UMCG-onderzoekers in Nature Reviews Genetics: Diverse immuunziekten hebben
een sterke genetische overlap
Datum: 19 december 2008
Een beperkt aantal genen is betrokken bij de ontwikkeling van elf
immuun gerelateerde ziekten als type 1 diabetes, coeliakie, ziekte van
Crohn en reumatoïde artritis. Dit blijkt uit een analyse van genetici
van het Universitair Medisch Centrum Groningen van alle wereldwijd
uitgevoerde associatiestudies van deze ziekten. Deze analyse leert dat
hoewel de ziekten zich anders manifesteren, ze toch een grote
vergelijkbare oorsprong hebben. Dit is een stap voorwaarts in het
beter begrijpen waarom patiënten meerdere ziekten tegelijk hebben, en
waarom ze vaker voorkomen binnen families. Zij publiceren hierover in
de nieuwste editie van Nature Reviews Genetics, die 18 december 2008
online verscheen. Zij gaan hier in op de gemeenschappelijke genetische
oorsprong van verschillende immuun gerelateerde aandoeningen.
Auto-immuun en chronische inflammatoire ziekten, zoals type 1
diabetes, coeliakie, ziekte van Crohn en reumatoïde artritis, komen
voor bij 5-10 procent van de bevolking. Patiënten met deze ziekten
hebben vaak last van chronische ontstekingen en vertonen een reactie
van het immuunsysteem tegen eigen weefsel. Dit leidt vaak tot
chronische ontstekingsreacties in bijvoorbeeld de gewrichten in geval
van reuma of in de dikke darm in geval van ziekte van Crohn. Het komt
voor dat patiënten meer dan een van deze immuun gerelateerde ziekten
hebben of dat deze ook bij meerdere familieleden voorkomen. Uit
eerdere studies is al gebleken dat erfelijkheid een rol speelt in het
ontstaan van deze ziekten.
Variaties
In het menselijk DNA zitten honderdduizenden kleine variaties, die in
de meeste gevallen geen betekenis hebben. Het is sinds enige jaren
mogelijk geworden om via deze variaties in het DNA genen op te sporen
die betrokken zijn bij het ontstaan van allerlei ziekten. Dit gebeurt
door te zoeken naar variaties in het DNA die bij zieke mensen vaker
voorkomen dan bij gezonde. Hierbij worden per persoon zo´n 300.000
variaties geanalyseerd, een genoomwijde associatie studie. Deze
techniek is de laatste jaren ondermeer veelvuldig toegepast op immuun
gerelateerde ziekten en hierdoor zijn vele genen geïdentificeerd die
een rol spelen in deze ziekten.
Uitgebreide analyse
Uit familiestudies was al gebleken dat er mogelijk een gezamenlijke
erfelijke basis ten grondslag lag aan verschillende immuun
gerelateerde ziekten. Onderzoekers van de afdeling Genetica van het
UMCG hebben een uitgebreide analyse uitgevoerd van alle genoomwijde
associatie studies van deze ziekten die in de wereld zijn uitgevoerd.
Dit resulteerde in een studie van 11 immuun gerelateerde ziekten. Het
blijkt dat 23 genen betrokken zijn bij tenminste twee immuun
gerelateerde ziekten; ieder van deze 23 genen is geassocieerd met
minimaal twee ziekten. Bij nader onderzoek blijkt bovendien de functie
van deze genen te overlappen. Veel van deze genen spelen een rol in de
ontwikkeling van het soort reactie van het immuunsysteem (Th1, Th2, of
Th17) en welke immuuncellen daarbij worden geactiveerd (T cellen, B
cellen). Hierdoor wordt duidelijk op welke manier de afweerreactie
verstoord is en dat geeft mogelijk ook aanknopingspunten voor
behandeling (medicatie of wellicht vaccinatie).
Rijksuniversiteit Groningen