Ingezonden persbericht


'Poldermodel' nekt natuurbehoud in Indonesië

'In de praktijk heeft de democratisering in Indonesië niet bijgedragen aan een effectiever beleid op het gebied van natuurbehoud. De nationale parken slagen er slecht in de alom geroemde megabiodiversiteit van het land te beschermen', zegt Julia Arnscheidt. Dinsdag 20 januari promoveert ze.

Afbeelding: Julia Arnscheidt: 'Men zegt dat men aan natuurbescherming wil doen, maar niemand vraagt zich af wat daar precies mee bedoeld wordt.' Drie redenen
De drie voornaamste redenen hiervoor zijn volgens Arnscheidt, dat er in Indonesië een politieke strijd woedt over de toegang tot natuur: 'Aanvankelijk hadden de mensen een soort contract met de geesten: 'Als wij jullie respecteren, krijgen wij van jullie te eten'. Daarbij gaat het er ook om andere groepen buiten te sluiten. Onder invloed van het Hindoeïsme komt er een dimensie bij: de natuur moet opnieuw worden ingericht volgens het voorbeeld van de goden, een stralende en geordende natuur, niet zo chaotisch. Tenslotte de wetenschappelijke argumenten zoals rationele bosbouw en bescherming tegen natuurrampen. De wetenschappers claimen een expertstatus en ontzeggen anderen de toegang tot de natuur.' Vrijblijvend
Afbeelding: De nieuwe districtsregering van het nationale park Kutai (Oost-Kalimantan) heeft om zeggenschap te krijgen over het park een groot deel van de bevolking weten te mobiliseren door het parkbeheer te typeren als: 'alleen begaan met het lot van de natuur en niet dat van de mensen'.

Zowel overheden als de bevolking vonden het idee van natuurbehoud altijd minder belangrijk dan de ideeën om natuur door menselijk ingrijpen te verbeteren en te exploiteren. Natuurbehoud in de betekenis van de natuur behouden in haar 'oorspronkelijke' staat wortelt in Indonesië pas vanaf de 19e eeuw en dan voornamelijk onder wetenschappers en romantici. Arnscheidt toont aan dat het debat over natuurbehoud in Indonesië zeer vrijblijvend wordt gevoerd: 'De intern verdeelde overheid spreekt weliswaar de intentie uit aan natuurbehoud te willen doen, maar in de praktijk blijkt dit slechts een strategie om toegang tot de natuur te verkrijgen of te behouden of om critici de mond te snoeren.'

Illusie
De regering wordt niet door parlementsleden, niet-gouvernementele organisaties (ngo's) of burgers gedwongen transparant te zijn en verantwoording af te leggen over de specifieke interpretatie van populaire begrippen als 'natuurbehoud', 'duurzame ontwikkeling' en 'participatie'. 'Deze begrippen dienen voornamelijk om de illusie van een politieke consensus in stand te houden', zegt Arnscheidt. 'Vroeger - onder Soeharto - werd die consensus autoritair afgedwongen. In Indonesië is het niet gebruikelijk met kritische vragen aan te dringen, die regels van het debat blijven gewoon bestaan. Niet zo verwonderlijk, want iedereen is opgevoed met het beeld van consensus.' Het is een soort poldermodel dat geldt voor alle onderwerpen waarvoor politieke tegenstellingen bestaan. Poldermodel
Afbeelding: Satellietfoto van Pulau Seribu. In het nationale park Pulau Seribu (ten noorden van Jakarta) erkennen het parkbeheer en de gebruikers met de mond parkregels, maar in de praktijk blijkt deze erkenning niet meer dan een lippendienst, met als gevolg een vernield koraal en wederzijds wantrouwen.

Een concreet voorbeeld van dit 'poldermodel' is het volgende. Arnscheidt: 'In de jaren negentig kwam er een wettelijke basis voor het inrichten van nationale parken. In die parken wonen echter mensen en er zijn bedrijven werkzaam. Het antwoord van de minister op de opgeworpen vragen wat er met die mensen en bedrijven moest gebeuren, was: 'We moeten met ons allen proberen het goed op te lossen'. Maar daarmee was het debat af en er gebeurde verder niets met de kritische opmerkingen van de parlementariers. En als het argument ter tafel kwam, dat de mensen die er woonden minder inkomsten hadden omdat ze hun werk niet meer mochten doen, was het antwoord van de minister: 'Breng ontwikkeling naar die mensen'. Einde discussie.' Nationaleparkenbeleid
Toch zijn er tekenen van verandering, vindt Arnscheidt: 'Een aantal ngo's durfde het in 2000 aan om een wetsvoorstel te lanceren dat gericht was op een radicale herverdeling van de macht weg bij de machtige departementen en naar de locale gemeenschappen. Deze bleken echter vooralsnog niet in staat het debat tegen de ministeries voor bosbouw en mijnbouw te winnen.' Meer succes hadden sommige parkwachters en bewoners van Pulau Seribu die de durf hadden om met argumenten te strijden voor een nationaleparkenbeleid gericht op daadwerkelijk effect in de praktijk. Hun strategie heeft geresulteerd in betere werkomstandigheden en een beleid gericht op 'natuurproductie', waarin men probeert nieuw koraal voor het park en de export te kweken. Debattraining
'De politieke ontwikkeling in Indonesië zou gebaat zijn bij het openlijk erkennen van het naast elkaar bestaan van verschillende, even legitieme belangen en bij het ontwikkelen en implementeren van nieuwe regels voor de politieke strijd', zegt Arnscheidt. 'Deze regels zouden gericht moeten zijn op het in het gesprek blijven van de deelnemers met verschillende belangen en op de materiële effectiviteit van beleid.' Ze noemt als concrete aanbevelingen het oprichten van overlegorganen in nationale parken, het formuleren van objectieve criteria voor het wegen van verschillende belangen en de verplichting om beslissingen op elk politiek niveau op goed onderbouwde argumenten te baseren en deze openbaar te maken. Daarnaast is er meer aandacht nodig voor het opvoeden tot kritische burgers. Debattraining en scholing in discoursanalyse zouden hier een nuttige rol kunnen spelen.

Promotie dinsdag 20 januari 15.00 uur
Julia Arnscheidt
'Debating' Nature Conservation: Policy, Law and Practice in Indonesia Faculteit: Rechtsgeleerdheid
Promotor: prof.mr. J.M. Otto

(20 januari 2009/SH)