Gemeente Buren
Nieuwjaarstoespraak Burgemeester Tammes: Buren over 10 jaar
De gemeente Buren bestond op 1 januari precies 10 jaar.Het is
gebruikelijk om bij een dergelijke verjaardag achterom te kijken en op
te sommen wat er allemaal is bereikt in die afgelopen 10 jaar. Ik wil
dat nadrukkelijk niet doen. Ik wil bij deze gelegenheid vooruit
kijken. De gemeenteraad wil dat ook.
In de laatste vergadering van het jaar heeft de gemeenteraad namelijk
besloten dat er dit jaar gewerkt gaat worden aan een visie op de
toekomst. Hoe ziet de gemeente er over pakweg 20 jaar uit en hoe
kunnen we ons op die toekomst voorbereiden? Als je goed wilt besturen
moet je weten waar je heen wil. Een interessant maar ook noodzakelijk
traject waar de gemeenteraad inwoners en organisaties nadrukkelijk bij
wil betrekken.
Mijn vraag voor vanavond past in datzelfde kader, ook ik wil proberen
in de toekomst te kijken alleen wil ik daarbij niet verder dan 10 jaar
vooruit blikken. De vraag die ik mezelf stel en die ik de laatste tijd
ook al een paar keer in de raadszaal gesteld hoorde worden, is de
volgende: Bestaat de gemeente Buren over 10 jaar nog wel?
Dat hangt er van af. Dat hangt van ons af, zou ik zeggen.
Als de gemeente over 10 jaar nog bestaat, zal dat niet in de huidige
vorm zijn. Dat komt vooral door externe omstandigheden. Haagse
regelgeving leidt onvermijdelijk tot schaalvergroting. De laatste
jaren is er een opvallende overheveling van rijkstaken naar de
gemeente gaande. Het Rijk doet dat vooral ook omdat men afgesproken
heeft dat het aantal rijksambtenaren omlaag moet. Wanneer je nu het
werk verplaatst naar het lokaal bestuur - zonder voldoende financiële
middelen overigens; bij de gemeente geldt dus meer doen met minder
geld - dan kun je die doelstelling uit het regeerakkoord gemakkelijker
realiseren.Het takenpakket van de gemeente neemt daardoor steeds
verder toe.
Daarbij komt dat het Rijk vervolgens strakke eisen stelt op het gebied
van kwaliteit en dienstverlening bij die gedecentraliseerde taken.
Veel gemeenten, en in ons Rivierengebied alle gemeenten, zijn te klein
om al die taken zelfstandig uit te voeren. Als je dus naar de toekomst
een herindeling wil voorkomen zul je werk moeten maken van
samenwerking. Er zijn veel voorbeelden van dergelijke taken te noemen.
De afgelopen periode heeft de gemeente heel veel tijd moeten
investeren in de invoering van de Wet Maatschappelijke Ondersteuning,
de WMO, waarbij de gemeente een taak kreeg bij de voorziening van
huishoudelijke hulp.
De komende periode komt de omgevingsvergunning op ons af. In die
omgevingsvergunning zullen maar liefst 25 afzonderlijke vergunningen
op het gebied van wonen, bouwen, milieu en monumenten in één
vergunningstraject worden geïntegreerd. Prachtig voor de burgers - één
loket - maar tegelijk een grote uitdaging voor de gemeente. Het Rijk
wil die omgevingsvergunning namelijk laten verlenen vanuit robuuste
omgevingsdiensten, waarbij in eerste aanleg gedacht werd aan de 25
veiligheidsregio's, voor ons is dat de regio met Nijmegen. Onduidelijk
is het op dit moment nog of dat inderdaad de schaal gaat worden en of
dan ook alles op het gebied van vergunningverlening, handhaving en
toezicht naar dat omgevingsbureau gaat of alleen de gespecialiseerde
en gecompliceerde zaken.
Hoe dan ook een belangrijk deel van ons takenpakket gaat straks
regionaal.
Een ander voorbeeld is de brandweer. Het Rijk stuurt sterk op
regionalisering van de brandweer, waarbij in elk geval al het
beroepspersoneel en misschien zelfs ook de vrijwilligers in dienst
komen van de veiligheidsregio. Het huidige cluster Buren Culemborg
heeft in die visie onvoldoende schaalgrootte.
Voeg deze voorbeelden bij wat we nu al regionaal doen: ophalen van
huisvuil door de AVRI, gezondheidszorg bij de GGD, centrale inkoop, de
milieudienst, sociale recherche en de zaken waarvoor op dit moment
voorbereidingen getroffen worden zoals de eventuele aansluiting bij de
gezamenlijke belastingdienst, samenwerking op het gebied van ICT, de
leerplicht, enz. enz.
Dan kan de conclusie niet anders zijn dan dat reeds nu maar zeker ook
naar de toekomst een gemeente als Buren bij lange na niet in staat is
alle taken zelfstandig uit te voeren. Over 10 jaar ziet de gemeente
Buren er daarom anders uit.
Vrijwel alle taken zijn dan ondergebracht in een intergemeentelijk of
regionaal Back Office of Service Centre, waarin de ambtelijke
apparaten van de verschillende gemeenten in onze regio, zijn
samengevoegd tot één facilitair bedrijf.
Dat kan op één locatie zijn maar wellicht ook decentraal
georganiseerd, waarbij de bestaande gemeentehuizen elk een taak
hebben. De afzonderlijke gemeentebesturen betrekken hun
beleidsdiensten dan vanuit dat gezamenlijke kantoor.
In eigen huis zitten nog een aantal beleidsregisseurs die college en
raad bedienen. Zij formuleren de bestuursopdrachten en sluiten
contracten af met het facilitaire bedrijf. Alle uitvoerende taken
gebeuren dan ook vanuit de gezamenlijkheid.
In ons gemeentehuis is alleen nog een front office voor het directe
contact met de eigen inwoners. Dit model wordt SETA genoemd: Samen En
Toch Apart. Op verschillende plaatsen in ons land wordt er mee
geëxperimenteerd.
Belangrijke voordelen van dit model zijn dat het meer specialisatie
oplevert, de slagkracht wordt bevorderd en de efficiency wordt
vergroot. Bovendien krijg je meer kwaliteit voor hetzelfde geld. En
misschien wel het allerbelangrijkste de afstand tot de burger wordt
niet vergroot, zoals bij een herindeling wel weer het geval is.
Dus wel de voordelen van schaalvergroting incasseren maar niet de
nadelen. Dit zou wel eens het model van de toekomst kunnen zijn. Als
dat zo is, dan is het verstandig om daarop de komende periode actief
te gaan voorsorteren.
Ik ga er van uit dat bij de komende visieontwikkeling door de
gemeenteraad ook dit bestuursmodel aan de orde zal komen.
Dames en heren,
Graag wens ik u een in alle opzichten goed en gezond nieuw jaar toe.
Dat geldt u voor persoonlijk, maar zeker ook de organisatie die u hier
wellicht vertegenwoordigt. In het bijzonder richt ik mij daarbij tot
de nieuwe inwoners van onze gemeente die gehoor hebben gegeven aan
onze uitnodiging en hier vanavond aanwezig zijn.
Ik hoop zeer dat het u bevalt in onze prachtige gemeente Buren.