Rijksmuseum
Melchior d'Hondecoeter, Een pelikaan en ander gevogelte bij een waterbassin,
bekend als Het drijvend veertje, ca. 1680
Lustoord voor vogelspotters
Schilderijen van Melchior d'Hondecoeter
in het Rijksmuseum
Vanaf 18 december toont het Rijksmuseum in Amsterdam zes schilderijen van Melchior d'Hondecoeter (1636-1695) uit eigen collectie. Hondecoeter was de bekendste Nederlandse schilder van zogeheten 'vogelstukken' uit de 17de eeuw. Vogelstukken zijn schilderijen met daarop allerlei soorten vogels, zowel inheemse als exotische. Een aantal van de werken in de presentatie Melchior d'Hondecoeter. Gevogelte werden vervaardigd in opdracht van stadhouder-koning Willem III (1650-1702) voor zijn residenties Soestdijk en het Loo en recentelijk door het Rijksmuseum gerestaureerd.
Hondecoeter was de eerste Nederlandse kunstenaar die aan vogels een grote mate van levendigheid wist mee te geven. Hij schilderde pluimveestukken, jachtbuitstillevens en bedacht een nieuw thema in de schilderkunst: parklandschappen met exotische vogels. Ganzen (rot-, nijl- en roodhals-), kramsvogel, patrijs, duif, eend, ekster, pauw maar ook de Afrikaanse kroonkraan, Aziatische saruskraanvogel, Australische geelkuifkaketoe en zelfs een Indonesische vrouwenlori en twee grijskopagapornissen uit Madagaskar bevolken Hondecoeters schilderijen. En waar voorheen de vogels van zijn voorgangers veelal in statische poses in het landschap waren verbeeld, leek Hondecoeter zijn vogels in een momentopname te hebben vastgelegd, alsof ze een tel later zo weg kunnen vliegen of lopen. Bovendien hebben de dieren op zijn werken onderling contact, wat zorgt voor spannende confrontaties.
Geen wonder dat het werk van Hondecoeter zeer populair werd bij de rijken van zijn tijd en dat waren er, mede door de economische voorspoed van de Gouden Eeuw, nogal wat. Zij lieten hun land- en stadshuizen versieren met decoratieve wandschilderingen en Hondecoeters exotische vogelstukken leenden zich hier uitstekend voor. Het hoogtepunt van Hondecoeters roem waren de opdrachten van stadhouder-koning Willem III in het laatste kwart van de 17de eeuw. Naast Soestdijk en Het Loo werden ook schilderijen besteld voor het (niet meer bestaande) buiten Honselaarsdijk.
In de presentatie wordt ook aandacht besteed aan de recente restauratie van de vogelstukken die nieuwe inzichten bieden over het ontstaan van de schilderijen. Hondecoeter permitteerde zich tijdens het schilderen veel vrijheden: dieren werden overgeschilderd, aangepast, of juist toegevoegd.
Vier van de schilderijen in deze presentatie (Jachtbuit bij een bordes, Jachtbuit bij een ekster op een boomstronk, De menagerie en Een pelikaan en ander gevogelte bij een waterbassin, ook bekend als Het drijvend veertje) gaan in het vernieuwde Rijksmuseum deel uitmaken van de William en Mary-zaal.
Voor Melchior D'Hondecoeter. Gevogelte is een bijzondere samenwerking aangegaan met dierentuin Artis in Amsterdam. Gedurende de presentatie (18 december 2008-9 maart 2009) krijgen leden van Artis gratis toegang tot het Rijksmuseum (op vertoon van een geldige Artispas) en mogen de Vrienden van het Rijksmuseum gratis naar binnen bij Artis. Afdrukken van de schilderijen uit de presentatie worden tevens op ware grootte opgesteld in de fazanterie van de dierentuin waar voor een deel dezelfde vogels te zien zijn als op de kunstwerken.
Melchior d'Hondecoeter. Gevogelte 18 december 2008-9 maart 2009