Vollere portemonnee zeer welkom in crisis
Prijzen die nauwelijks stijgen en een hoger netto loon. 2009 lijkt een
goed jaar voor de portemonnee. Dit blijkt uit koopkrachtberekeningen
van het Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting. Vrijwel iedereen
gaat er dit jaar 1 tot 4% op vooruit. Hier staat tegenover dat het
voor veel mensen onzeker is of ze komend jaar hun baan behouden.
Diegenen die hun baan verliezen krijgen te maken met een flinke
koopkrachtachteruitgang.
Volle portemonnee
Dat onze portemonnee dit jaar voller is dan vorig jaar komt
voornamelijk door de inflatie. Door de economische crisis is de
olieprijs sterk gedaald en hebben ook veel fabrikanten hun prijzen
naar beneden bijgesteld. Daarnaast bedraagt de gemiddelde loonstijging
3% en zijn ook de uitkeringen met dat percentage verhoogd. Door
belasting- en premiemaatregelen gaan sommige huishoudens er meer op
vooruit dan anderen. Het afschaffen van de ww-premie betekent een
extra koopkrachtstijging voor werkenden.
Extraatje hard nodig
Toch gooit de kredietcrisis roet in de rooskleurige koopkrachtcijfers.
Banen staan op de tocht, huizen blijken onverkoopbaar en spaarpotjes
in de vorm van aandelen zijn verdampt. Het is dit jaar meer dan ooit
belangrijk om ruimte te hebben in je uitgavenpatroon om te kunnen
inspelen op veranderende omstandigheden. De koopkrachtstijging kunnen
huishoudens hiervoor gebruiken. Bijvoorbeeld door (creditcard-)
schulden af te betalen, een lening voortijdig af te lossen (als dat
boetevrij kan) of een buffer aan te leggen voor het geval mensen hun
baan verliezen. Het Nibud adviseert om de inkomsten en uitgaven op een
rij te zetten en een begroting voor 2009 te maken. Zeker mensen die
werken in een sector die last heeft van de crisis worden geadviseerd
om met behulp van het Nibud-Persoonlijk Budgetadvies te kijken hoe men
met minder inkomen zou kunnen rondkomen. Uit Nibud-onderzoek blijkt
dat mensen die al van te voren hebben nagedacht hoe ze een
inkomensterugval kunnen opvangen, beter met minder inkomen om kunnen
gaan, dan mensen die daar nog nooit bij stil hebben gestaan.
Voorbereiden op crisis
Daarnaast raadt het Nibud aan te controleren of men voldoende geld
achter de hand heeft voor onvoorziene uitgaven. Met de
Nibud-BufferBerekenaar kan dat eenvoudig worden berekend. Het zijn op
dit moment goedkope tijden, er wordt veel gestunt met lage prijzen.
Sta je voor een grote uitgave, een wasmachine of televisie die aan
vervanging toe is, dan kan het slim zijn die aankoop niet al te lang
uit te stellen. De prijzen zijn op dit moment relatief laag en heb je
op dit moment het geld en je baan nog, dan kan het slim zijn nu je
slag te slaan.
Ouders meest in de plus
Huishoudens die er het meest op vooruitgaan in 2009 zijn gezinnen met
kinderen. Dit komt omdat de kindertoeslag wordt vervangen door het
kindgebonden budget. Dit is gunstig voor gezinnen met veel kinderen
omdat je meer geld krijgt naarmate je meer kinderen hebt. Huishoudens
met kinderen waarvan beide partners werken, krijgen ook hogere fiscale
voordelen. Daar staat tegenover dat de kinderopvangtoeslag daalt.
Vooral de hogere inkomens merken dat in hun portemonnee.
Chronisch zieken moeten opletten
De aftrek buitengewone uitgaven is vervangen door de wet
tegemoetkoming chronisch zieken en gehandicapten. Voor de een pakt dit
voordeliger uit dan voor de ander. Sommige kosten kunnen niet meer van
de belasting worden afgetrokken. Daarvoor krijgt men een vast bedrag.
