in
plaats van ambtenaren in publieke dienst.
Ondertussen vragen ook burgers om ingrijpen van de lokale overheid als
zij vinden dat door nieuwbouw of verbouwingen in de omgeving hun
belangen dreigen te worden geschaad, bijvoorbeeld de waarde van hun
onroerend goed. Burgers krijgen steeds meer belangstelling voor
welstand. Een lid van de Amstelveense welstandscommissie was een van
degenen die daar op wees. "Overbodige regels moeten weg, maar wij
moeten wel kwaliteit handhaven," zei hij. "Maar er werden bijna
vanuit ivoren toren adviezen gegeven. Dat is niet meer van deze tijd."
Naar boven
---
Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties