Industriemonitor, dinsdag 13 januari 2009 15:00
Industriebeeld: zeer forse daling omzet en productie
De ondernemers in de industrie behaalden in november 2008 bijna 14 procent minder omzet dan in november 2007. De gemiddelde dagproductie van de Nederlandse industrie was in november ruim 6 procent lager. Alle branches van de industrie kenden een forse terugval van de omzet en de productie.
De stemming onder ondernemers in de industrie is in december zeer sterk verslechterd. Het producentenvertrouwen nam ten opzichte van november af met 11 punten. Dit is de grootste maandelijkse afname sinds 1985, toen het producentenvertrouwen voor het eerst maandelijks werd berekend. Het vertrouwen kwam uit op -20,1, verreweg de laagste stand ooit gemeten. In januari 2008 stond de indicator nog op 9,5, de hoogste waarde ooit.
In het derde kwartaal van 2008 kwam de groei van het volume van de bruto toegevoegde waarde ten opzichte van hetzelfde kwartaal een jaar eerder uit op 1,0 procent.
Productiegroei en producentenvertrouwen
Uitzonderlijk grote terugval omzet
Medio 2004 was de omzet voor het laatst lager dan een jaar eerder. De afname van de novemberomzet is de grootste sinds de start van de reeks begin jaren negentig.
November telde in 2008 twee werkdagen minder dan in 2007. Het negatieve effect hiervan op de omzetontwikkeling wordt geraamd op circa 5 procent. De door de industrie verkochte producten waren bijna 2 procent goedkoper dan in november 2007.
Op de binnenlandse markt realiseerde de industrie in november bijna 13 procent minder omzet. Op de exportmarkt was de omzet ruim 14 procent kleiner. De in het buitenland behaalde omzet was in oktober al lager dan een jaar eerder. De lichte afname werd toen echter gecompenseerd door een toename van de omzet op de binnenlandse markt. De totale omzet van de industrie was in oktober iets hoger dan in oktober 2007.
Alle branches van de industrie behaalden in november minder omzet dan in november 2007. Bij de textiel-, kleding- en lederindustrie en bij de aardolie-, chemische, rubber- en kunststofindustrie was de afname het grootst. De terugval van de omzet van de aardolie-, chemische, rubber- en kunststofindustrie hing voor een groot deel samen met de veel lagere afzetprijzen in deze branche.
Productie valt ver terug
November 2008 was de vijfde maand op rij waarin de gemiddelde dagproductie lager was dan dezelfde maand een jaar eerder. In oktober was de productie 2 procent lager dan in oktober 2007. De afname van de productie in november 2008 is de grootste ooit gemeten.
Voor het bepalen van de kortetermijnontwikkeling in de productie kan het beste gekeken worden naar de seizoengecorrigeerde cijfers. Omdat de seizoenvrije maandcijfers soms een wat grillig verloop vertonen, wordt hiervoor het tweemaandsgemiddelde ten opzichte van twee maanden eerder gebruikt. Na correctie voor werkdageffecten en seizoeninvloeden daalde de industriële productie in de periode oktober-november 2008 met 3,4 procent ten opzichte van de periode augustus-september. Dit is een zeer forse daling.
Ondernemers uiterst pessimistisch
Het producentenvertrouwen is samengesteld uit drie deelindicatoren: de verwachte productie in de komende drie maanden, het oordeel van de ondernemers over de orderpositie en het oordeel over de voorraden gereed product.
De ondernemers waren in december pessimistischer dan ooit over de productie in de komende drie maanden. Het aantal ondernemers dat een afname voorzag was veel groter dan het aantal dat een toename verwachtte. Per saldo verwachtte 38 procent van de ondernemers in de komende drie maanden een lagere productie te realiseren, tegen 12 procent in november.
Ook over de orderpositie waren de ondernemers somberder dan ooit tevoren. In december beoordeelde per saldo 32 procent van de ondernemers de orderpositie als "slecht", tegen 18 procent een maand eerder. Zowel over de binnenlandse als over de buitenlandse orderpositie waren zij pessimistischer.
Het oordeel over de voorraden gereed product verslechterde ten opzichte van november enigszins; een iets groter deel van de ondernemers beoordeelde de voorraden als groot.
De ondernemers gaven aan dat de orderontvangsten waren afgenomen. Zij waren veel somberder over de ontwikkeling van de werkgelegenheid in de industrie dan een maand eerder. De index orderpositie (de orderportefeuille in aantal maanden werk) nam af van 111,6 tot 106,8, de laagste waarde in twee jaar tijd.
Groei bruto toegevoegde waarde industrie vertraagt
In het derde kwartaal van 2008 was het volume van de bruto toegevoegde waarde (basisprijzen) van de Nederlandse industrie 1,0 procent groter dan dat van het overeenkomstige kwartaal van 2007. Het volume van de bruto toegevoegde waarde van de industrie groeide in het eerste kwartaal nog met 1,5 procent en in het tweede kwartaal met 1,9 procent.
De Nederlandse economie groeide in het derde kwartaal van 2008 met 1,8 procent ten opzichte van hetzelfde kwartaal een jaar eerder. Het was de laagste groei sinds begin 2005. De economische groei bedroeg in het derde kwartaal van 2008 nauwelijks meer dan de helft van de 3,2 procent groei in het eerste halfjaar van 2008. De groeivertraging deed zich in vrijwel het gehele bedrijfsleven voor. De export en de bestedingen van consumenten namen minder snel toe. De investeringen bleven hoog. Ten opzichte van het tweede kwartaal van 2008 groeide de economie in het derde kwartaal niet. Het was het tweede kwartaal op rij met een nulgroei.
CBS