Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap
De voorzitter van de Tweede Kamer
der Staten-Generaal
Postbus 20018
2500 EA Den Haag
Den Haag Ons kenmerk
23 december 2008 PO/KOV/76902
Onderwerp Bijlagen:
Evaluatie experiment innovatieve kinderopvang Onderzoeken van Sardes en van de Inspectie van het
Onderwijs naar innovatieve gastouderopvang
1. Aanleiding
De Wet kinderopvang biedt met een experimenteerregeling de mogelijkheid tot het aanwijzen van
innovatieve vormen van kinderopvang. Het Tijdelijk besluit innovatieve kinderopvang, dat op 27 april
2005 in werking trad, maakt twee nieuwe vormen van opvang mogelijk1:
· gastouderopvang van maximaal zes (in plaats van maximaal vier) niet-eigen kinderen en
· gastouderopvang op het woonadres van de (gast)ouder niet zijnde de woonsituatie. Bij dit laatste
kan bijvoorbeeld gedacht worden aan een tuinhuisje.
Deze twee vormen zijn bekend onder de term "innovatieve gastouderopvang".
Het Tijdelijk besluit innovatieve kinderopvang heeft een duur van maximaal vier jaar met mogelijk een
verlenging van ten hoogste twee jaar. Dit besluit loopt in eerste instantie af op 27 april 2009. In deze
brief informeer ik u over mijn voornemens ten aanzien van de voortzetting van het experiment na 27
april 2009. Daarvoor zal ik ingaan op de resultaten van de onderzoeken ten behoeve van de evaluatie
van dit experiment.
Tevens bied ik u met deze brief de twee onderzoeksrapporten aan:
· een door Sardes uitgevoerd onderzoek `Evaluatie van de innovatieve kinderopvang' onder
gastouderbureaus, GGD-inspecteurs, gastouders en vraagouders;
· een door de Inspectie van het Onderwijs uitgevoerd deelproject evaluatie innovatieve
gastouderopvang, gericht op het gemeentelijk toezicht.
2. Evaluatieonderzoeken
Bij het onderzoek van Sardes stonden twee vragen centraal:
a. Hoe heeft het aanbod van de innovatieve gastouderopvang zich sinds 2005 feitelijk
ontwikkeld?
b. Welke maatregelen nemen gastouders en gastouderbureaus om verantwoorde
kinderopvang conform de wet te bieden?
Dit onderzoek werd uitgevoerd in de periode van augustus tot en met oktober 2008 onder
gastouderbureaus, GGD-inspecteurs, gastouders en vraagouders. Uit dit onderzoek blijkt dat van de
gastouderbureaus die aan de enquête hebben meegewerkt (292), 51 procent (151) daarvan in 2008
innovatieve opvang aanbiedt. Ter vergelijking: in 2007 boden 57 gastouderbureaus in Nederland
1 Staatsblad 2005, nr. 119
Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap
Rijnstraat 50, Postbus 16375, 2500 BJ Den Haag T +31-70-412 3456 F +31-70-412 3450 W www.minocw.nl
blad 2/3
innovatieve gastouderopvang aan. Van alle gastouders samen (werkzaam voor bureaus met en zonder
innovatieve opvang) biedt ruim 5 procent innovatieve opvang aan. Als we alleen kijken naar de bureaus
die innovatieve opvang in hun pakket hebben dan is het percentage ruim 6 procent. De meeste daarvan
vangen maximaal 5 kinderen op.
Daarnaast zijn de vraagouders geënquêteerd. De vraagouders die gebruik maken van innovatieve
gastouderopvang, doen dit doorgaans voor één of twee kinderen.
Naast de wettelijke eisen stellen de meeste gastouderbureaus aanvullende eisen aan innovatieve
gastouderopvang. De aanvullende eisen betreffen vooral de kwaliteit van de gastouder (ervaring en
opleiding), de leeftijd van de kinderen (maximaal aantal jonge kinderen) en de opvangruimte.
De meerderheid van de GGD-inspecteurs maakt in haar toezicht een onderscheid tussen reguliere en
innovatieve gastouderopvang en vraagt extra informatie over de innovatieve gastouders. Dat betreft
dan onder meer de beschikbaarheid van de achterwacht.
Daarnaast is aan de Inspectie van het Onderwijs gevraagd om onderzoek te doen naar de verschillen
tussen gastouderbureaus met reguliere gastouderopvang, gecombineerde opvang en
gastouderbureaus die alleen innovatieve gastouderopvang bieden. Er zijn in totaal 69 GGD-rapporten
onderzocht. Er blijken verschillen te bestaan in de prestaties tussen innovatieve en reguliere
gastouderopvang op de domeinen waar de GGD onderzoek naar doet. Het onderzoek van de IvhO laat
zien dat onder de innovatieve gastouderbureaus zowel goede als slechte voorbeelden zijn.
De gevonden verschillen tussen de verschillende bureaus zijn niet zodanig groot, dat gekomen kan
worden tot een uitspraak in het voor- of nadeel van reguliere of innovatieve gastouderopvang. Wel
scoren de innovatieve gastouderbureaus op onderdelen minder goed dan de reguliere
gastouderbureaus.
3. Conclusies
De uitkomsten van deze onderzoeken bevestigen reeds uitgezet beleid:
Verbeterd toezicht
Ik heb het afgelopen jaar maatregelen genomen om het toezicht en de handhaving ten aanzien van
gastouderopvang te verbeteren:
1) Het budget voor gemeenten voor toezicht en handhaving van de kwaliteit van de kinderopvang
(waaronder gastouderopvang) is met ingang van 2008 structureel met 3 miljoen euro per jaar
verhoogd.
2) GGD Nederland en VNG zijn specifiek ondersteund met extra middelen ter versterking van
toezicht en handhaving voor wat betreft gastouderopvang.
Nieuw systeem van gastouderopvang
Ik ben voornemens om het stelsel van gastouderopvang ingrijpend te herzien. Hiertoe zal ik begin 2009
een wetsvoorstel bij uw Kamer indienen, zoals ik u bij brief van 20 juni jl. (Kamerstukken II, 2007-08,
31322, nr. 25) heb gemeld. Deze brief vermeldt tevens dat er een geprofessionaliseerde vorm van
gastouderopvang zal komen. De herziening van het stelsel is voorzien op 1 januari 2010.
1) Het onderzoek toont aan dat in een nieuw stelsel duidelijke en goed toetsbare kwaliteitseisen
moeten bestaan. Ik heb aan convenantpartijen de vraag voorgelegd om het Convenant
kwaliteit kinderopvang op het punt van de gastouderopvang te bezien. Aan de nieuwe vorm van
professionele gastouderopvang zullen strengere kwaliteitseisen worden gesteld dan in de
huidige situatie.
2) Ik ben voornemens om professioneel werkende gastouders direct object van toezicht te laten
worden, zodat ik in de controle van de kwaliteitsaspecten niet afhankelijk ben van het indirecte
toezicht door het gastouderbureau. De GGD-inspecteur komt dan bij de gastouder thuis om de
kwaliteit van opvang te controleren.
blad 3/3
Het experiment innovatieve gastouderopvang loopt af op 27 april 2009. Voorafgaand aan het nieuwe
wetsvoorstel wil ik geen onomkeerbare stappen op het terrein van gastouderopvang nemen. Daarom
ben ik voornemens om bij AMvB het experiment te verlengen tot het moment waarop de wijziging van
de Wet kinderopvang zoals hiervoor beschreven, van kracht wordt.
De staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap,
Sharon A.M. Dijksma