Van Gogh Museum
Amsterdam, 22 december 2008
Van Abildgaard tot Hammershøi. Deense tekeningen van de Fondation Custodia
Van 9 januari tot en met 5 april 2009 is de presentatie Van Abildgaard
tot Hammershøi. Deense tekeningen van de Fondation Custodia te zien
in het prentenkabinet (Rietveldgebouw) van het Van Gogh Museum. De
Fondation Custodia in Parijs bezit een vermaarde collectie van
ongeveer 200 Deense tekeningen uit de 19de eeuw, een culturele
bloeiperiode in Denemarken die ook wel de Deense Gouden Eeuw wordt
genoemd. De presentatie toont een selectie van zoân 80 bladen,
waaronder landschappen, portretten en figuurstudies. De tekeningen
zijn gemaakt door opeenvolgende generaties kunstenaars en geven een
uniek overzicht van de Deense 19de eeuw, van het vroege neoklassieke
werk van Abildgaard tot de modernere bladen van Hammershøi. Het is de
eerste keer dat deze tekeningen in Nederland te zien zijn.
Deense landschappen
Zoals overal in Europa maakten ook de jonge Deense kunstenaars een
reis om hun opleiding te voltooien. Deze culturele reis eindigde
meestal in Italië, waar ze de klassieke kunst bestudeerden. Hierin
voorafgegaan door onder meer Abildgaard, gaf Christoffer Eckersberg
zijn collegaâs het grote voorbeeld door de natuurlijke schoonheid van
het Romeinse platteland met haar specifieke licht- en sfeereffecten
uit te beelden. Gevoed door een nieuw nationaal bewustzijn en
geïnspireerd door de natuurstudies van Eckersberg begonnen de Deense
kunstenaars hun directe omgeving vast te leggen. Behalve het landschap
rond Kopenhagen, werden ook het grote schiereiland Jutland en
verschillende eilanden verkend. Het was met name Johan Thomas Lundbye
die met zijn tekeningen de toon zette voor het nationale, romantische
landschap.
Portretten
Onder de tekeningen van de Deense kunstenaars bevindt zich een
uitzonderlijk groot aantal portretten. Sommige waren bedoeld als
voorstudie voor een schilderij, zoals het portret van Belle van Zuylen
door de portretschilder Jens Juel, en het groepsportret van mevrouw
Hage en haar kinderen van Wilhelm Marstrand. Maar een groot deel van
deze tekeningen is gemaakt als zelfstandig werk. Afgebeeld zijn veelal
vrienden en bekenden. Een aparte groep binnen deze categorie zijn de
portretten van kunstenaars, waartoe ook de zelfportretten gerekend
kunnen worden.
Figuren
De Deense kunstenaars gebruikten hun figuurtekeningen meestal als
voorstudie. Ze werden âverwerktâ in schilderijen waar ze een onderdeel
vormden van grotere composities. De schetsen van klederdrachten die de
Denen op hun reizen vastlegden, zijn daar goede voorbeelden van. De
kunstenaars maakten ook schetsen voor eigen oefening, zoals goed te
zien is in de studie van een Italiaanse pastoor door Ernst Meyer en
die van een slapende jongeman van Christen Købke.
Fondation Custodia
Van Abdilgaard tot Hammershøi is georganiseerd in samenwerking met de
Fondation Custodia. Zij draagt zorg voor het beheer van de Collectie
Frits Lugt, het daarmee samenhangend wetenschappelijk onderzoek, het
uitgeven van publicaties en de organisatie van tentoonstellingen.
Fondation Custodia is tevens partner van het Institut Néerlandais in
Parijs, dat in 1956 op initiatief van Frits Lugt, in samenwerking met
de Nederlandse overheid, is opgericht.
---