ï, I
LAÀOELI.I( OVRLÊG
COBÍUMNTIIÍ8ÉLAN 6EIi
oPtÀ8ÁAR VEiVOE*
Aan
Drs. J.A. Ja,;obs
Directeur Spoor,
Ministerie van Verkeer en Waterstaat
Contactoersoon Doorkiesnummet
Datum Eijlage t
23 oktober 2008
Onr kenmerk
Locov 20081244
Onderwerp
Advies tarieven tijdelijk rijden HSL-Zuid
Geachte heer Jacobs.
ln uw brief van 6 oktober jongstleden (V&W/DGM0-200813147) vraagt u ons, de
consumentenorganisaties in het Locov, te adviseren over de door HSA (NS Hispeed)
voorgestelde tarieven voor het tijdelijk rijden op de Hogesnelheidslijn Zuid in 2008. Wij
waarderen dat u ons de gelegenheid biedt om onze zienswijze kenbaar te rnaken. Aan uw
adviesvraag komen wij daarom graag tegemoet.
Als bijlage van uw brief is het voorstel tariefstrucfuur van NSA opgenomen. In de brief van HSA
van 2 september 2008, kenmerk HSA/0Q-018 is het voorstel voor de hoogte van de toeslagen
(supplementen) opgenomen. Naar aanleiding van overleg tussen uw ministerie en HSA over dit
voorstel Ís een aanvullend voorstel gemaakt (HSA/08-021), waarin HSA een introductietarief en
een superd iscounttarief voorstelt.
In het advies zullen we eerst ingaan op de gekozen basistariefstructuur. Daarna zal specifiek
ingegaan worden op de introductiefase en de periode aansluitend hieraan.
Advies
Tariefstructuur
Wij vinden het een logische keuze om het NS-assortiment op de Hogesnelheidslijn als
basistarief van toepassing te verklaren. De nieuwe verbinding Amsterdam - Rotterdam zal het
best tot zijn recht zal komen, als deze een geïntegreerd onderdeel vormt van het OV-netwerk.
Tariefintegratie is daarom belangrijk. Dit geldt overigens niet alleen in deze startfase, zoals
Hispeed in de brief van 2 september 2008 aan het Ministerie schr'rjft, maar ook daama.
ldeaal zou zijn, als de reiziger zich daarbij niet om apafte kaartjes zou hoeven bekommeren. De
eenvoudigste oplossing hiervoor is het NS-tarief zonder méér, rnet tussen Schiphol en
Secretariaat
Bezoekadres Postadres
Koningskade 4 Postbus 20906 Telefoon (o70) 351 8999
2596 AA DEN HAAG ?500 D( DEN HAAC Telefax (07o) 351 9393
Eereikbaar vanal ns-ltabon cs en vanaf ns-stabon hs met kamhin 1.
ln het Locov hcbben zitting: Miniíterie van Verkeer en Waterstaat, Nederlandse Spoorwegen, ANWB, Contumentenbond,
Chronisch zieken en Gehandicapten Raad Nederland, Fietsersbond, Landelllke Studenten Vakbond LSVb, Ouderenorganisdties
CSO en ROVÉR.
Rotterdam evenveel tariefeenheden als over de langere route via Den Haag. Een volledige
gelijkheid tussen het binnenlandse Hispeed- en NS-tarief is aantrekkelijk voor de reiziger, maar
staat op gespannen voet met de eis dat Hispeed voldoende inkomsten moet genereren om de
zeer hoge jaarlijkse gebruiksvergoeding aan de Staat te betalen. Daar waar de reiziger de vrije
keuze krijgt uit een veóinding van de bestaande kwaliteit tegen het huidige tarief en een
verbinding van duidelijk hogere kwaliteit tegen een hoger tarief, wijzen wij een hogere prijs voor
het betere alternatief ook niet principieel af.
Denkbaar zou zijn, dat Hispeed tussen Schiphol en Rotterdarn zoveel tariefeenheden berekent,
dat daarmee het prijsverschil vanzelf in een kaartje via de nieuwe lijn verdisconteerd is. Dat zou
ook beter stroken met de situatie tussen Amsterdam en Schiphol, waar Hispeed dezelfde reistijd
biedt als NS, en voorlopig ook hetzelfde materiegl. Op dit traject heeft de reiziger vooral belang
bij een hoge frequentie en een vrije keuze uit de treinen. Anderzijds heeft de reiziger tussen
Amsterdam en Rotterdam die voor de hogesnelheidsverbinding kiest, behoefte aan een
behoorlijke ziplaatskans. Ook in de periode waarin het Hispeed-aanbod nog slechts beperkt is.
