Basisscholen prima in staat om eigen beleid te voeren
Scholen ondervinden wel hinder van hun bestuur en de overheid
Basisscholen zijn heel behoorlijk in staat om eigen beleid te voeren. Wel voelen de scholen zich hierbij vaak gehinderd door hun bestuur en door lokaal en landelijk beleid. Dit blijkt uit onderzoek van het SCO-Kohnstamm Instituut van de Universiteit van Amsterdam. De onderzoeksresultaten zijn gepubliceerd in het rapport Beleidvoerend vermogen van basisscholen: stand van zaken en verklarende factoren.
Zowel schoolleiders als leerkrachten zijn positief over het beleidvoerend vermogen van de eigen school. Hoewel het in een deel van het onderzoek gaat om zelfrapportage en er mogelijk sprake is van overwaardering van het eigen kunnen, constateren de onderzoekers dat er wel degelijk sprake is van een 'lerend elan' bij scholen. Daarnaast is er bij veel scholen volop sprake van strategieontwikkeling. Het beleidvoerend vermogen van scholen hangt in belangrijke mate af van de stimulerende invloed van de schoolleider op het ontwikkelen van een gemeenschappelijke missie en de bereidheid tot veranderen.
Hinderpalen
Scholen voelen zich bij het voeren van het eigen beleid wel vaak gehinderd door zowel het eigen bestuur als door de overheid. Besturen, zo blijkt uit het onderzoek, geven scholen vooral in hun onderwijskundige keuzes veel vrijheid. Op het gebied van personeel en financiën, krijgen scholen veel minder de vrije hand. Hoe meer scholen er vallen onder een bestuur, hoe geringer de ervaren beleidsvrijheid, vooral op het gebied van kwaliteitsbeleid en financiën. Grote besturen hebben kennelijk de neiging om op deze terreinen meer centraal te regelen dan kleine.
Een kwart van de scholen vindt dat zij te weinig beleidsvrijheid krijgt van lokale beleidsvoerders. Ook het landelijk beleid zorgt voor 'hinderpalen': financieel gezien ervaren de scholen weinig beperkingen, maar inhoudelijk voelt ongeveer de helft van de scholen zich beperkt door de landelijke overheid. Met name het overheidsbeleid op het gebied van kinderen die extra zorg nodig hebben, wordt als beperkend ervaren.
Geen 'potjes' maar lumpsum
Het onderzoek is uitgevoerd naar aanleiding van beleidsmaatregelen van de overheid die scholen meer vrijheid geven om eigen beleid te voeren. Zo is de lumpsumbekostiging ingevoerd, waardoor basisscholen geen 'potjes' met geld ontvangen, maar één groot bedrag waarvan ze alles moeten bekostigen. Scholen hebben daardoor meer invloed op de besteding van de beschikbare gelden. Daarnaast is de zogeheten vraagfinanciering voor de schoolbegeleiding ingevoerd, waardoor scholen zelf kunnen bepalen of en met welke schoolbegeleidingsdienst ze in zee gaan. Ook is de regie over het onderwijsachterstandenbeleid verlegd van gemeenten naar schoolbesturen.
Verwijzingen
Website SCO Kohnstamm Instituut
Universiteit van Amsterdam