Copper catalysed asymmetric carbon-carbon bond formation using Grignard
reagents
Datum: 22 december 2008
Promotie: K. Geurts, 14.45 uur, Academiegebouw, Broerstraat 5,
Groningen
Proefschrift: Copper catalysed asymmetric carbon-carbon bond formation
using Grignard reagents
Promotor(s): prof.dr. B.L. Feringa, prof.dr. A.J. Minnaard
Faculteit: Wiskunde en Natuurwetenschappen
Drie nieuwe syntheseroutes voor enantiomeer-zuivere stoffen
Het onderzoek van Koen Geurts concentreerde zich op het ontwikkelen
van nieuwe synthesemethoden voor het maken van enantiomeer-zuivere
stoffen. Dat zijn stoffen waarvan slechts één spiegelbeeldvorm,
oftewel enantiomeer, aanwezig is. Enantiomere moleculen zijn
grotendeels gelijk, maar verschillen van elkaar op één belangrijk
punt: ze zijn elkaars spiegelbeeld. Dit verschil speelt in de farmacie
een zeer belangrijke rol, bij geneesmiddelen is vaak maar één
enantiomeer actief. Daarom is onderzoek van nieuwe efficiënte routes
naar enantiomeer-zuivere stoffen van groot belang.
Geurts onderzocht het gebruik van koper als katalysator in combinatie
met gemakkelijk verkrijgbare en goed hanteerbare Grignard reagentia.
Bovendien werd met het oog op de milieuproblematiek actief gezocht
naar synthesepaden die meerdere omzettingen in één keer
bewerkstelligen om zo het gebruik van extra oplosmiddelen en reagentia
te beperken.
Vier verschillende methodieken zijn ontwikkeld en onderzocht: de
1,4-additie van Grignard reagentia aan kaneelzure thio-esters en
derivaten, tandem 1,4-additie-Ireland-Claisen omleggingen,
hetero-allylische asymmetrische alkylatie (de h-AAA reactie) en h-AAA
gevolgd door ringsluitende metathese. In alle vier gebieden werden
omzettingen met zeer goede enantioselectiviteit gehaald en opbrensten
variërend van gemiddeld (ongeveer 50 procent) tot zeer hoog (98
procent).
Samengevat, dit onderzoek heeft geleid tot drie nieuwe
kopergekatalyseerde syntheseroutes voor het maken van
enantiomeer-zuivere stoffen met gemiddeld tot zeer goede opbrengsten.
Koen Geurts (Hichtum, 1975) studeerde scheikunde in Groningen. Het
onderzoek werd uitgevoerd bij het Stratingh Instituut van de RUG en
gefinancierd door NRSC-Catalysis. De nieuwe werkgever van Geurts is
SABIC-Europe in Geleen.
Rijksuniversiteit Groningen