Het verdisconteren van het prijsverschil via tariefeenheden zou tevens betekenen, dat dit
prijsverschil alleen door kopers van enkele reizen, retours en trajectabonnementen zou worden
opgebracht. Al met al komen wij tot de slotsom, dat de keuze van Hispeed voor toeslagen
boven op het NS-assortiment waarschÍjnlijk de meest praktische is, ook al betekent dit dat een
fiink deel van de Hispeed-reizigers met twee kaartjes zal moeten reizen.
Introductietarief
Wij vinden het een goede gedachte om tijdens de eerste exploitatiefase een relatief mild
geprijsd introductietarief aan te bieden, Dit geeft iedereen de gelegenheid kennis te maken met
de nieuwe verbinding, díe in de allereerste periode misschien ook nog niet geheel vrij van
aanf oopproblemen zal zijn.
Hispeed moet van meet af aan wel duidelijkheid bieden over de tarieven. Belangstellende
reizigers moeten tijdens de introductieperiode kunnen weten, welke tarieven daarna zullen
gelden.
Na het introductietarief
De basistoeslag van 60% boven het volle NS-tarief in de tweede klasse is volgens ons
onevenredig hoog. Het verschil in prijs ten opzichte van een gereduceerde enkele reis of retour
- een kaartsoort die veel reizigers in de daluren gebruiken - is nog veel groter: deze reizigers
gaan ongeveer het dubbele betalen. Voor de meest prijsgevoelige categorie reizigers, die na de
ochtendspits reist, wordt dus de hoogste prijsdrempel opgeworpen. Deze tariefpolitiek kunnen
w'tj niet volgen. Wij adviseren daarom de Voordeelurenkorting ook op de HÍspeed-toeslagen van
toepassing te laten zijn.l
Het prijsverschil in de tweede klasse van circa 60% respectievelijk circa 100% vinden wij ook
hoog in vergelijking tot het extra gebodene. In dit oordeel worden wij bevestigd als wij een
vergelijking maken met de prijs- en kwaliteitsverschillen bij buitenlandse hogesnelheidstrajecten
(bijvoorbeeld Keulen - Frankfurt, Parijs - Lille, ZÉrich - Bem). Hispeed streeft dan ook naar
"omzetmaximalisatie door het opzoeken van de grenzen van de prijselasticiteit"2. Vanuit de
optiek van een maximale dienstbaarheid van het openbaar vervoer aan de mobiliteitsvraag
betreuren wij de prikkel tot een primaire focus op inkomsten, die de overheid met de
contractafspraken van 2001 in feite aan HSA heeft gegeven. Uiteindelijk is het echter de
consument die, zolang hij althans een reële keuze heefl, bepaalt met welke tarieven Hispeed
zich wel en niet uit de markt prijst in verhouding tot de geboden kwaliteit. Gezien de
I Ter vergelijking: in Duitsland len wij dat kortingsregelingen zoals BahnCard, Railplus en Sparpreis wél op de HST-
toeslagen van toepassing zijn.
'Brief NS Hispeed aan Verkeer en Waterstaat d.d. 29 september 2008 (bijlage bij adviesaanvraag)
bereikbaarheidproblematiek in Nederland zouden de extra Hispeed lijnen een aantrekkende
werking moeten hebben ten koste van automobiliteit.
Het supediscounttiarief is alleen aantrekkelijk voor wie zich vooraf op een datum en op
tijdstippen voor de heen- en terugreis wil vastleggen. De kans op 'uituerkocht' is in de spits zeer
groot en op courante tildstippen daarbuiten nog altijd reëel. Wie vanwege 'uitverkocht' moet
uitwiiken naar een eerdere of latere trein, zalwellicht anders gaan aankijken tegen de
praktische waarde van de reistijdwinst die Hispeed hem biedt. Voor een Randstad-inteme OV-
verbinding betwijfelen wij zeer of deze vorm van 'klantbinding' aansluit bij een behoefte vanuit
de markt. Het is een ontwikkeling die diametraal staat tegenover het inlcht dat de markt het
best wordt bediend met'spoorboekloos reizen'. Wij menen dan ook, dat het superdiscounttarief
niet zomaar kan worden besóouwd als een matiging van het hoge Hispeed-tarief.
Tenslotte
Nogmaals benadrukken wij onze waardering voor het betrekken van onze zienswyze bíj de
verdere besluitvorming over de tarieven. Wrj zien uw reactie op ons advies met veel
belangstelling tegemoet.
Met vriendelijke groet,
DE CONSUMENTENORGANISATIES IN HET LOCOV,
namens deze,
drs. G.B.M. Leers
Ministerie van Verkeer en Waterstaat