De hoogte daarvan is afhankelijk van de aard van de beperking. Deze
nieuwe bedragen worden vanaf 2010 automatisch toegekend. Dit kan
voordelig uitpakken als de tegemoetkoming hoger is dan de eerder
genoten belastingaftrek. Maar het is nadelig voor huishoudens die door
het vervallen van een deel van de belastingaftrek een hoger
verzamelinkomen hebben en daardoor ook minder huur- en/of zorgtoeslag
krijgen. Aan de andere kant worden chronisch zieken en ouderen op een
andere manier gecompenseerd en krijgen ze meer huurtoeslag dan in
2008. Het Nibud adviseert om via www.toeslagen.nl uit te rekenen of de
hoogte van de toeslag verandert.
Voorbeeldsituaties:
Koopkrachtontwikkeling voor 2009 (bedragen netto per maand)
1. Alleenstaande in bijstand
+ 1,1% (+ 11,-)
2A. Echtpaar met 2 kinderen (alleenverdiener, bruto jaarinkomen
31.000,-)
+ 1,5 % (+ 34,-)
2B. Echtpaar met 2 kinderen (alleenverdiener, bruto jaarinkomen
31.000,-). Werkloos geworden in 2009.
- 16,4% (- 369,-)
3. Tweeverdieners zonder kinderen (bruto jaarinkomen 30.000,- plus
20.000,-)
+ 1,8% (+ 55,-)
4A. Tweeverdieners met 2 kinderen (bruto jaarinkomen 45.000,- +
20.000,-; geen kosten kinderopvang)
+ 3,1% (+ 122-)
4B. Tweeverdieners met 2 kinderen (bruto jaarinkomen
45.000,- plus 20.000,- ; 2 x 2 dagen per week kinderopvang)
+ 1,9% (+ 87,-)
5. Echtpaar 65+ (bruto jaarinkomen AOW + 10.000,- pensioen, partner
alleen AOW; weinig niet vergoede ziektekosten)
+ 2,1% (+ 44,-)
Honderd voorbeeldhuishoudens
De term koopkrachtontwikkeling staat voor de hoeveelheid goederen en
diensten die voor het netto inkomen kunnen worden gekocht in
vergelijking met vorig jaar. Naast deze voorbeeldhuishoudens heeft het
Nibud voor honderd andere inkomensgroepen koopkrachtberekeningen
gemaakt. Deze zijn op www.nibud.nl te vinden.
Achtergronden bij de berekeningen
De bedragen in de voorbeeldberekeningen zijn omgerekend naar
gemiddelde maandbedragen. Fiscale voordelen, vakantiegeld,
kinderbijslag en dergelijke zijn al bij het netto maandbedrag geteld.
Bij de bedragen is het Nibud uitgegaan van een inflatie van 1,5% en
bruto loonontwikkeling van 3%. Alle fiscale regelingen van 2008 en
2009 zijn gebruikt. We zijn er vanuit gegaan dat alle toeslagen en
inkomensondersteuning worden aangevraagd. Er is geen rekening gehouden
met wijzigingen in de bijzondere bijstand of gezondheidssituatie. De
hier genoemde huishoudens zijn slechts voorbeelden, waarbij de
situatie simpel is gehouden. Er is geen rekening gehouden met
specifieke aftrekposten of bijtellingen. In werkelijkheid gebeurt er
natuurlijk veel meer in een huishouden. Promotie, veranderen van baan,
(gedeeltelijk) stoppen met werken, gezinsuitbreiding, verhuizing,
kinderen naar de middelbare school e.d. zijn gebeurtenissen die veel
meer van invloed zijn op het besteedbare inkomen van huishoudens. Als
gevolg van het bovenstaande zullen huishoudens zich nooit helemaal
herkennen in de hier gegeven voorbeelden. Het Nibud heeft geen
vergelijking gemaakt met kabinetsvoorspellingen.
Datum:: 20-01-2009